Leczenie otosklerozy

Czym jest otoskleroza?

W zdrowym uchu kosteczki słuchowe są ruchome i przekazują dźwięki z ucha środkowego do wewnętrznego. Otoskleroza to choroba ucha, która charakteryzuje się nieprawidłowym rozrostem tkanki kostnej w błędniku, czyli strukturze znajdującej się w uchu wewnętrznym. Powoduje to unieruchomienie kości strzemiączka, co z kolei prowadzi do przewodzeniowej utraty słuchu. W zaawansowanych przypadkach może nawet dojść do mieszanej utraty słuchu (przewodzeniowej i odbiorczej).

Schorzenie zwykle zaczyna się od stopniowej utraty słuchu, która z czasem się pogłębia. Na początku niedosłuch dotyczy niskich częstotliwości, ale może postępować aż do utraty słuchu w szerszym zakresie częstotliwości.

Pacjenci z otosklerozą często skarżą się na szumy uszne, które mogą być opisywane jako szum, dzwonienie, brzęczenie lub inne dźwięki. Niektórzy chorzy doświadczają zawrotów głowy i problemów z równowagą. Objawy te bywają łagodne lub bardziej uciążliwe. Pacjenci mogą mieć problemy z rozumieniem mowy, chociaż paradoksalnie, w hałaśliwym otoczeniu dolegliwości są mniejsze (chory lepiej rozumie mowę). Pacjenci często zauważają, że mają trudności z usłyszeniem rozmów, mimo że rejestrują dźwięki. Część chorych ma wrażenie, że ich głos brzmi inaczej (jest głośniejszy lub stłumiony).

Najbardziej zagrożone wystapieniem otosklerozy są kobiety w wieku rozrodczym.

Sprawdź też, jakie objawy mogą wskazywać na zapalenie błędnika.

Metody diagnozowania otosklerozy

Wykrycie otosklerozy wymaga przeprowadzenia kilku badań. Diagnozę rozpoczyna się od wywiadu medycznego. Lekarz pyta m.in. o: rodzaj, czas trwania i nasilenie objawów, historię medyczną pacjenta oraz występowanie otosklerozy w rodzinie, wcześniejsze infekcje ucha lub urazy. Następnie otolaryngolog przeprowadza badanie ucha za pomocą otoskopu, w celu oceny stanu błony bębenkowej i ucha zewnętrznego. Otoskopia może nie wykazać widocznych zmian w przypadku otosklerozy, ale jest ważnym krokiem w różnicowaniu innych przyczyn utraty słuchu.

Następnie wykonywane są badania audiologiczne, takie jak:

• audiometria tonalna – mierzy zdolność do słyszenia różnych tonów (częstotliwości) i poziomów głośności;
• tympanometria – badanie oceniające ruchomość błony bębenkowej i funkcję trąbki Eustachiusza, pomaga wykluczyć inne przyczyny przewodzeniowej utraty słuchu;
• testy przewodnictwa kostnego – pomagają ocenić przewodzenie dźwięków przez kości czaszki, co jest istotne w rozróżnieniu między przewodzeniową a odbiorczą utratą słuchu.

W razie potrzeby diagnostyka poszerzona zostaje o badania obrazowe. Lekarz zleca tomografię komputerową kości skroniowej. Badanie jest użyteczne w zaawansowanych przypadkach otosklerozy, gdyż pozwala uwidocznić zmiany kostne w obrębie ucha wewnętrznego. Umożliwia dokładną ocenę ich stopnia i umiejscowienia. Uzupełnieniem diagnostyki mogą być testy stapedialnego odruchu mięśniowego (odruchu z mięśnia strzemiączkowego). To badanie reakcji mięśnia strzemiączkowego na dźwięk. Brak odruchu może wskazywać na unieruchomienie strzemiączka, co jest typowe dla otosklerozy. W niektórych przypadkach lekarz kieruje pacjenta na dodatkowe konsultacje z audiologiem lub otolaryngologiem posiadającym doświadczenie w wykonywaniu zabiegów chirurgicznych w obrębie ucha.

