Nietolerancja histaminy – przyczyny, objawy i diagnostyka

Nietolerancja histaminy określana bywa też mianem pseudoalergii, która objawia się nieimmunologiczną odpowiedzią organizmu.. Sprawdź, do jakiego lekarza zgłosić się z podejrzeniem nietolerancji histaminy i na podstawie jakich badań możliwe jest postawienie rozpoznania tego zaburzenia.

Co oznacza nietolerancja histaminy?

Nietolerancja histaminy to nadwrażliwość pokarmowa o podłożu nieimmunologicznym. Jest związana z brakiem równowagi między ilością histaminy, która nagromadziła się w organizmie, a zdolnością do jej degradacji. Nierzadko obserwuje się jednocześnie obniżoną aktywność oksydazy diaminowej (DAO). To enzym jelitowy odpowiedzialny za usuwanie nadmiaru histaminy, która jest wytwarzana przez mikrobiotę jelitową i dostarczana razem z pokarmem.

Jakie są przyczyny nietolerancji histaminy?

Nietolerancja histaminy to przypadłość o niejednorodnej przyczynie powstania. Odpowiadać może za nią uwarunkowany genetycznie niedobór lub zmniejszona aktywność DAO. Dochodzi do tego w wyniku polimorfizmu, czyli zmienności DNA, w genie AOC1.

Niedobór DAO bywa również związany z zaburzeniem wchłaniania węglowodanów. Aktywność tego enzymu może być zmniejszona u osób zmagających się z zaawansowaną marskością wątroby, przewlekłą niewydolnością nerek, przewlekłą pokrzywką, wirusowym zapaleniem wątroby lub niedoborem witaminy B6, C, cynku, miedzi. Nietolerancja histaminy może być też skutkiem ubocznym prowadzonej farmakoterapii. W niektórych przypadkach rozwija się w wyniku stosowania leków, które stymulują uwalnianie histaminy, zaburzają jej metabolizm bądź blokują DAO.

Zmniejszona produkcja lub aktywność DAO może być konsekwencją zmian zapalnych toczących się w obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego. Wśród nich można wymienić m.in.:

• zespół jelita nadwrażliwego;
• dysbiozę jelit;
• zespół krótkiego jelita;
• nieswoiste zapalenie jelit (np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna);
• inne stany zapalne żołądka i jelit;
• celiakię, nieceliakialną nadwrażliwość na gluten;
• infekcje, które zmniejszają integralności błony śluzowej jelit.

Jakie są objawy nietolerancji histaminy?

Nietolerancja histaminy objawia się w różny sposób. Jej nadmiarowi w organizmie mogą towarzyszyć takie symptomy jak m.in.:

• zmiany skórne – świąd, rumień, pokrzywka, zaczerwienienie, trądzik, wyprysk, obrzęk naczynioruchowy;
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego – bóle brzucha, biegunka, zaparcia, skurcze, wzdęcia, refluks, uczucie suchości w jamie ustnej;
• objawy ze strony narządu wzroku – obrzęk powiek, swędzenie i łzawienie oczu;
• dolegliwości ze strony ośrodkowego układu nerwowego – zmniejszona koncentracja, zawroty lub bóle głowy, pobudzenie, trudności w uczeniu się i zapamiętywaniu, , zaburzenia cyklu snu i czuwania (bezsenność, trudności w zasypianiu);
• objawy sercowo-naczyniowe – hipotonia (niedociśnienie tętnicze), przyspieszona praca serca (tachykardia), arytmia;
• dolegliwości ze strony układu oddechowego – wodnisty katar, kichanie, kaszel, zatkanie nosa, duszność, świszczący oddech;

Jak wykryć nietolerancję histaminy?

Przy podejrzeniu nietolerancji histaminy wskazana jest konsultacja u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub internisty. Na podstawie wstępnego rozpoznania skieruje on pacjenta do alergologa. Można też od razu udać się do tego specjalisty. W przypadku nasilonych objawów skórnych konieczna bywa wizyta u dermatologa.

Diagnostyka nietolerancji histaminy rozpoczyna się od szczegółowo przeprowadzonego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego (m.in. osłuchanie klatki piersiowej, obejrzenie zmian skórnych). Kolejnym krokiem jest wykluczenie stanów związanych z nadmiarem histaminy w organizmie, w tym alergii IgE-zależnej. W związku z tym kieruje się pacjenta na testy skórne alergiczne i ocenę bąbla pohistaminowego oraz oznaczenie stężenia tryptazy we krwi (białka wydzielanego przez komórki tuczne, które są elementem układu odpornościowego).

Do diagnostyki przydatne jest również  oznaczenie stężenia histaminy w surowicy krwi, stężenia witaminy B6 w surowicy krwi oraz badanie DAO (stężenie lub aktywność tego enzymu we krwi). Cennych informacji dostarcza ocena reakcji pacjenta na dietę niskohistaminową. W razie konieczności specjalista uzupełnia diagnostykę o dodatkowe testy.

Na czym polega leczenie nietolerancji histaminy?

W leczeniu nietolerancji histaminy eksperci wymieniają następujące kroki:

• dieta o obniżonej zawartości histaminy, prowadzenie dzienniczka żywieniowego;
• suplementacja enzymem DAO, zwłaszcza u osób z jego niedoborem;
• czasami istnieją wskazania do włączenia leków przeciwhistaminowych, jednakże decyduje o tym lekarz po analizie wszystkich objawów pacjenta

Do produktów bogatych w histaminę, których powinno się unikać, należą m.in.:

• produkty fermentowane (np. kiszona kapusta, piwo, produkty mleczne, ocet);
• mięso poddane suszeniu;
• konserwy, produkty w puszkach;
• produkty długo magazynowane;
• nieprawidłowo składowane ryby i owoce morza;
• cytrusy.