Witamina A – gdzie występuje i jakie mogą być konsekwencje jej niedoboru?

Witamina A to jedna z najwcześniej opisanych witamin. Odkryto ją w 1913 r. Dokonali tego Elmer McCollum i Marguerite Davis. Sprawdź, jakie ten związek ma znaczenie dla organizmu. Dowiedz się, gdzie występuje witamina A i do czego może doprowadzić jej niewystarczająca podaż.

Co to jest witamina A?

Witaminy to związki organiczne, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Spełniają różnorakie funkcje regulacyjne, niezbędne do prawidłowego rozwoju, wydolności psychofizycznej i dobrego stanu zdrowia. Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach. Witamina A należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Termin witamina A odnosi się do kilku substancji – retinolu i jego pochodnych (retinoidów), które obecne są w produktach pochodzenia zwierzęcego, oraz karotenoidów, obecnych w produktach pochodzenia roślinnego.

Jakie znaczenie dla organizmu ma witamina A?

Witamina A to związek o różnorakim działaniu na organizm, w tym m.in.:

• warunkujący przebieg procesów wzrostowych,
• uczestniczący w rozwoju i różnicowaniu komórek, w tym zwłaszcza tkanki kostnej i nabłonka,
• biorący udział w syntezie substancji niezbędnych do prawidłowego widzenia,
• biorący udział w procesie wydzielania tyroksyny, czyli hormonu tarczycowego,
• wpływający na stan osłonek neuronów, czyli komórek nerwowych,
• pełniący funkcję antyoksydantu, a tym samym redukujący ryzyko nowotworzenia,
• uczestniczący w przemianach lipidów i w syntezie białek,
• wspierający pracę układu immunologicznego.

Podane działania nie wyczerpują bardzo długiej listy wpływu witaminy A na organizm człowieka.

W czym jest zawarta witamina A? Poznaj jej źródła

Zastanawiasz się, gdzie występuje witamina A? Związek ten można znaleźć w licznych produktach żywieniowych. Jej kluczowymi źródłami są: tran, wątroba i inne rodzaje podrobów, żółtko jaja, słodkie ziemniaki, marchew, jarmuż, szpinak, dynia. Wśród innych produktów, które dostarczyć mogą witaminy A, wymienia się: mleko, masło, śmietanę, pomidory, paprykę, brokuły, tłuste sery, sałatę, fasolkę szparagową, szczypior, koperek, zielony groszek. W przypadku, gdy niemożliwe jest dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości witaminy A wraz z pożywieniem, po konsultacji z lekarzem zalecona może zostać jej suplementacja.

Jakie są skutki niedoboru witaminy A?

Stan niedostatecznego poziomu witaminy A w organizmie nazywany jest hipowitaminozą. Niedobór tego związku prowadzi do szeregu konsekwencji. Jedną z nich jest zaburzenie funkcji siatkówki oka, co przejawia się pogorszeniem widzenia o zmierzchu (zaburzeniami adaptacji do ciemności). Stan ten określany bywa kurzą ślepotą. Dostarczanie organizmowi za małych ilości witaminy A prowadzi do wysychania rogówki, a z czasem do jej zmiękczenia i obumierania, co w efekcie jest przyczyną utraty wzroku.

Niedobór witaminy A wpływa negatywnie na kondycję skóry – sprzyja jej rogowaceniu. Konsekwencją niskiego poziomu omawianej substancji jest uszkodzenie błon śluzowych przewodu pokarmowego, układu moczowego czy dróg oddechowych. Hipowitaminoza może doprowadzić do zaburzeń pracy układu nerwowego i obniżyć odporność organizmu, a tym samym zwiększyć podatność na infekcje. Niski poziom witaminy A powoduje spadek aktywności makrofagów komórek uczestniczących w mechanizmach obronnych organizmu. Hipowitaminoza ma wpływ również na płodność.

Niedobór witaminy A jest niebezpieczny szczególnie dla najmłodszych. Jego konsekwencją może być zahamowanie wzrostu, zaburzenia wzroku i zaburzenia układu odpornościowego.

Witamina A w nadmiarze – czy jest niebezpieczna?

Tak samo jak niedobór, również nadmiar witaminy A może być dla organizmu szkodliwy. Zbyt wysoki poziom tego związku to hiperwitaminoza. Wśród konsekwencji tego stanu wymieniane są m.in.:

• zmiany skórne, którym towarzyszą suchość, zaczerwienienie i nieprawidłowa pigmentacja,
• wypadanie oraz łamliwość włosów i paznokci,
• bóle stawów i kości, osłabienie mięśni, obniżenie gęstości kości,
• spadek apetytu,
• ociężałość,
• powiększenie wątroby i śledziony
• w ciężkich przypadkach – mdłości, wymioty, ból głowy, drgawki, nadmierna pobudliwość, światłowstręt, zaburzenia pracy serca i nerek,
• nadmiar witaminy A u kobiet ciężarnych może prowadzić do uszkodzenia płodu.

Aby uniknąć przykrych konsekwencji zarówno niskiej, jak i zbyt wysokiej podaży witaminy A, bardzo ważne jest stosowanie zbilansowanej diety, która w odpowiedniej ilości dostarcza wszystkich składników odżywczych.