Co to jest miażdżyca i jak ją leczyć?

Miażdżyca to choroba dużych i średnich tętnic. Spowodowana jest odkładaniem się cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych. Poznaj przyczyny powstania miażdżycy oraz dowiedz się, czym grozi ta choroba. Sprawdź, na czym polega leczenie miażdżycy.

Miażdżyca – co to jest? Jak się rozwija?

Miażdżyca to przewlekła choroba układu krążenia, w której dochodzi do powstania blaszek miażdżycowych w ścianie tętnic (dokładnie w błonie wewnętrznej i środkowej), co powoduje ich zwężenie i zaburzenia przepływu krwi. Najczęściej stwierdzana jest miażdżyca tętnic kończyn dolnych, tętnic wieńcowych, tętnic mózgowych oraz aorty (głównej tętnicy w ludzkim ciele).

Ta choroba to odpowiedź zapalna, którą zapoczątkowuje uszkodzenie śródbłonka naczyń krwionośnych. Dochodzi do tego w wyniku gromadzenia się w świetle naczynia cholesterolu i lipidów, które tworzą tzw. blaszkę miażdżycową, ulegającą z czasem uwapnieniu. To z kolei prowadzi do zwężenia światła tętnic i zmniejszenia ich elastyczności.

Miażdżyca – przyczyny powstania

Do rozwoju miażdżycy predysponuje szereg czynników, z których część można modyfikować, a tym samym zmniejszać siłę ich działania, reszta jednak nie poddaje się modyfikacji. Do pierwszej grupy należy palenie tytoniu, dieta bogata w tłuszcze, siedzący tryb życia. Częściowej modyfikacji podlega zaś cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i hiperlipidemia (czyli zaburzenie metabolizmu tłuszczów w organizmie). Do czynników niemodyfikowalnych zalicza się starszy wiek, płeć męską oraz uwarunkowania genetyczne (występowanie miażdżycy u bliskich członków rodziny).

Dodatkowo wśród możliwych czynników ryzyka miażdżycy tętnic wymieniane są m.in.: nadmierna masa ciała, osobowość typu A (nieradzenie sobie ze stresem), niedobór estrogenów (po menopauzie) czy zakażenie bakterią Chlamydia pneumoniae.

Miażdżyca – objawy i konsekwencje

Objawy miażdżycy nie są jednoznaczne. Choroba postępuje stopniowo, nie dając na początkowym etapie żadnych dolegliwości. Wśród najczęstszych objawów sugerujących rozwój miażdżycy wymieniane są: łatwiejsze męczenie się, mniejsza tolerancja na wysiłek fizyczny, duszność, wzrost ciśnienia tętniczego. Co więcej, objawy miażdżycy zależą w dużej mierze od umiejscowienia blaszki miażdżycowej. Przykładowo:

• zawroty głowy, przemijające trudności z mówieniem, dezorientacja i przejściowe niedowłady występują w przypadku miażdżycy tętnic szyjnych i kręgowych;
• ból w klatce piersiowej (tzw. bóle wieńcowe) początkowo daje o sobie znać po wysiłku, a z czasem pojawia się także w spoczynku i jest charakterystyczny dla miażdżycy tętnic wieńcowych;
• ból łydek (bóle mięśni podudzia podczas marszu, który ustępuje w spoczynku, czyli tzw. chromanie przestankowe), mrowienie, skurcze, obrzęki nóg i stóp pojawiają się w przypadku miażdżycy kończyn dolnych.

Miażdżyca może mieć szereg konsekwencji. To czynnik ryzyka wielu niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia chorób. Przykładowo, miażdżyca tętnic mózgu wiąże się z ryzykiem udaru mózgu, niedokrwienia mózgu, a także zmian psychicznych. Miażdżyca aorty może prowadzić do powstania tętniaka, co jest bardzo niebezpiecznym stanem. Z kolei miażdżycę tętnic wieńcowych wymienia się jako główny czynnik sprawczy choroby wieńcowej.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Z podejrzeniem miażdżycy należy się zgłosić lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Po ocenie stanu zdrowia pacjenta lekarz może skierować go na dodatkowe badania lub na konsultację do kardiologa. To specjalista z zakresu chorób układu krążenia.

