Pelagra – co to jest? Objawy i leczenie

Pelagra – co to za choroba? Przyczyny powstania

Pelagra, znana także jako rumień lombardzki, to choroba niedoborowa wywołana niewystarczającym poziomem niacyny, czyli witaminy B3, określanej również jako witamina PP. Składnik ten jest dostarczany do organizmu razem z pokarmem. W pewnej ilości jest wytwarzany z tryptofanu (aminokwasu białkowego) w obecności witaminy B2 i B6.

Zobacz także: Witamina E – działanie i właściwości

Niedobór witaminy PP powoduje przede wszystkim:

• dieta ubogobiałkowa – niewielki udział w jadłospisie zbóż, mięsa, roślin strączkowych, mleka i przetworów mlecznych;
• przewlekła choroba alkoholowa;
• rakowiak (nowotwór, który wydziela serotoninę, a do syntezy tego związku wykorzystywany jest tryptofan, czyli prekursor witaminy B3);
• zaburzenia wchłaniania związane np. ze zmianami w układzie pokarmowym zachodzącym wraz z procesem starzenia się czy wynikające z chorób jelit;
• niedożywienie, na które narażone są m.in. osoby z jadłowstrętem psychicznym, AIDS, w terminalnym stadium choroby nowotworowej;
• przewlekłe stosowanie niektórych leków, np. etionamidu, izoniazydu;
• spożywanie zbóż niepoddanych obróbce termicznej – witamina B3 w surowych ziarnach nie wchłania się zbyt dobrze z przewodu pokarmowego;
• choroba Hartnupów – upośledzenie transportu tryptofanu przez błony komórkowe w błonie śluzowej jelita cienkiego i cewek nerkowych; defekt enzymatyczny prowadzi do utrudnionego wchłaniania tryptofanu z jelit i jego znacznej utraty z moczem.

Jakie są objawy pelagry?

Niedobór niacyny przejawia się w złożony sposób. Pelagrze towarzyszy zapalenie skóry wrażliwe na światło słoneczne. Zmiany przypominają oparzenie wywołane promieniowaniem UV – z pęcherzami, nasiloną suchością i wzmożonym łuszczeniem naskórka. Objawy te najintensywniejsze są na odsłoniętych obszarach ciała (dłonie, dekolt, twarz).

Zobacz także: Zmiany skórne – rodzaje i przyczyny powstania.

Objawami niedoboru witaminy B3 są stany zapalne jamy ustnej i języka. Wraz z zaawansowaniem choroby rozwinąć się mogą bolesne afty. U osób z niedoborem witaminy PP pojawiają się dolegliwości gastryczne – nudności, wymioty, biegunka, spadek masy ciała, bóle brzucha, wzmożone wydzielanie śliny.

Inne objawy pelagry to m.in.:

• zmęczenie;
• bóle i zawroty głowy;
• rozdrażnienie;
• niepokój;
• otępienie;
• bezsenność;
• ataksja (zaburzenia koordynacji ruchów ciała);
• obrzęk podudzi;
• powiększenie wątroby i śledziony.

Rozpoznawanie pelagry

Z niepokojącymi objawami pacjent powinien zgłosić się do lekarza rodzinnego lub internisty. Ci specjaliści mogą skierować chorego do dermatologa z uwagi na występujące zmiany skórne. Diagnostyka pelagry rozpoczyna się, jak w przypadku każdej innej choroby, od wywiadu medycznego. Następnie przeprowadza się badanie przedmiotowe.

Pacjent kierowany jest na podstawowe badania krwi, a ostateczne rozpoznanie zapewnia oznaczenie poziomu witaminy PP w organizmie. Oznaczenie poziomu witaminy B3 nie wymaga specjalnego przygotowania. Krew pobierana jest o dowolnej porze dnia i nie ma potrzeby bycia na czczo. Najbardziej miarodajny wynik daje badanie metodą chromatografii cieczowej, sprzężonej ze spektrometrią mas.

Na czym polega leczenie pelagry?

Pelagra jest w pełni uleczalna. Jej leczenie polega na podawaniu odpowiednich dla potrzeb danego pacjenta dawek witaminy PP. Punktem wyjścia do ustalenia dawki suplementacyjnej jest wynik badania witaminy B3.

Wskazana jest wizyta u dietetyka w celu opracowania zbilansowanego sposobu odżywiania, który dostarczy wszystkich niezbędnych składników odżywczych, w tym witaminy PP. W przypadku prawidłowej diety dzienne zapotrzebowanie na niacynę u większości osób jest całkowicie pokrywane przez pokarmy. Dobrym źródłem witaminy B3 są m.in. drożdże, awokado, pieczarki, ryby (tuńczyk, łosoś), migdały, orzechy, nasiona słonecznika, mięso wieprzowe i drobiowe, ziemniaki, mleko.

Jednocześnie wskazane jest ograniczenie ekspozycji na słońce, aby zmniejszyć zmiany skórne oraz stosowanie płukanek jamy ustnej zawierających m.in. chlorheksydynę, chlorek cetylopirydyny, by złagodzić objawy zapalenia (obrzęk, tkliwość i zaczerwienie). Wszystkie powyższe działania mają charakter objawowy, natomiast w zwalczaniu pelagry kluczowe znaczenie  ma  leczenie problemów zdrowotnych, które doprowadziły do jej rozwoju.