Zapalenie błędnika – przyczyny, objawy i metody łagodzenia

Jakie są przyczyny zapalenia błędnika?

Biorąc pod uwagę podłoże choroby, specjaliści dokonali podziału zapalenia błędnika na infekcyjne i nieinfekcyjne. Najczęściej mogą do niego doprowadzić wirusy: odry, świnki, różyczki, cytomegalii (CMV), sporadycznie wirus opryszczki pospolitej, ospy wietrznej i półpaśca czy HIV. Przypadki bakteryjnego zapalenia błędnika są rzadziej spotykane niż wirusowe. Wśród bakterii, które eksperci wymieniają wśród przyczyn zapalenia błędnika, znajdują się: Haemophilus influenzae, Neisseria meningitidis i Streptococcus pneumoniae. Możliwe jest też gruźlicze lub kiłowe zapalenie błędnika. Bakteryjne podłoże choroby jest przeważnie wynikiem przejścia infekcji z ucha środkowego. Grzybicze i pierwotniakowe zapalenie błędnika jest rozpoznawane bardzo rzadko.

Nieinfekcyjne zapalenie błędnika może się rozwinąć w przebiegu chorób układowych. To grupa chorób, które dotyczą kilku rodzajów tkanek i narządów, a w ciężkich przypadkach zajmują całe ciało. Ich przykładami są toczeń rumieniowaty układowy i sarkoidoza. Toczeń rumieniowaty układowy to choroba autoimmunologiczna, która jest efektem niewłaściwej reakcji układu odpornościowego. Zapalenie błędnika również może być wynikiem takiej reakcji organizmu. Do zapalenia błędnika może dojść na skutek urazu.

Jakie są objawy zapalenia błędnika?

Objawami zapalenia błędnika są przede wszystkim:

• zawroty głowy,
• zaburzenia równowagi,
• uczucie wirowania,
• nudności, wymioty,
• upośledzenie słuchu,
• oczopląs (niezależne od woli drgające ruchy gałek ocznych).

W zapaleniu tympanogennym, czyli kiedy zakażenie przechodzi z ucha środkowego na ucho wewnętrzne, zapalenie błędnika ma charakter jednostronny. Gdy do zakażenia błędnika dochodzi drogą krwiopochodną lub przez przejście procesu zapalnego z opon mózgowo-rdzeniowych, to zapalenie błędnika jest obustronne.

Nie wolno bagatelizować objawów zapalenia błędnika – nieleczone może doprowadzić do niebezpiecznych powikłań. Eksperci wymieniają wśród nich zaburzenia, a nawet utratę słuchu, ropnie mózgu oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (w skrócie ZOMR).

Przeczytaj również: „Tętniak mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, badania”

Zapalenie błędnika – do jakiego lekarza się zgłosić?

Z objawami zapalenia błędnika w pierwszej kolejności zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu – specjalisty medycyny rodzinnej lub internisty. Po zbadaniu pacjenta i wykonaniu badań lekarz może wystawić skierowanie do laryngologa. Specjalizuje się on w zakresie chorób ucha, nosa, zatok i gardła.

W przypadku podejrzenia zaburzeń w funkcjonowaniu błędnika może być też konieczna wizyta u neurologa. Jeśli dojdzie do wystąpienia gwałtownych objawów zapalenia błędnika, niezwłocznie wezwij pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer 112 lub 999, albo zgłoś się na Szpitalny Oddział Ratunkowy (SOR).

Zapalenie błędnika – jakie badania?

Diagnozę zapalenia błędnika stawia się na podstawie:

• badania podmiotowego, czyli szczegółowego wywiadu,
• badania otolaryngologicznego, na które składać się może m.in. z badania zewnętrznego ucha i okolicy zausznej, badania jamy ustnej, gardła, węzłów chłonnych szyi, otoskopii (badania przewodu słuchowego zewnętrznego i błony bębenkowej), rynoskopii (badania jamy nosowej), laryngoskopii pośredniej (badania krtani za pomocą lusterka);
• prób stroikowych, czyli badania przewodnictwa kostnego (polega ono na przyłożeniu wprawionego w drgania stroika do czoła lub szczytu czaszki i ocenieniu przez pacjenta, w którym uchu lepiej słyszy dźwięk);
• badania neurologicznego.

W uzasadnionych przypadkach diagnostyka zapalenia błędnika jest uzupełniana o badanie obrazowe – rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową.

Jak wyleczyć zapalenie błędnika?

Jak już wspomniano, zapalenie błędnika wymaga odpowiedniego leczenia. Terapia trwa średnio 2–3 tygodnie, a pierwsze jej efekty są widoczne już po kilku dniach. Łagodne postacie zapalenia błędnika leczy się ambulatoryjnie (co oznacza, że nie trzeba zostawać w szpitalu), np. w poradni otolaryngologicznej. Ciężkie przypadki wiążą się z przebywaniem w szpitalu na oddziale otolaryngologicznym. Sposób leczenia zapalenia błędnika zależy od podłoża choroby. Przykładowo, gdy jest ona wynikiem zakażenia bakteryjnego, wprowadza się antybiotykoterapię o szerokim spektrum działania. W autoimmunologicznym zapaleniu błędnika stosowane są glikokortykosteroidy.

W celu ułatwienia odpływu zainfekowanej wydzieliny z ucha lekarz może przeprowadzić drenaż ucha środkowego. Zdarzają się sytuacje, że usunięcie stanu zapalnego wymaga interwencji chirurgicznej – mastoidektomii (zabiegu polegającego na usunięciu wyrostka sutkowatego) lub labiryntektomii (operacji całkowitego usunięcia narządu przedsionkowego). Oprócz leczenia przyczynowego prowadzi się leczenie objawowe – przeciwwymiotne oraz przeciwgorączkowe. W zapaleniu błędnika domowe sposoby leczenia nie mają zastosowania.

Profilaktyka zapalenia błędnika

Do profilaktyki zapalenia błędnika należą odpowiednie szczepienia ochronne przeciwko wirusom i bakteriom, które mogą powodować także inne niebezpieczne choroby. Ich zastosowanie ma na celu przede wszystkim zmniejszenie ryzyka powikłań, do których może należeć również omawiane zapalenie błędnika, które może prowadzić do głuchoty lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Dostępne są szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce (m.in. szczepiona łączona tzw. MMR), przeciwko gruźlicy, meningokokom (do których należy wcześniej wymieniona Neisseria), pneumokokom (przeciwko bakterii Streptococcus pneumoniae) oraz Haemophilus influenzae typu B (szczepionka Hib). Należy pamiętać, że część szczepień powinna być wykonana w wieku dziecięcym.

Przeczytaj także

Zapalenie ucha - rodzaje, objawy, leczenie, przyczyny
Jak dbać o słuch_ Profilaktyka i ochrona słuchu
Różyczka - objawy, leczenie, jak wygląda
Szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce - kiedy