Alergia na kurz – na czym polega? Objawy, leczenie

Kurz domowy sam w sobie nie jest alergenem, a złożoną mieszaniną substancji uczulających, spośród których główną rolę w rozwoju alergii odgrywają roztocza. Mimo to powszechnie stosowanym określeniem jest „alergia na kurz”. Dowiedz się więcej na temat tego przewlekłego schorzenia, w tym zwłaszcza na temat sposobów jej leczenia i profilaktyki.

Alergia na kurz i roztocza – przyczyny

Alergia na roztocza jest nieprawidłową, nadmierną reakcją układu odpornościowego na związki obecne w kurzu, które u osób zdrowych nie wywołują żadnych objawów. Alergia na roztocza kurzu domowego to najczęściej występujący całoroczny rodzaj alergii, choć najbardziej nasilone jej objawy notowane są w okresie jesienno-zimowym. Związane jest to po pierwsze z okresem grzewczym, podczas którego rzadziej wietrzy się dom, a powietrze w pomieszczeniach zamkniętych jest bardziej suche, co sprawia, że drobiny kurzu łatwiej unoszą się w powietrzu i docierają do organizmu. Po drugie w wyniku ogrzewania dochodzi do wysuszenia błony śluzowej układu oddechowego, przez co w mniejszym stopniu pełni ona swoje funkcje ochronne.

Kurz zaliczany jest przede wszystkim do alergenów wziewnych, choć część badaczy włącza go jednocześnie do grupy alergenów kontaktowych. Najszerzej rozpowszechnione są alergeny roztoczy należące do rodziny Pyroglyphidae, zwłaszcza zaś gatunki: Dermatophagoides pteronyssinus, Dermatophagoides farinae i Dermatophagoides microceras. To mikroskopijne (0,1–0,5 mm długości) pajęczaki, które żywią się głównie obumarłym naskórkiem. Do innych uczulających składników kurzu należą m.in.: pleśnie, szczątki owadów, szczątki roślinne i cząstki mineralne. Należy zaznaczyć, że alergia na kurz jest chorobą często współistniejącą z innymi alergiami, np. z alergią na krewetki.

Alergia na kurz – objawy

Kontakt z substancją uczulającą zawartą w kurzu inicjuje serię procesów w układzie odpornościowym, w konsekwencji czego rozwijają się dolegliwości chorobowe. Do najczęstszych objawów alergii na kurz należą te ze strony układu oddechowego. Wymienia się wśród nich przede wszystkim:

• wodnisty i bardzo obfity katar,

• uczucie zatkania nosa,
• kichanie,
• uczucie swędzenia nosa, gardła i kącików oczu,
• osłabienie węchu.

W cięższych przypadkach dodatkowo:

• duszność,
• świszczący oddech,
• trudności w oddychaniu.

Inne objawy alergii na kurz i roztocza to: łzawienie oczu, częstsze bóle głowy, zaburzenia koncentracji uwagi, uczucie zmęczenia, senność. U cierpiących na alergię na kurz wystąpić mogą również objawy skórne, takie jak: pokrzywka, zaczerwienienie i swędzenie, grudki, pęcherzyki, sączące się ranki. Objawy alergii na kurz domowy najbardziej odczuwane są z rana po wstaniu z łóżka, wieczorem, kiedy chory kładzie się spać i w czasie porządkowania, kiedy cząsteczki kurzu wzbijają się w powietrze.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

W przypadku pojawienia się objawów alergii należy w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Wykluczy on inne przyczyny objawów, m.in. ostrą infekcję górnych dróg oddechowych, przewlekłe zapalenie zatok. W razie wskazań skieruje on pacjenta na dodatkowe badania krwi oraz konsultację alergologiczną. Diagnostyka alergii polega na wykonaniu odpowiednich testów alergicznych.

Alergia na kurz i roztocza – leczenie

Leczenie alergii na roztocza kurzu domowego może mieć charakter objawowy lub przyczynowy. Pierwszy opiera się na farmakoterapii. Wykorzystywane są leki z grupy glikokortykosteroidów i środków przeciwhistaminowych, które podawane są donosowo, a w ciężkim przebiegu choroby także doustnie.

Leczenie przyczynowe polega na immunoterapii, czyli odczulaniu. To seria zabiegów, w których choremu podawane są coraz większe dawki substancji uczulającej. W konsekwencji tego dochodzi do stopniowego zmniejszenia nasilenia objawów, a u części pacjentów nawet do całkowitego wygaszenia nieprawidłowej reakcji organizmu na alergen. Odczulanie może być przeprowadzone metodą klasyczną – iniekcjami podskórnymi – albo metodą alternatywną – doustne lub podjęzykowe podanie alergenu.

Jak ograniczyć ekspozycję na alergen?

Aby ograniczyć ekspozycję na czynnik wywołujący alergię na kurz, a tym samym intensywność objawów chorobowych, konieczne jest zmniejszenie populacji roztoczy. Można to uzyskać poprzez m.in.:

• częste sprzątanie, używanie wysoko wydajnych odkurzaczy typu HEPA, polerowanie i czyszczenie gładkich powierzchni pastami,
• pranie w wysokiej temperaturze dywanów (odkurzaczami parowymi), zasłon, bielizny, pościeli, poduszek, kołder (powyżej 60 st. C),
• utrzymywanie odpowiedniej temperatury i wilgotności w pomieszczeniach,
• stosowanie filtrów powietrza,
• częste wietrzenie,
• usunięcie pościeli zawierającej pierze lub wełnę, stosowanie tzw. pościeli barierowej, wykonanej z tkanin syntetycznych, które nie przepuszczają roztoczy,
• zredukowanie liczby przedmiotów, które stwarzają roztoczom dogodne warunki do rozwoju – dostarczających dużych ilości szczątków keratynowych, złuszczonego naskórka, sierści, pazurów, piór – mebli tapicerowanych, poduszek, koców, zasłon, pledów, dywanów. Wiele roztoczy zamieszkuje również wybrane materace łóżkowe. Najbardziej odpowiednie dla alergików są materace z włosia końskiego i bawełny oraz wykonane z pianki poliestrowej,
• trzymanie przedmiotów, na których kurz zbiera się wyjątkowo chętnie, za szkłem, ponieważ ogranicza to dostęp do nich kurzu,
• poddawanie pościeli i zabawek pluszowych okresowemu działaniu niskich temperatur (zamrażanie).