Rak piersi – objawy, przyczyny i diagnostyka

Rak piersi to druga pod względem częstości przyczyna zgonów spowodowanych przez nowotwory złośliwe wśród kobiet. Niestety obserwuje się w ciągu ostatnich lat wzrost zapadalności na tę ciężką chorobę, zwłaszcza w grupie po 50. roku życia. Choroba ta dotyczy głównie kobiet, lecz około 1% zachorowań stanowią mężczyźni.

Rak piersi – przyczyny

Do zachorowania na raka piersi dochodzi zwykle w wyniku działania wielu czynników – środowiskowych, genetycznych, związanych ze stylem życia i prokreacją. Najważniejszymi czynnikami ryzyka są starszy wiek oraz nosicielstwo mutacji określonych genów, zwłaszcza BRCA1 i BRCA2. Wśród innych wymienia się rodzinne występowanie raka piersi, szczególnie w młodym wieku, przebieg miesiączkowania – pierwsza miesiączka przed 12. rokiem życia i klimakterium po 55. roku życia, urodzenie dziecka po 35. roku życia lub nierództwo. Na większe ryzyko choroby wpływają ponadto: choroby sutka, ekspozycja na promieniowanie jonizujące, wcześniejsze choroby nowotworowe, nadmierna masa ciała, terapia hormonalna, niezdrowy styl życia – palenie tytoniu, brak aktywności, zła dieta.

Objawy raka piersi

Rak piersi objawia się w różny sposób w zależności od stopnia zaawansowania. Na początkowym etapie choroba może nie dawać żadnych dolegliwości. Wraz z jej rozwojem mogą wystąpić następujące objawy:

• wyczuwalny guz, zgrubienie,
• wyciek z brodawki,
• wciągnięcie brodawki, tzw. pępek rakowy,
• świąd lub pieczenie brodawki,
• powiększone węzły chłonne po stronie guza (pachowe, niekiedy szyjno-nadobojczykowe),
• miejscowy obrzęk limfatyczny,
• asymetria sutków,
• owrzodzenie brodawki i skóry piersi,
• ból,
• pogrubienie skóry, obraz „skórki pomarańczy”,
• miejscowe objawy zapalenia – zaczerwienienie, ucieplenie skóry, obrzęk.

Niekiedy zdarza się, że guz piersi zostaje wykryty w momencie, gdy wystąpiły już przerzuty komórek nowotworowych do innych narządów, np. kości (najczęściej do kręgosłupa, żeber, nasady kości długich), mózgu, płuc, wątroby. W zaawansowanej postaci objawy zależą od lokalizacji ognisk przerzutowych i rozległości zmiany pierwotnej.

Diagnostyka raka piersi

Im wcześniej zostaną wykryte zmiany nowotworowe, tym większe są szanse na wyleczenie. Dlatego tak ogromne znaczenie mają badania przesiewowe – samobadanie i diagnostyka obrazowa. W przypadku pojawienia się jakichś nieprawidłowości w pierwszej kolejności na USG kierowane są kobiety do 40. roku życia, z dużym udziałem tkanki gruczołowej w budowie piersi, a na mammografię kobiety starsze, z piersiami zbudowanymi głównie z tkanki tłuszczowej. W przypadkach wątpliwych lekarz może zalecić wykonanie obydwu tych badań albo rozszerzenie diagnostyki o mammografię z tomosyntezą albo rezonans magnetyczny.

W sytuacji, gdy wyniki badań są niepokojące, kolejnym krokiem jest wykonanie biopsji. Podczas niej nakłuwa się pierś celem pobrania materiału do badania i pod mikroskopem poszukuje się komórek nowotworowych. Analiza histopatologiczna pobranego materiału poinformuje o charakterze zmiany.

Na czym polega leczenie raka piersi?

Leczenie raka piersi ma zazwyczaj charakter skojarzony. Stosowane są metody miejscowe, jak zabiegi chirurgiczne, polegające na usunięciu guza razem z marginesem zdrowej tkanki – niekiedy konieczne są mastektomia, czyli usunięcie piersi, oraz radioterapia. Podejmowane może być też leczenie systemowe, jak hormonoterapia, chemioterapia czy metody biologiczne.

Profilaktyka raka piersi

W celu ograniczenia ryzyka zachorowania na raka piersi należy:

• zdrowo się odżywiać,
• być aktywnym fizycznie przez większość dni tygodnia,
• utrzymywać prawidłową wagę,
• nie pić alkoholu lub pić go w niewielkich ilościach,
• ograniczyć stosowanie hormonalnej terapii zastępczej.

Aby jak najwcześniej wykryć nowotwór kobiety od 20. roku życia powinny raz w miesiącu (najlepiej między szóstym a dziewiątym dniem cyklu) wykonywać samobadanie piersi. Badanie palpacyjne piersi powinno być także przeprowadzane przez  lekarza – u młodych kobiet co 3 lata, a od 40 roku życia co 12 miesięcy.

Bardzo istotne są przesiewowe badania diagnostyczne. Kobiety w wieku od 50 do 69 lat powinny co 2 lata wykonywać mammografię, czyli rentgenowskie badanie piersi. U młodszych kobiet oraz tych po 70 roku życia wykonywanie badań diagnostycznych zależy od indywidualnego ryzyka i należy przedyskutować tę kwestię z lekarzem.

Osoby ze zwiększonym prawdopodobieństwem posiadania mutacji genów BRCA1 lub BRCA2 powinny wykonać badania genetyczne. Ich wyniki wpływają na dalsze postępowanie i mogą być podstawą wdrożenia szczególnych działań profilaktycznych, na przykład mastektomii lub leków zmniejszających ryzyko rozwoju nowotworu.