Psychotraumatologia to stosunkowo młoda dziedzina nauk psychologicznych, więc nie każdy wie, że istnieją specjaliści w zakresie niesienia pomocy osobom, które doświadczyły traumy. Warto zwrócić się do psychotraumatologa, jeśli takie zdarzenia z Twojego życia, jak udział w katastrofie czy gwałt, nie pozwalają Ci powrócić do normalnego funkcjonowania.
Czym jest trauma?
Aby zrozumieć, czym zajmuje się psychotraumatolog, warto przede wszystkim przyjrzeć się definicji traumy. W psychologii pojęcie to odnosi się głębokich, trwałych zmian w psychice i funkcjonowaniu jednostki, które następują na skutek silnego przeżycia wykraczającego poza zakres normalnych ludzkich doświadczeń.
Doświadczeniem traumatycznym może być nagły uraz psychiczny, najczęściej związany z zagrożeniem własnego zdrowia lub życia albo śmiercią bliskich osób. Mogą to być wypadek drogowy, gwałt, ale też klęski żywiołowe czy działania wojenne. Traumę może pozostawić po sobie również długotrwałe funkcjonowanie w trudnych okolicznościach, np. dzieciństwo w rodzinie z problemem alkoholowym, mobbing w miejscu pracy, toksyczny związek
Kim jest psychotraumatolog?
Psychotraumatolog to specjalista, który musi być doskonale przygotowany do swojej niełatwej roli. Może zostać nim psychiatra, psycholog, psychoterapeuta albo pedagog, który ukończył specjalistyczne szkolenie (najczęściej – studia podyplomowe) nadające uprawnienia do wykonywania zawodu. Decydując się na wizytę u psychotraumatologa, możesz mieć pewność, że jest to osoba z ogromną wiedzą i doświadczeniem z zakresu psychologii, neurobiologii czy psychofizjologii stresu.
Psychotraumatolog pomaga dorosłym i dzieciom – zarówno pojedynczym osobom, jak i całym rodzinom, które doświadczyły traumy. Zazwyczaj współpracuje on z innymi specjalistami, takimi jak psychiatra, psycholog dziecięcy czy psycholog sądowy.
Kiedy skorzystać z pomocy psychotraumatologa?
Psychotraumatolog pomaga przede wszystkim osobom szczególnie mocno obciążonym traumą (z zespołem stresu pourazowego – PTSD) lub potencjalnie nią zagrożonym. Do drugiej grupy zaliczają się osoby, które tuż po przebytym urazie doświadczają ostrej reakcji na stres (ASD) trwającej zwykle od kilku dni do kilku tygodni. Wiąże się ona z silnymi objawami somatycznymi, np. drżeniem rąk, uczuciem duszności, przyspieszonym biciem serca, nudnościami. Możliwe psychiczne symptomy to silny niepokój, rozpacz, poczucie odrealnienia, trudność z koncentracją uwagi, a nawet niepamięć okoliczności traumatycznego zdarzenia. Wsparcie psychotraumatologa na tym etapie może zapobiec długofalowym skutkom traumy.
Uczestnicy traumatycznych zdarzeń niekiedy nie doświadczają ostrej reakcji na stres, co nie oznacza, że doskonale sobie z nim radzą. Pozorny spokój także jest wskazaniem do konsultacji u psychotraumatologa, ponieważ wówczas reakcja na traumę jest zwykle po prostu opóźniona (nawet o kilka miesięcy) i przybiera postać wspomnianego wyżej zespołu stresu pourazowego. Wiąże się on z objawami psychosomatycznymi podobnymi do tych, które towarzyszą ASD, choć mniej intensywnymi. Utrzymują się jednak przewlekle, kładąc się cieniem na codzienne funkcjonowanie jednostki.
Po czym poznać, że potrzebujesz terapii traumy?
Psychotraumatolog może udzielić Ci adekwatnego wsparcia, jeśli po przebytej jakiś czas temu traumie obserwujesz u siebie takie objawy, jak:
- nieustanny niepokój, poczucie zagrożenia,
- natrętne myśli na temat przeżytego urazu,
- częściowa lub całkowita jego niepamięć,
- unikanie miejsc i osób kojarzących się z traumą,
- niezdolność do przeżywania przyjemności,
- obniżony nastrój, rozdrażnienie, napady agresji,
- poczucie winy, wstydu,
- problemy z koncentracją, pamięcią,
- zaburzenia snu (bezsenność, koszmary senne) i odżywiania,
- przewlekłe dolegliwości somatyczne (np. bóle głowy),
- skłonność do zachowań autodestrukcyjnych, myśli samobójcze.
