Leczenie przewlekłego perlakowego zapalenia ucha

Czym jest perlakowe zapalenie ucha?

Perlakowe zapalenie ucha to przewlekłe schorzenie ucha środkowego, które charakteryzuje się nieprawidłowym wzrostem nabłonka wielowarstwowego płaskiego rogowaciejącego (naskórka) w uchu środkowym. Perlaki są zbiorowiskami martwych komórek naskórka, które gromadzą się w uchu, tworząc masy przypominające perły.

Perlak może powstać na dwa sposoby. Najczęściej stwierdzany jest perlak nabyty. Stanowi wynik nawracających infekcji ucha środkowego, perforacji błony bębenkowej, urazów ucha lub wady anatomicznej. Zakażenie i zapalenie mogą prowadzić do wciągnięcia błony bębenkowej i utworzenia kieszeni, w której gromadzą się martwe komórki naskórka. Rzadziej rozpoznawany jest perlak wrodzony, który powstaje w wyniku niewłaściwego rozwoju komórek nabłonkowych w uchu środkowym podczas życia płodowego.

Diagnostyka przewlekłego perlakowego zapalenia ucha

Diagnostyka przewlekłego perlakowego zapalenia ucha rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego. Lekarz pyta m.in. o objawy, takie jak wyciek z ucha, który najczęściej jest cuchnący, utrata słuchu, ból ucha, zawroty głowy, szumy uszne, oraz historię wcześniejszych infekcji ucha. Następnie przejdzie do badania fizykalnego. Wykonywana jest otoskopia – lekarz używa otoskopu do oceny przewodu słuchowego I błony bębenkowej. Perlaki mogą być widoczne jako biało-szare, łuskowate zmiany w uchu środkowym.

Dodatkowo przeprowadza się mikroskopię ucha (badanie otomikoskopowe). To badanie przy użyciu mikroskopu, które pozwala specjaliście na lepszą ocenę stanu błony bębenkowej i ucha środkowego. Pacjent kierowany jest na badania audiologiczne. Wykonuje się badanie słuchu, które pozwala określić poziom utraty słuchu oraz rodzaj niedosłuchu (przewodzeniowy lub odbiorczy). Lekarz zleca również tympanometrię, która polega na ocenie ruchomości i szczelności błony bębenkowej i funkcji trąbki słuchowej.

Dowiedz się, na czym polega płukanie uszu.

Jeśli występuje ropny wyciek, może zostać pobrany wymaz do badania mikrobiologicznego w celu zidentyfikowania bakterii i ustalenia odpowiedniego antybiotyku. W razie potrzeby pacjent kierowany jest na badania obrazowe. Tomografia komputerowa umożliwia szczegółową ocenę struktur ucha środkowego i wyrostka sutkowatego, tym samym pomagając zidentyfikować obecność i rozmiar perlaka oraz ewentualne uszkodzenia kości. Rezonans magnetyczny zleca się przy podejrzeniu rozprzestrzenienia się choroby oraz w celu wykrycia zmian w tkankach miękkich i strukturach wewnątrzczaszkowych.

Jakie są metody leczenia przewlekłego perlakowego zapalenia ucha?

Przewlekłe perlakowe zapalenie ucha jest poważnym stanem, który wymaga odpowiedniego leczenia i monitorowania przez laryngologa. Jedyną skuteczną metodą leczenia przewlekłego perlakowego zapalenia ucha jest leczenie chirurgiczne.

W przypadku podejrzenia towarzyszącej infekcji, leczenie rozpoczyna się od farmakoterapii z wykorzystaniem:

• antybiotyków, które są stosowane w celu zwalczania infekcji bakteryjnych – mogą być podawane miejscowo w postaci kropli do ucha, doustnie, dożylnie;
• sterydów, które pomagają w zwalczaniu stanu zapalnego i obrzęku.

Operacja ucha polegająca na usunięciu zakażonych tkanek w zależności od stopnia zaawansowania może mieć formę:

• tympanoplastyki zamkniętej – usunięcie chorobowo zmienionych komórek ucha środkowego i wyrostka sutkowatego.
• tympanoplastyki otwartej – bardziej rozległa operacja, która obejmuje usunięcie większej części wyrostka sutkowatego oraz często innych struktur ucha środkowego wraz z tylną ścianą przewodu słuchowego.

Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym i może trwać kilka godzin.

Przebieg zabiegu tympanoplastyki typu zamkniętego

1. Przygotowanie pacjenta – podanie znieczulenia, dezynfekcja obszaru wokół ucha, aby zminimalizować ryzyko zakażenia.
2. Dostęp chirurgiczny – chirurg wykonuje nacięcie za uchem, aby uzyskać dostęp do wyrostka sutkowatego. Skóra i tkanki miękkie są delikatnie odsuwane, aby uwidocznić kość wyrostka sutkowatego.
3. Usunięcie perlaka wraz z wyściółką ucha środkowego.
4. Przygotowanie błony bębenkowej – jeśli na błonie bębenkowej znajduje się perforacja, należy pobrać materiał do przeszczepu – najczęściej jest to powieź mięśnia skroniowego i fragment chrząstki małżowiny usznej.
5. Umieszczenie przeszczepu – przeszczep jest precyzyjnie umieszczony na lub pod pozostałością błony bębenkowej, aby pokryć perforację.
6. Rekonstrukcja kosteczek słuchowych (jeśli konieczne) – do rekonstrukcji można użyć kosteczek słuchowych własnych lub protezek ze sztucznych materiałów (mogą być całkowite lub częściowe).
7. Zamknięcie rany – rana jest dokładnie oczyszczana, skóra i tkanki miękkie są zszywane za pomocą szwów. W przewodzie słuchowym zewnętrznym umieszcza się opatrunek lub małą gąbkę, aby zabezpieczyć przeszczep i zapewnić jego prawidłowe przytwierdzenie do miejsca.
8. Opieka pooperacyjna – pacjent jest przenoszony do sali pooperacyjnej, gdzie jest monitorowany. Zostaną mu przepisane odpowiednie leki przeciwbólowe i antybiotyki, aby zapobiec infekcji i zarządzać bólem. Pacjent otrzymuje szczegółowe instrukcje dotyczące opieki nad raną oraz zaleceń dotyczących unikania określonych działań, które mogłyby wpłynąć na proces gojenia. Po operacji pacjenci mogą odczuwać ból, obrzęk, a czasami zawroty głowy. Powrót do zdrowia może trwać kilka tygodni, a pacjentom zaleca się unikanie wysiłku fizycznego i ryzykownych działań do pełnego wyleczenia. Regularne wizyty kontrolne są kluczowe, aby upewnić się, że przeszczep dobrze się przyjął, a struktury ucha środkowego funkcjonują prawidłowo. Proces gojenia się przeszczepu trwa zazwyczaj kilka tygodni. Pełne efekty słuchowe mogą być ocenione po kilku miesiącach.

Tympanoplastyka typu otwartego

Zabieg ten różni się od poprzedniego (tympanoplastyka zamknięta) zakresem usuniętej kości wyrostka sutkowatego, wytwarzając połączenie pomiędzy nim a przewodem słuchowym zewnętrznym.

Zalecenia pozabiegowe

Leczenie chirurgiczne wiąże się z koniecznością regularnych wizyt kontrolnych w celu monitorowania procesu gojenia się ucha i zapobiegania nawrotom choroby. Pacjent powinien wówczas zadbać szczególnie o utrzymanie ucha w czystości i suchości oraz unikać infekcji. Jeśli doszło do znacznej utraty słuchu, mogą być konieczne aparaty słuchowe.

Przewlekłe perlakowe zapalenie ucha może trwać przez długi okres (nawet miesiące lub lata), jeśli nie będzie odpowiednio leczone. Na czas trwania tej choroby wpływa wiele czynników, w tym m.in.: ogólny stan zdrowia pacjenta, obecność innych schorzeń, odporność na infekcje oraz skuteczność leczenia. Należy zaznaczyć, że wczesne wykrycie i leczenie przewlekłego perlakowego zapalenia ucha jest kluczowe dla zapobiegania poważnym powikłaniom, takim jak głuchota czy powikłania wewnątrzczaszkowe.