Sposoby leczenia otosklerozy

Leczenie otosklerozy w zależności od stopnia zaawansowania choroby i potrzeb pacjenta może mieć różny charakter. Lekarz może wprowadzić farmakoterapię z użyciem fluorków (np. fluorku sodu), które mogą pomóc w spowolnieniu postępu choroby. Mechanizm ich działania polega na stabilizacji procesów kostnych, chociaż skuteczność tego leczenia jest wciąż przedmiotem badań.

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, konieczne jest postępowanie chirurgiczne.

Stapedektomia

To najpowszechniejszy i najskuteczniejszy zabieg chirurgiczny stosowany w leczeniu otosklerozy. Polega na usunięciu części lub całej kości strzemiączka i zastąpieniu jej małą protezą. Celem zabiegu jest przywrócenie ruchomości kosteczek słuchowych i poprawa przewodzenia dźwięków do ucha wewnętrznego. Procedura ta zazwyczaj prowadzi do znaczącej poprawy słuchu.

Jak przebiega zabieg stapedektomii?

1. Znieczulenie – operacja zwykle odbywa się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.
2. Dostęp do ucha środkowego – chirurg wykonuje niewielkie cięcie w przewodzie słuchowym lub za uchem.
3. Usunięcie strzemiączka – strzemiączko jest częściowo lub całkowicie usuwane.
4. Wstawienie protezy – na miejsce strzemiączka wstawiana jest mała proteza, która umożliwia przenoszenie dźwięków z błony bębenkowej do ucha wewnętrznego.
5. Zamknięcie nacięcia. 

Stapedotomia

Jest wariantem stapedektomii, w którym wykonuje się mały otwór w podstawie strzemiączka i wprowadza protezę. Jest to mniej inwazyjna technika, która również ma na celu poprawę przewodzenia dźwięków. Główna różnica między tymi dwiema procedurami polega na technice usunięcia strzemiączka.

Jak przebiega zabieg stapedotomii?

1. Znieczulenie – operacja zazwyczaj odbywa się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.
2. Dostęp do ucha środkowego – chirurg wykonuje niewielkie cięcie w przewodzie słuchowym lub za uchem.
3. Otwór w podstawie strzemiączka – chirurg wykonuje mały otwór (o średnicy około 0,6-0,8 mm) w podstawie strzemiączka (płytce podstawnej).
4. Wstawienie protezy – w otworze umieszcza się małą protezę (zwykle wykonaną z metalu lub teflonu), która łączy się z kowadełkiem i przenosi dźwięki do ucha wewnętrznego.
5. Zamknięcie nacięcia.

Postępowanie po leczeniu operacyjnym

Pacjenci po leczeniu operacyjnym wymagają regularnych wizyt kontrolnych u otolaryngologa w celu monitorowania stanu ucha i funkcji słuchu. Ważne jest unikanie infekcji uszu po operacji – profilaktyka może obejmować stosowanie kropli lub dbanie o suchość ucha. Po operacji pacjent może odczuwać zawroty głowy, ból ucha lub uczucie pełności w uchu. Słuch zwykle poprawia się stopniowo w ciągu kilku tygodni po zabiegu. Pacjentom zaleca się unikanie wysiłku fizycznego i działań, które mogłyby wpłynąć na ciśnienie w uchu (np. latanie samolotem) przez określony czas po operacji. W zależności od wyników zabiegu konieczne bywa stosowanie aparatów słuchowych lub innych urządzeń wspomagających słyszenie.

Osoby z niedosłuchem, które nie chcą lub nie mogą zostać poddane leczeniu zabiegowemu, kierowane są do protetyka słuchu. Specjalista dopasowuje aparat słuchowy indywidualnie do potrzeb chorego. To urządzenie działa poprzez wzmocnienie dźwięków i ich lepszy przekaz do ucha wewnętrznego.