Rozpoznanie miażdżycy

Rozpoznanie miażdżycy zaczyna się od szczegółowego badania fizykalnego oraz przeprowadzenia z pacjentem wywiadu lekarskiego (omówienia m.in. objawów, dolegliwości). W zależności od wskazań lekarz może skierować pacjenta na odpowiednie badania diagnostyczne – wykonuje się przede wszystkim lipidogram (badanie sprawdzające stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji HDL i LDL oraz trójglicerydów), ocenę stężenia glukozy we krwi, morfologię.

Aby określić, czy i jak zaawansowane są zmiany miażdżycowe, lekarz zleca badanie USG doppler. Pozwala ono sprawdzić zgrubienia i zwężenia w naczyniach oraz ewentualne zaburzenia w przepływie krwi. O miażdżycy świadczą nieregularne i odcinkowe pogrubienia ścian naczyń. W razie potrzeby wykonywane są dodatkowe badania, w tym m.in. koronarografia, angiografia, tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.

Miażdżyca – jak ją leczyć?

Leczenie miażdżycy zależy od stopnia zaawansowania choroby. W leczeniu farmakologicznym wykorzystywane są głównie leki rozszerzające naczynia, usprawniające przemianę tłuszczów i zapobiegające tworzeniu się zakrzepów. W przypadku zbyt wysokiego stężenia cholesterolu stosowane są leki regulujące jego poziom (m.in. statyny, ezetymib). W leczeniu i profilaktyce miażdżycy oraz innych chorób układu krążenia pomagają składniki naturalne. Coraz częściej słyszy się o korzystnym działaniu flawonoidów, związanym z ich zdolnością do usuwania nadmiernych ilości wolnych rodników i zapobiegania ich powstawaniu, ochrony przed utlenianiem frakcji lipoprotein LDL oraz hamowania stanu zapalnego.

Kiedy leczenie zachowawcze okazuje się niewystarczające, wprowadza się leczenie inwazyjne. Stosowane są takie metody jak poszerzenie naczynia z założeniem stentu, usunięcie blaszki miażdżycowej, by-passy (utworzenie obejścia zwężonego fragmentu naczynia za pomocą pomostu naczyniowego). Uzupełniającą funkcję w stosunku do podanych form leczenia miażdżycy odgrywa dieta. Główną zasadą jest ograniczenie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, a także cukrów prostych i soli. Szczegółowe zalecenia dietetyczne określa dietetyk.

Powikłania miażdżycy

Uszkodzona blaszka miażdżycowa może popłynąć z nurtem krwi i zaczopować naczynie krwionośne powodując niedokrwienie i martwicę. Nieleczona miażdżyca może powodować wiele poważnych powikłań, do których należą m.in.:

• udar niedokrwienny mózgu;
• choroby układu sercowo-naczyniowego, takie jak choroba niedokrwienna serca, zawał serca, tętniaki aorty, nadciśnienie tętnicze krwi;
• uszkodzenia naczyń w nerkach;
• zaburzenia krążenia w kończynach.

Wiele powikłań miażdżycy może prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia organizmu, a nawet zgonu. Dlatego bardzo ważna jest diagnostyka tej choroby oraz wczesne zapobieganie jej powikłaniom.

Profilaktyka miażdżycy

W zapobieganiu miażdżycy bardzo duże znaczenie mają zwłaszcza:

• racjonalny sposób odżywiania – odpowiednio zbilansowana i urozmaicona dieta, z ograniczoną ilością tłuszczów zwierzęcych, z dużą ilością warzyw i owoców;
• aktywny tryb życia;
• racjonalny wypoczynek;
• ograniczenie narażenia na dym papierosowy;
• dbałość o prawidłową masę ciała;
• leczenie chorób sprzyjających powstawaniu miażdżycy;
• umiejętne radzenie sobie ze stresem.