Szczepienia dla dorosłych i badania kontrolne jako ważny element profilaktyki zdrowotnej
Udostępnij na:
Szczepienia dla dorosłych, badania kontrolne i zdrowy tryb życia to elementy odgrywające kluczową rolę w profilaktyce zdrowotnej. Stosowanie się do nich pozwala znacznie ograniczyć ryzyko rozwoju wielu chorób, w tym zakaźnych, które z uwagi na łatwość szerzenia się stanowią duże zagrożenie.
Spis treści
Profilaktyka zdrowotna to szerokie pojęcie, na które składają się oprócz szczepień: działania mające na celu zapobieganie chorobom poprzez utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia, wczesne wykrycie i leczenie chorób, kontrolowanie czynników ryzyka chorób i ograniczanie ich powikłań. Sprawdź, jakie szczepienia obowiązkowe dla dorosłych i badania kontrolne są ważne dla profilaktyki zdrowotnej.
Szczepienia ochronne u dorosłych
Program Szczepień Ochronnych to dokument opracowany przez Główny Inspektorat Sanitarny, który prezentuje listę zalecanych i obowiązkowych szczepień ochronnych na dany rok dla dzieci i doroslych. W Polsce szczepienia obowiązkowe są realizowane bezpłatnie do 19 roku życia. Zdecydowana większość szczepionek jest przyjmowana w wieku dziecięcym, ale są także sytuacje, w których osoby dorosłe są zobowiązane do przyjęcia szczepienia. Wymienia się tutaj szczepienia poekspozycyjne (po kontakcie z danym patogenem - wirusem lub bakterią), pracownicze oraz związane ze szczególnym ryzykiem zakażenia w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi (sytuacjami, które zwiększają prawdopodobieństwo infekcji danym patogenem).
Szczepienia dla dorosłych mają ten sam cel, co szczepienia skierowane do najmłodszych, a mianowicie realizować profilaktykę zdrowotną:
- zapewnić ochronę przed zachorowaniem na choroby zakaźne,
- podnieść poziom odporności populacyjnej (tzw. grupowej, która chroni osoby niemogące się szczepić dzięki wysokiemu odsetkowi zaszczepionego społeczeństwa) i ograniczyć występowanie danych chorób zakaźnych w populacji.
W jakich sytuacjach trzeba się zaszczepić?
Obowiązkowe szczepienia dla dorosłych podyktowane przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi odnoszą się do szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (tzw. WZW typu B).
W przypadku szczepienia przeciwko WZW typu B obowiązek dotyczy osób niepoddanych podstawowemu cyklowi szczepienia w dzieciństwie i o niskim mianie przeciwciał, które:
- uczęszczają do szkół i uczelni prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych,
- pracują w zawodzie medycznym narażonych na zakażenie,
- są narażone na zakażenie w związku z kontaktem z osobą zakażoną WZW typu B np. partnerzy osób zakażonych.
Obowiązkowe szczepienia dla dorosłych podyktowane ekspozycją na czynnik zakaźny odnoszą się do szczepień przeciwko:
- Błonicy (inaczej dyfterytowi, ciężkiej chorobie zakaźnej, która może spowodować uszkodzenia narządów wewnętrznych i śmierć) – osoby, które miały styczność z osobą zakażoną,
- tężcowi (bakteryjnej chorobie powodującej zaburzenia czucia i napięcia mięśni, która może prowadzić do śmierci) – osoby, które się zraniły i są narażone na zakażenie tężcem,
- wściekliźnie (nieuleczalnej chorobie wywołanej przez wirusa, która powoduje uszkodzenie układu nerwowego prowadzącego do śmierci) – osoby narażone na zakażenie w związku z kontaktem z podejrzanym o zakażenie wścieklizną zwierzęciem.
Poza wymienionymi szczepieniami obowiązkowymi istnieje wiele zalecanych szczepień dla dorosłych, które w znaczący sposób redukują ryzyko zakażenia i szerzenia się chorób zakaźnych. Wymienia się wśród nich m.in. szczepienia przeciwko wirusowi COVID - 19, grypie, pneumokokom, meningokokom, ospie wietrznej (u osób wcześniej niechorujących), wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (tzw. WZW typu A), kleszczowemu zapaleniu mózgu.
Należy pamiętać, że do zalecanych szczepień dla osób dorosłych należą także szczepienia, które nie zostały wykonane w okresie dzieciństwa, takie jak szczepienie przeciw WZW typu B (3 dawki), przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (tzw. dTap, dawka przypominająca co 10 lat) oraz przeciw odrze, śwince i różyczce (tzw. MMR). Osoby podróżujące do egzotycznych krajów powinny wykonać szczepienia chroniące przed zachorowaniem na choroby występujące w tym rejonie, w którym będą przebywały. Szczepienia te mogą być obowiązkowe, dlatego warto upewnić się czy przy przekraczaniu granicy nie będą wymagane certyfikaty realizacji konkretnych szczepień.
Szczepienia mogą także być wymagane ze względu na wykonywany zawód. Ta grupa szczepień jest określana jako szczepienia pracownicze i jest finansowana przez pracodawcę.
Szczepienia kokonowe
Metoda kokonu polega na tym, że szczepią się osoby z otoczenia pacjenta, który sam nie może być zaszczepiony, np. z powodu wieku lub zaburzeń odporności. Dla noworodków i niemowląt źródłem zakażeń są przede wszystkim rodzice, rodzeństwo i inne osoby często przebywające z dzieckiem. Dlatego w celu ochrony narodzonego dziecka zaleca się szczepienie rodziców i bliskich przeciwko grypie i krztuścowi.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
W przypadku, gdy pacjent chce profilaktycznie się zaszczepić lub jest w grupie ryzyka zakażenia danym patogenem np. miał kontakt z osobą zakażoną, powinien zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Na podstawie wywiadu z pacjentem oraz badania fizykalnego lekarz ustali wskazania oraz wykluczy przeciwwskazania do szczepienia, a następnie skieruje pacjenta do przyjęcia szczepionki.
Pacjenci, którzy planują szczepienia w związku z podróżą powinni zgłosić się do lekarza medycyny podróży w celu omówienia trasy podróży i związanego z nią planu szczepień.
Udostępnij na:
Zobacz także
Czym jest medycyna podróży? Kiedy z niej korzystać?
Podróżowanie do odległych zakątków świata z każdym rokiem staje się powszechniejsze, a turyści coraz chętniej wybierają egzotyczne miejsca. Udając się np. do Afryki, trzeba uwzględnić ryzyko zachorowania na choroby tropikalne. Medycyna podróży i lekarze specjalizujący się w tej dziedzinie pozwalają to ryzyko zminimalizować poprzez profesjonalne porady i stosowanie skutecznej profilaktyki (szczepień ochronnych). Sprawdź, kiedy warto udać się na wizytę i kto powinien to zrobić
Bąblowica – objawy i przyczyny pasożytniczego zagrożenia
Bąblowica to choroba pasożytnicza. Jej powstawaniu sprzyja nieprzestrzeganie zasad higieny i spożywanie posiłków lub wody z niepewnego bądź zanieczyszczonego źródła. Sprawdź, jakie jeszcze są drogi szerzenia się bąblowicy.
Babeszjoza – jak ją rozpoznać i dlaczego jest niebezpieczna?
Babeszjoza to choroba odzwierzęca wywołana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia. Chociaż jest rzadka u ludzi, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla skutecznej walki z tą chorobą. W tym artykule omówimy przyczyny, objawy, diagnostykę i leczenie choroby.
