Ból wieńcowy – co to za objaw? Jak się go rozpoznaje?

Ból wieńcowy w klatce piersiowej jest najczęstszym objawem chorób układu krążenia. Stanowi on wynik niedotlenienia serca, czyli zmniejszenia ilości tlenu dostarczanego wraz z krwią do mięśnia sercowego.

Ból wieńcowy – co go powoduje?

Ból wieńcowy związany jest z niedokrwieniem mięśnia sercowego. Mechanizm powstawania niedokrwienia można przedstawić w następujący sposób:

• niewystarczający przepływ krwi przez tętnice wieńcowe (tętnice doprowadzające krew do mięśnia sercowego) na skutek zwężenia ich światła, które w większości przypadków spowodowane jest obecnością blaszek miażdżycowych;
• konsekwencją tego jest utrudniony przepływ krwi przez tętnice wieńcowe i zmniejszona podaż tlenu. Rozwija się niedotlenienie mięśnia sercowego;
• niedotlenienie powoduje ból.

Objawem, jakiej choroby jest ból wieńcowy?

Ból wieńcowy to objaw choroby niedokrwiennej serca, który wynika z niedostatecznego ukrwienia mięśnia sercowego. Jeśli powodem niedokrwienia serca i bólu są zmiany w naczyniach wieńcowych, taki stan nazywamy chorobą wieńcową. Poza wspominaną wyżej miażdżycą czynnikami mogącymi doprowadzić do niedokrwienia serca są m.in.: nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość (anemia), niewydolność oddechowa, kardiomiopatie – choroby mięśnia sercowego (zwłaszcza przerostowa), nadczynność tarczycy, wady serca, zmiany zapalne naczyń wieńcowych (np. kiła, posocznica, reumatoidalne zapalenie stawów), ucisk tętnic wieńcowych od zewnątrz (np. przez rosnący guz), wrodzone zaburzenia metaboliczne.

Większe prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wieńcowej dotyczy osób obciążonych czynnikami ryzyka, takimi jak:

• obciążony wywiad rodzinny w kierunku chorób układu krążenia (np. choroby serca występujące u innych członków rodziny);
• palenie papierosów;
• nadmierna masa ciała;
• nieprawidłowy profil lipidowy (nadmiar cholesterolu lub triglicerydów);
• cukrzyca;
• podwyższony kwas moczowy.

Czynniki wywołujące ból wieńcowy

Wymienia się kilka sytuacji, które predysponują do pojawienia się bólu wieńcowego. Jednym z czynników wywołujących zwiększone zapotrzebowanie na tlen jest podejmowanie wysiłku fizycznego. Ból wieńcowy może wystąpić podczas uprawiania sportu, np. biegu, szybkiego marszu, a nawet w czasie codziennych aktywności, takich jak wchodzenie po schodach. Czynnikami wyzwalającymi ból wieńcowy mogą się okazać: silny stres, spożycie obfitego posiłku, działanie zimnego powietrza. Dolegliwość ta nie zależy od oddychania ani pozycji ciała.

Charakterystyka bólu wieńcowego

Ból wieńcowy można przedstawić w następujący sposób:

• umiejscowiony za mostkiem, rozlany, mogący promieniować do kończyn górnych (zwłaszcza do lewej, odczuwany może być w barku, przyśrodkowej części ramiona i przedramienia) oraz do żuchwy, szyi, a niekiedy także do nadbrzusza;
• może mieć charakter przeszywający, zaciskający, dławiący, uciskający, rozpierający, piekący, gniotący;
• utrzymuje się przez kilka minut, ustępuje bardzo szybko (po 1–3minutach) od podania nitrogliceryny podjęzykowo;
• towarzyszy mu zazwyczaj uczucie duszności (stąd też wzięło się określenie dusznica bolesna), a oprócz tego strach, niepokój, poty, zasłabnięcie;
• określany jest jako uczucie ciężaru w klatce piersiowej.

Do jakiego lekarza należy się udać w przypadku podejrzenia bólu wieńcowego?

W przypadku występowania dolegliwości bólowych w klatce piersiowej lub innych objawów ze strony układu krążenia należy się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. W zależności od objawów i podejrzewanej przyczyny bólu, może on zlecić odpowiednie badania krwi, m.in. morfologię, glukozę, lipidogram, troponiny sercowe (markery zawału), NT- proBNP (marker niewydolności serca) i inne, a także badanie EKG. Prawidłowy wynik EKG nie wyklucza niedokrwienia mięśnia sercowego, dlatego też pacjent może zostać skierowany na dokładną diagnostykę kardiologiczną (np. EKG metodą Holtera, ECHO serca). Gdy lekarz pierwszego kontaktu podejrzewa, że ból dławicowy jest wywołany przez zawał serca, pacjent może wymagać przewiezienia do szpitalnego oddziału ratunkowego.

Na czym polega leczenie bólu wieńcowego?

Ból wieńcowy ustępuje samoistnie w odpoczynku. Do łagodzenia go stosuje się również podjęzykowo nitroglicerynę (zwykle dolegliwość ustępuje w ciągu 1–3 minut). Jeżeli ból nie ustępuje w odpoczynku lub w ciągu 5 minut od podania nitrogliceryny istnieje podejrzenie ostrego zespołu wieńcowego prowadzącego do zawału serca – należy wówczas natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe.

Odpowiedzialną za występowanie bólu wieńcowego chorobę niedokrwienną serca leczy się farmakologicznie. Zastosowanie mają najczęściej następujące leki: beta-blokery, azotany, aspiryna, antagoniści wapnia. W ciężkich przypadkach (np. przewlekłe bóle wieńcowe lub bezobjawowe niedokrwienie serca) przeprowadza się zabieg poszerzenia zwężonej tętnicy wieńcowej – tzw. PCI (przezskórna interwencja wieńcowej) lub CABG (pomostowanie tętnic wieńcowych).

Profilaktyka bólu wieńcowego

Profilaktyka bólu wieńcowego ma charakter dwojaki – pierwotna ma na celu zapobiec miażdżycy, a tym samym zmniejszyć ryzyko sercowo-naczyniowe wystąpienia groźnego powikłania m.in. zawału serca, a także nagłego zgonu sercowego. Z kolei profilaktyka wtórna zapobiega atakom bólu wieńcowego u pacjentów z rozwiniętymi już zmianami miażdżycowymi. Główne założenia profilaktyki:

• zaprzestanie palenia tytoniu;
• zapobieganie nadmiernej masie ciała;
• stosowanie zrównoważonej diety z wysoką zawartością jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz ograniczenie ilości spożywanej soli;
• regularna aktywność fizyczna.

Profilaktyka wtórna opiera się dodatkowo na stosowaniu się do zaleceń lekarskich, przyjmowaniu leków i unikaniu czynników wyzwalających ból.