Tomografia głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy mniejszej

Czym jest tomografia komputerowa?

Tomografia komputerowa (TK), znana również jako komputerowa tomografia osiowa (CTO), jest nieinwazyjną metodą obrazowania przekrojowego, wykorzystującą promieniowanie rentgenowskie do generowania szczegółowych obrazów anatomicznych wnętrza ciała. W przeciwieństwie do konwencjonalnych zdjęć rentgenowskich, które dostarczają jedynie dwuwymiarowych obrazów, TK tworzy trójwymiarowe zdjęcia poprzecznych przekrojów ciała, umożliwiając lekarzom dokładną ocenę narządów, kości, mięśni i innych struktur wewnętrznych.

Zobacz także: Badanie dynamiczne wątroby i trzustki.[1] 

Wskazania do wykonania tomografii głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy mniejszej

Lekarze zlecają TK głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy mniejszej w różnych celach diagnostycznych. Należą do nich:

• Nagły stan, czyli:
• urazy głowy, które mogą powodować krwotoki śródczaszkowe, złamania kości czaszki, stłuczenia mózgu i inne obrażenia;
• udar mózgu – niedokrwienny lub krwotoczny;
• niespodziewane i gwałtowne w przebiegu objawy neurologiczne, np.: silny ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia świadomości, drgawki, niedowłady kończyn i zaburzenia mowy.
• silny, uporczywy lub nietypowy ból w klatce piersiowej;
• kaszel z krwią;
• urazy klatki piersiowej – krwawienia śródpiersiowe, złamania żeber, odma;
• dusznica bolesna – zwężenia tętnic wieńcowych;
• silnego bólu brzucha o nieznanej przyczynie (umożliwia wykrycie np. zapalenia wyrostka robaczkowego, perforacji wrzodu żołądka);
• krwawienia z przewodu pokarmowego (np. z powodu wrzodów żołądka, krwawienia z jelit);
• urazów jamy brzusznej (np. pęknięcia śledziony, urazów wątroby);
• Choroby przewlekłe, czyli:
• guzy mózgu;
• choroby naczyniowe mózgu wynikające ze zwężeń lub z tętniaków tętnic szyjnych i mózgowych, stanowiących czynniki ryzyka udaru mózgu;
• choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroby Alzheimera i Parkinsona;
• zakażenia ośrodkowego układu nerwowego – ropnie mózgu, zapalenie opon mózgowych i inne zakażenia ośrodkowego układu nerwowego;
• ostre i przewlekłe zapalenia zatok;
• choroby płuc – zapalenie płuc, rozedma płuc, zwłóknienie płuc, rak płuc;
• choroby sercowo-naczyniowe – zwężenia tętnic wieńcowych, tętniaki aorty, zapalenie wsierdzia;
• guzy klatki piersiowej – ocena wielkości, lokalizacji, struktury;
• zakażenia w obrębie klatki piersiowej – zapalenie płuc, ropień płuc;
• diagnostyki niepłodności;
• chorób przewlekłych, np.: raka żołądka, jelita grubego, jajnika, choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, chorób pęcherzyka żółciowego, chorób nerek, mięśniaków macicy, torbieli jajników.
• Inne wskazania: bóle głowy o nieznanej przyczynie, zawroty głowy i omdlenia, zaburzenia równowagi, wady wrodzone mózgu i kości czaszki, monitorowanie oraz planowanie leczenia.

Tomografię komputerową głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy mniejszej wykonuje się również w celu monitorowania i planowania leczenia oraz badań przesiewowych. Powyższa lista nie jest wyczerpująca. Wskazania do wykonania TK mogą być inne, w zależności od indywidualnego przypadku i stanu zdrowia Pacjenta.

Dowiedz się, jakie choroby wykrywa tomografia komputerowa serca[2] , a jakie RTG klatki piersiowej.

