Powiększone węzły chłonne – co może prowadzić do limfadenopatii?

Powiększone węzły chłonne to niepokojący objaw chorobowy, który wielu pacjentom kojarzy się przede wszystkim z chorobami nowotworowymi. Nie jest to jednak jedyna przyczyna tej dolegliwości. Dowiedz się, co może powodować powiększenie węzłów chłonnych i w jaki sposób leczona jest ta przypadłość.

Powiększone węzły chłonne – limfadenopatia

Powiększone węzły chłonne to stan, który w nomenklaturze medycznej określany jest jako limfadenopatia. To objaw towarzyszący szeregowi patologii zdrowotnych. Warto w tym miejscu wspomnieć, że węzły chłonne (limfatyczne) to struktury położone na przebiegu naczyń limfatycznych, które biorą udział w filtracji chłonki oraz chronią przed szkodliwymi substancjami. Fizjologicznie węzły chłonne nie przekraczają 1–2 cm średnicy, są ruchome względem otoczenia i niebolesne przy dotyku. Objęte stanem chorobowym węzły chłonne są powiększone i tkliwe w badaniu palpacyjnym.

Powiększone węzły chłonne – rodzaje limfadenopatii

W zależności od zakresu limfadenopatii specjaliści rozróżniają:

• postać regionalną – powiększenie określonego rodzaju węzłów chłonnych, np. powiększone węzły chłonne nadobojczykowe, powiększone węzły chłonne pachwinowe, powiększone węzły chłonne szyjne;
• postać ogólną – dochodzi do zwiększenia rozmiaru wszystkich węzłów chłonnych w organizmie; limfadenopatia ogólna w przypadku dzieci i młodzieży jest przeważnie wynikiem infekcji wirusowej, a u ludzi dorosłych może sugerować choroby nowotworowe.

Co może prowadzić do powiększenia węzłów chłonnych?

Za powiększenie węzłów chłonnych może odpowiadać szereg patologicznych procesów, m.in.:

• naciek zapalny;
• naciek nowotworowy jako efekt lokalizacji przerzutów;
• proliferacja, czyli mnożenie się makrofagów i limfocytów (komórek biorących udział w reakcji odpornościowej) w wyniku działania m.in. antygenów bakteryjnych, wirusowych, alergicznych;
• patologiczny rozrost komórek układu chłonnego w wyniku pierwotnego procesu nowotworowego, np. chłoniaka lub białaczki.

Powiększone węzły chłonne – przyczyny limfadenopatii regionalnej

Do najczęstszych przyczyn limfadenopatii regionalnej należą:

• zakażenia paciorkowcowe gardła (tzw. angina) – powiększone węzły chłonne podżuchwowe i szyjne;
• błonica gardła – choroba zakaźna wywoływana przez maczugowiec błonicy; powiększone węzły chłonne podżuchwowe;
• tularemia – ostra bakteryjna choroba zakaźna wywołana przez Gram-ujemne pałeczki Francisella tularensis; powiększone węzły w pobliżu wrót zakażenia;
• gruźlica – choroba zakaźna wywoływana przez prątka gruźlicy; powiększenie węzłów chłonnych szyjnych;
• różyczka – choroba zakaźna wywoływana przez wirus różyczki; powiększenie węzłów chłonnych zausznych, tylnych szyjnych, podpotylicznych;
• odra – choroba zakaźna wieku dziecięcego wywołana przez wirus odry; powiększone węzły chłonne szyjne, karkowe;
• naciek nowotworowy na okoliczne węzły;
• toksoplazmoza – pasożytnicza choroba spowodowana zarażeniem pierwotniakiem Toxoplasma gondii; powiększone węzły chłonne szyjne, karkowe,
• sarkoidoza – choroba układu odpornościowego, w której dochodzi do powstania małych guzków zapalnych, o nieznanej etiologia; powiększone węzły chłonne śródpiersiowe, przywnękowe;
• choroba kociego pazura – bakteryjna choroba odzwierzęca wywołana przez Gram-ujemne bakterie Bartonella henselae; powiększone węzły chłonne szyjne, podpachowe, pachwinowe.

Powiększone węzły chłonne – przyczyny limfadenopatii ogólnej

Ogólnie powiększone węzły chłonne to stan występujący znacznie rzadziej niż regionalna limfadenopatia. Wśród najczęstszych przyczyn postaci ogólnej wymieniane są:

• zakażenie wirusem HIV – faza powiększonych węzłów chłonnych ma miejsce po ostrej chorobie retrowirusowej, która rozwija się 2–6 tygodni po zakażeniu. Objaw utrzymuje się wówczas nawet przez 3 miesiące. Do ponownego powiększenia węzłów chłonnych może dojść u niektórych chorych pod koniec okresu bezobjawowego. Jest to sygnał, że zakażenie przechodzi w fazę poprzedzającą moment rozwoju objawowego okresu zakażenia. Najczęściej wyczuwalne są węzły szyjne i pachowe;
• mononukleoza zakaźna – choroba wirusowa wywołana przez wirus Epsteina-Barr (EBV); obserwuje się w niej powiększenie przede wszystkim węzłów chłonnych na szyi i z tyłu głowy;
• dymienica – powiększenie węzłów chłonnych w niektórych chorobach zakaźnych, takich jak dżuma, wrzód weneryczny, tularemia lub ziarnica weneryczna pachwin; skóra nad węzłami jest zaczerwieniona i wykazują one tendencję do ropienia;
• filariozy – choroby pasożytnicze wywołane przez nicienie, w których w zaawansowanych postaciach dochodzi do uszkodzenia układu chłonnego;
• choroby układowe, np. białaczki – nowotwór złośliwy układu krwiotwórczego, chłoniaki złośliwe.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

Powiększone węzły chłonne powinny skłonić do wizyty u lekarza rodzinnego lub internisty, który, w zależności od podejrzewanej przyczyny limfadenopatii, może skierować chorego do odpowiedniego specjalisty.

Powiększone węzły chłonne – diagnostyka i leczenie

Nie sposób jednoznacznie określić postępowania leczniczego powiększonych węzłów chłonnych. Zależy ono od przyczyny limfadenopatii i jest określane indywidualnie. W celu wyjaśnienia przyczyny powiększonych węzłów chłonnych stosuje się:

• badanie podmiotowe (wywiad) i badanie przedmiotowe,
• badania laboratoryjne,
• badania obrazowe: USG (węzły chłonne powierzchowne), tomografia komputerowa (klatka piersiowa, jama brzuszna).

Ostateczną metodą rozstrzygającą o rozpoznaniu jest biopsja węzła chłonnego z badaniem histopatologicznym.