Migrena – co to jest? Przyczyny, rodzaje, sposoby leczenia migrenowego bólu głowy

Migrena to częsta przypadłość, która w znaczny sposób może zaburzać codzienne funkcjonowanie. Choroba ta ma prawdopodobnie podłoże genetyczne, a wystąpienie napadu może wywołać wiele czynników, z którymi pacjent ma na co dzień do czynienia. Poznaj objawy i sposoby leczenia migreny.

Migrena – co to jest?

Migrena jest uważana za jedną z najbardziej rozpowszechnionych chorób neurologicznych. Wymienia się ją pośród najczęściej stwierdzanych pierwotnych bólów głowy, czyli takich, które nie są wywołane innymi chorobami. Pierwszy atak migrenowego bólu głowy w około 90% przypadków ma miejsce przed 40. rokiem życia. Migrena u mężczyzn występuje rzadziej niż u kobiet. Do jej najważniejszych cech zalicza się:

• Ból głowy – ma postać napadu, który trwa od kilku do kilkudziesięciu godzin, zazwyczaj jest jednostronny, rzadziej obustronny lub naprzemienny – raz po jednej, raz po drugiej stronie głowy. Ma on charakter pulsujący, rwący, rozpierający i różny poziom nasilenia, a ataki choroby pojawiają się z różną częstotliwością.
• Nadmierna wrażliwość na dźwięki (tzw. fonofobia), światło (tzw. fotofobia), zapachy (tzw. osmofobia).
• Nudności i wymioty.
• Zaburzenia wegetatywne.

Przebieg napadu w typowych przypadkach jest trójfazowy:

• objawy występujące przed napadem, które przepowiadają wystąpienie migreny – aura,
• napad bólu głowy,
• wyczerpanie, senność, spowolnienie.

Niekiedy chorzy odczuwają objawy zwiastunowe, które występują nawet przez kilka dni, zanim rozwinie się napad migreny. Są to głównie zaburzenia apetytu, koncentracji, nastroju.

Jakie są rodzaje migreny?

Wyróżnia się kilka rodzajów migreny. Szczególnym rodzajem jest migrena z aurą. Aurą nazywa się stan poprzedzający atak bólu migrenowego. Szacuje się, że dotyczy ona około 10% przypadków choroby. W jej przebiegu obserwuje się takie dolegliwości, jak m.in.: mroczki, błyski, parestezje (czucie opaczne), niedowład, ubytki w polu widzenia, afazja (zaburzenia mówienia), problemy z rozumieniem tekstu pisanego.

Postać oczna tej choroby charakteryzuje się bólem lokalizującym się w okolicy oczodołu. Przed pojawieniem się bólu chory może doświadczać zaburzeń neurologicznych w postaci zaburzeń ostrości wzroku i niedowidzenia. Kolejnym rodzajem jest migrena okoporaźna. Typowy jest dla niej ból głowy, któremu towarzyszy porażenie mięśni poruszających gałką oczną, tzw. okoruchowych, co w konsekwencji prowadzi do problemów z jej poruszaniem lub opadnięcia powieki.  Należy zaznaczyć, że to tylko wybrane spośród rodzajów migreny.

Jakie są przyczyny migreny?

Jak dotąd nie określono dokładnie przyczyny powstania migreny. Podejrzewa się, że w większości przypadków choroba ta jest związana z predyspozycją genetyczną do nadwrażliwych reakcji neuronaczyniowych. Należy też wspomnieć o czynnikach, które mogą zaostrzyć przebieg napadu bólowego lub go wyzwolić. Są to m.in.: hałas, głód, silne światło, zmiany pogody, zaburzenia snu, intensywny wysiłek fizyczny i silne emocje. Migrena może też pojawić się jako konsekwencja przyjmowania niektórych leków (np. nitrogliceryny, nifedypiny), a u kobiet w związku z cyklem miesięcznym lub innymi zmianami hormonalnymi. Do ataku bólu głowy doprowadzić mogą również niektóre produkty spożywcze (np. alkohol, ostre przyprawy, czekolada, żółty ser).

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Osoby zmagające się z bólem głowy powinny zasięgnąć porady lekarza rodzinnego lub internisty, który zbada i omówi występujące objawy – m.in. ich nasilenie, charakter, czas trwania i czynniki wywołujące. Lekarz może skierować pacjenta na badania krwi lub skierować go na konsultację do neurologa – lekarza zajmującego się chorobami układu nerwowego.

W przypadku wystąpienia utraty przytomności, poważnych zaburzeń widzenia takich jak nagła ślepota, problemów z mówieniem lub niedowładów kończyn należy pilnie wezwać Pogotowie Ratunkowe dzwoniąc pod nr 999 lub 112.

Rozpoznanie i leczenie migreny

Nie ma specyficznych badań potwierdzających rozpoznanie migreny. Podstawą diagnostyki są dokładnie zebrany wywiad i analiza zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości. Rozpoznanie migreny opiera się na kryteriach klinicznych, opracowanych przez Komitet Klasyfikacji Bólów Głowy Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy. Do samego stwierdzenia migreny nie korzysta się z dodatkowych badań (takich jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, elektroencefalografia, potencjały wywołane czy ocena przepływu mózgowego). Metody te bywają wykorzystywane w przypadku konieczności rozróżnienia migreny z innymi jednostkami chorobowymi.

Leczeniu migreny przyświecają dwa cele – zniesienie bólu, czyli przerwanie napadu oraz zapobieganie kolejnemu napadowi. W pierwszym przypadku ważną rolę odgrywa farmakoterapia. Leki powinno się podać najlepiej na etapie aury (o ile występuje) lub na początku napadu. Jednym z częściej stosowanych środków jest kwas acetylosalicylowy, znany też pod nazwą „aspiryna”. Zastosowanie znalazły tu również niesteroidowe leki przeciwzapalne, w tym m.in. pochodne kwasu fenylopropionowego, takie jak naproksen, czy kwasu aminofenylooctowego – diklofenak. W przypadku przedłużającego się napadu wykorzystuje się np. neuroleptyki, czyli leki przeciwpsychotyczne stosowane także w chorobach psychiatrycznych.

W celu zapobiegania pojawienia się kolejnego napadu stosuje się tzw. leki profilaktyczne, a wśród nich m.in. topiramat, propranolol, walproinian sodu. Leczenie profilaktyczne zaleca się u chorych z częstymi i silnymi bólami głowy. Wskazania do niego stanowią:

• nieskuteczne leczenie napadu migreny,
• więcej niż trzy napady migreny w miesiącu,
• przedłużająca się aura,
• napady niepoddające się doraźnym metodom leczenia,
• ciężki lub wielodniowy przebieg napadów.

Czy istnieje profilaktyka migreny?

Wśród działań zapobiegających pojawieniu się migreny, poza wspomnianymi lekami profilaktycznymi, należy wymienić przede wszystkim higienę snu, redukowanie stresu i unikanie innych czynników wyzwalających ból głowy. Zaleca się prowadzenie regularnego trybu życia, zapewnienie odpoczynku i odpowiedniej ilości snu, stosowanie zasad zdrowej diety oraz unikanie nadmiernych wysiłków fizycznych.