Utrata smaku: jakie choroby mogą powodować takie objawy?

Dlaczego zmysł smaku jest tak ważny?

Smak pozwala nam ocenić jakość spożywanego pokarmu, może nas ostrzec przed zepsutymi produktami i toksycznymi substancjami. Za odbiór bodźców odpowiadają kubki smakowe. Wrażenia smakowe są kombinacją pięciu rodzajów – słodkiego, gorzkiego, kwaśnego, słonego i umami (typowego dla glutaminianu sodu). Wspomniany zmysł jest ściśle związany z węchem, dlatego zapalenie błony śluzowej nosa w przebiegu powszechnych infekcji dróg oddechowych (zwłaszcza wirusowych, takich jak COVID-19) może osłabić smak.

Należy podkreślić, że ageuzja, czyli utrata odczuwania smaku, jest jednym z najczęstszych zaburzeń smaku. Oprócz tego zaliczamy do nich:

• hipogeuzję – upośledzone odczuwania smaku,
• dysgeuzję – niewłaściwe rozpoznawanie smaku,
• hipergeuzję – nadwrażliwość smakową.

Jakie są przyczyny utraty smaku?

Ageuzja może być spowodowana infekcjami jamy ustnej, nosa oraz gardła, zaburzeniami wydzielania śliny czy chorobami neurologicznymi. To również jeden z możliwych objawów niedoboru cynku, nowotworu ślinianki, udaru mózgu, stwardnienia rozsianego lub zapalenia nerwów.

Palenie tytoniu i niektóre substancje toksyczne zaburzają odczuwanie smaku. Wspomniane dolegliwości mogą być związane z refluksem żołądkowo-przełykowym, który polega na tym, że treść żołądkowa cofa się do przełyku. Do charakterystycznych objawów zaliczamy zgagę, puste odbijanie, ból w górnej części brzucha. Z biegiem czasu choroba może również zmienić percepcję smaku.

Do zaburzeń smaku przyczyniają się następujące leki:

• przeciwpadaczkowe,
• hormonalne,
• sercowo-naczyniowe (inhibitory konwertazy angiotensyny),
• chemioterapeutyki,
• przeciwcukrzycowe (takie jak metformina),
• niektóre antybiotyki.

Przeczytaj również: Chirurgia stomatologiczna – rodzaje zabiegów. 

Cynk a zaburzenia smaku

Badania wykazały, że niedobór cynku również może prowadzić do ageuzji lub nadwrażliwości smakowej. Niejednokrotnie towarzyszą im:

• wahania nastroju,
• problemy z koncentracją,
• obniżona odporność,
• kruche paznokcie,
• trądzik,
• stany depresyjne.

Zadbaj o to, żeby w Twojej diecie znalazły się produkty bogate w cynk. Wśród nich znajdziesz: ryby, ostrygi, jaja, pestki dyni, warzywa strączkowe, sezam czy wątróbkę. Zalecane dzienne spożycie cynku wynosi 5–15 mg. W przypadku niedoboru cynku dodatkową suplementację tego mikroelementu powinien zalecić lekarz.

Przeczytaj również: Chirurgia stomatologiczna – rodzaje zabiegów.

Utrata smaku – do kogo należy się zgłosić?

Jeśli straciłeś smak, powinieneś zgłosić się do internisty lub lekarza rodzinnego. Specjalista przeprowadzi z Tobą dokładny wywiad, aby ustalić przyczynę zaburzeń smaku. Należy poinformować lekarza, czy utrata smaku nastąpiła nagle, czy zmiany postępowały stopniowo. Lekarz ustali, czy zaburzenia mają charakter przejściowy, czy stały. Dodatkowo może zapytać o objawy towarzyszące, takie jak utrata węchu, ból podczas przełykania (odynofagia).

Podczas stawiania diagnozy lekarz uwzględni też przebyte zabiegi, przyjmowane leki i choroby przewlekłe oraz zwróci uwagę na higienę jamy ustnej oraz stan uzębienia. W razie wskazań pacjent może zostać skierowany do laryngologa, neurologa lub stomatologa na dalszą diagnostykę.

Utrata smaku – diagnostyka

Lekarz wykona badanie fizykalne, aby ocenić stan jamy ustnej, nosa i gardła. Specjalista może również zalecić wykonanie testów smakowych. W tym celu poprosi pacjenta, aby rozpoznał smaki i określił ich intensywność. Żeby ocenić stopień uszkodzenia smaku, można wykonać elektrogustometrię. W trakcie tego badania drażni się powierzchnię języka prądem o różnym natężeniu.

W razie potrzeby lekarz skieruje chorego na USG ślinianek lub tomografię komputerową. W niektórych przypadkach może być również konieczna wizyta u periodontologa, czyli stomatologa zajmującego się leczeniem chorób przyzębia. Ponadto może być wskazana konsultacja u neurologa, który sprawdzi, czy doszło do uszkodzenia nerwów.

Ageuzja – leczenie

Jak poprawić odczuwanie smaku? Przede wszystkim należy rzucić palenie – efekty można zauważyć już po 2 dniach. Pamiętaj, żeby zgłaszać się na kontrolę stomatologiczną raz na 3–6 miesięcy. Brak smaku może wynikać z nieprawidłowej higieny jamy ustnej, dlatego szczotkuj zęby przez 2 minuty, przynajmniej 2 razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku. Oprócz tego codziennie nitkuj zęby i używaj płynu do płukania jamy ustnej.

Utrata smaku może być chwilowa lub trwała, w drugim przypadku kluczową rolę odgrywa edukacja pacjenta. Chory uczy się, jak przygotowywać posiłki bogate w składniki odżywcze, a także prawidłowo je spożywać. Leczenie zaburzeń smaku ma przede wszystkim charakter przyczynowy. Jeśli niepokojące objawy spowodowane są przyjmowaniem leków, najprawdopodobniej ustąpią po ich odstawieniu. Odstawienie lub zmianę leków należy zawsze skonsultować z lekarzem.

Choroby jamy ustnej, takie jak afty i grzybicą, mogą przyczyniać się do zaburzeń smaku. W takiej sytuacji warto umówić się do periodontologa. To stomatolog, który specjalizuje się w chorobach przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej. Lekarz może zalecić stosowanie odpowiednich preparatów, które wyeliminują infekcje lub urazy błony śluzowej jamy ustnej i języka.

Dowiedz się również: jak wygląda leczenie wad zgryzu i kiedy zgłosić się do ortodonty.