Przeciwwskazania do wykonania tomografii głowy, klatki piersiowej i jamy brzusznej i miednicy mniejszej

Przeciwwskazania do tomografii komputerowej to ciąża oraz silna alergia na środek kontrastowy (jeżeli ma zostać podany). Inne sytuacje, schorzenia, choroby i stany ograniczające możliwość przeprowadzenia tomografii to: niewydolność nerek (w przypadku TK z kontrastem), klaustrofobia, otyłość.

Przeczytaj, czym jest rezonans magnetyczny twarzoczaszki.[3] 

Przebieg tomografii komputerowej głowy, klatki piersiowej i miednicy mniejszej

Pacjent leży na ruchomym stole, który wjeżdża do tunelu aparatu tomografu. Wewnątrz tunelu znajdują się źródło promieniowania rentgenowskiego i detektor, które obracają się wokół Pacjenta, emitując i rejestrując promienie rentgenowskie pod różnymi kątami. Komputer przetwarza te dane, generując serię szczegółowych obrazów poprzecznych przekrojów ciała. Przebieg badania jest taki sam, niezależnie od obszaru, który jest obrazowany. Personel medyczny poinstruuje Pacjenta, jak powinien oddychać i kiedy musi pozostać nieruchomo.

Czas trwania tomografii zazwyczaj oscyluje w granicach 15–60 minut i jest uzależniony m.in. od tego, czy zachodzi potrzeba podania środka kontrastowego.

Zobacz także: Kamica żółciowa[4] 

Jak przygotować się do tomografii głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy mniejszej?

Przed badaniem poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach i ziołach, alergiach, schorzeniach, implantach metalowych, ciąży (lub jej podejrzeniu). W przypadku TK z kontrastem konieczne jest pozostanie na czczo, czyli co najmniej 6 godzin bez jedzenia (można pić tylko wodę niegazowaną). Podanie kontrastu odbywa się dożylnie, doodbytniczo lub doustnie.

W zależności od badanej części ciała inne jest postępowanie przed wykonaniem tomografii:

• głowa: konieczne jest zdjęcie okularów, aparatów słuchowych, biżuterii i innych metalowych przedmiotów z głowy i szyi;
• klatka piersiowa: trzeba zdjąć biżuterię oraz ubrania zawierające metalowe fragmenty, np. guziki, sprzączki, fiszbiny;
• jama brzuszna i miednica mniejsza: w niektórych przypadkach konieczne może być przyjęcie środka przeczyszczającego lub wykonanie lewatywy. O wszystkich zaleceniach odpowiednio wcześniej Pacjent zostanie poinformowany przez personel medyczny.

W dniu badania warto ubrać się w luźną odzież bez metalowych elementów. Ważne jest, aby mieć przy sobie wszystkie niezbędne dokumenty – dokument tożsamości, skierowanie.

W przypadku podania środka kontrastowego po tomografii należy wypić dużo wody, aby przyspieszyć jego wydalenie z organizmu.

Tomografia komputerowa to bezpieczne i skuteczne badanie, jednak w razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub innymi osobami z personelu medycznego.

Sprawdź, w jakich sytuacjach niezbędna jest tomografia komputerowa żył mózgowych.[5] 

Czy tomografia komputerowa głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy mniejszej wykrywa guzy?

Tak, tomografia komputerowa jest jedną z metod, które mogą być skutecznie stosowane w wykrywaniu guzów zlokalizowanych m.in. w mózgu, płucach, wątrobie, trzustce, nerkach, jelitach oraz w tkankach miękkich i kościach. W przypadku podejrzenia zmiany nowotworowej zazwyczaj stosuje się tomografię z kontrastem.

Należy pamiętać, że TK nie jest jedyną i ostateczną metodą diagnostyczną guzów. Często konieczne okazuje się wykonanie dodatkowych badań, takich jak biopsja, rezonans magnetyczny (MRI) lub pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa (PET), w celu ostatecznego potwierdzenia diagnozy i określenia rodzaju guza.