Jeśli choć kilka spośród wyżej wymienionych objawów towarzyszy Ci od co najmniej miesiąca, nie zwlekaj z wizytą u psychotraumatologa. Utrzymujące się skutki traumy nie tylko obniżają jakość życia, ale mogą się pogłębiać i prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych.
Na czym polega psychoterapia traumy?
Pierwsze spotkania z psychotraumatologiem służą rozpoznaniu problemu oraz uzgodnieniu sposobów i celów dalszej pracy. Są także okazją do zbudowania więzi pomiędzy Tobą a terapeutą, która w terapii traumy jest kluczowa. Relacja oparta na zaufaniu, empatii i akceptacji stwarza bezpieczne warunki do rozmowy o trudnych emocjach i bolesnych wspomnieniach, która już sama w sobie przynosi ulgę w cierpieniu.
Na początku terapii psychotraumatolog pomoże Ci zrozumieć mechanizmy – neurobiologiczne, poznawcze i emocjonalne – które odpowiadają za Twoje samopoczucie i zachowanie w związku z przebytą traumą. Psychoedukacja także w ogromnym stopniu ułatwia lepsze radzenie sobie ze stresem pourazowym.
Leczenie traumy polega na przepracowaniu dotyczących jej myśli i uczuć. Mogą służyć temu różne metody terapeutyczne, na przykład:
- desensytyzacja (odwrażliwianie) – konfrontacja z traumatycznymi zdarzeniami w celu stopniowego redukowania negatywnych symptomów,
- terapia EMDR – odpowiednia stymulacja mózgu, która pozwala przetworzyć żywe emocje dotyczące traumy, co prowadzi do ich wyciszenia,
- nauka technik relaksacyjnych – służą opanowaniu emocji w chwili ich dużego nasilenia,
- terapia grupowa – obecność grupy osób o podobnych doświadczeniach ułatwia rozmowę o traumie i jest źródłem ogromnego wsparcia.
W swojej pracy psychotraumatolog często stosuje metody terapii poznawczo-behawioralnej, które pozwalają zmienić schematy myślenia i zachowania dotyczące traumy na bardziej konstruktywne (Przeczytaj również: Terapia schematów).
Terapia traumy może zamknąć się w kilkunastu spotkaniach, niekiedy zaś trwa nawet kilka lat. Praca z psychotraumatologiem pomoże Ci jednak przebudować trudne wspomnienia tak, by nie rzutowały dłużej na Twoją teraźniejszość. Masz przy tym szansę rozwinąć wiele swoich umiejętności psychospołecznych, wzmocnić poczucie własnej wartości, a w efekcie wieść nawet bardziej satysfakcjonujące życie niż przed zdarzeniami, które nim wstrząsnęły.
Miejsca, w których zrealizujesz usługę
Placówki
Artykuły i poradniki na temat psychologii i psychiatrii
Czym jest trauma pokoleniowa? Jaki jest jej wpływ na zachowanie i podejmowanie decyzji?
„Trauma pokoleniowa” to określenie odnoszące się do pewnych doświadczeń lub przekonań przekazywanych z jednej generacji na drugą, wiążących się z negatywnymi konsekwencjami. W psychologii pojęcie to nazywane jest również traumą transgeneracyjną i ma związek z długotrwałym procesem, a nie z jednorazowymi sytuacjami. Czym dokładnie charakteryzuje się trauma pokoleniowa i jak wpływa na kolejne generacje? Dowiedz się więcej na ten temat.
DDA a związek – jak przeszłość dorosłych dzieci alkoholików wpływa na relacje?
Dorosłe dzieci alkoholików, w skrócie DDA, to osoby, które w swoim życiu mogą napotkać wiele różnego rodzaju trudności i problemów, skorelowanych z dzieciństwem oraz z doświadczeniami ze środowiska, w którym wyrastały. Jednym z poważnych problemów jest sposób nawiązywania głębszych relacji, w tym również związków romantycznych oraz przyjaźni. Dowiedz się więcej o tym, jak wygląda budowanie związku z osobami DDA.
Czym jest epizod maniakalny? Jakie są jego objawy i przyczyny?
Choć mogłoby się wydawać, że depresja i epizod maniakalny nie mają ze sobą nic wspólnego, to jednak oba te przypadki należą do zaburzeń nastroju. Tak jak epizod depresyjny, epizod maniakalny jest pewnego rodzaju stanem psychologicznym i fizjologicznym, w którym znajduje się pacjent. Co więcej, w większości przypadków występują łącznie – przeplatają się, głównie w ramach choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD), której rozpowszechnienie w skali światowej wynosi 2–5% i występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Przebieg ChAD charakteryzujący się wyłącznie nawrotami manii jest niezwykle rzadki. Większość pacjentów w całościowym przebiegu choroby, niezależnie od jej podtypu, doświadcza więcej epizodów depresyjnych.
