Łuszczyca – jakie są objawy? Poznaj jej przyczyny i sposoby leczenia.

Łuszczyca jest chorobą skóry o podłożu autoimmunologicznym, w której dochodzi do rozwoju bardzo charakterystycznych zmian skórnych. Pojawiają się one najczęściej w okolicy łokci, kolan i na owłosionej skórze głowy. Choroba może dotyczyć tylko skóry, ale ma także postać z zapaleniem stawów. Leczenie łuszczycy ma na celu ograniczenie objawów i zmniejszenie ryzyka nawrotów. Wykorzystuje się leki działające miejscowo (np. glikokortykosteroidy i mocznik w postaci maści), fototerapię, leki o działaniu ogólnym i leczenie biologiczne.

Przyczyny rozwoju łuszczycy

Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną – pod wpływem nie do końca poznanych czynników dochodzi do aktywacji procesu zapalnego w obrębie naskórka, co prowadzi do jego nadmiernych podziałów. Przypuszcza się, że w rozwoju łuszczycy kluczową rolę odgrywają zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne, jak i środowiskowe (np. infekcje bakteryjne czy wirusowe). Choroba może się rozwinąć u osób w różnym wieku i zwykle ma przebieg z okresami zaostrzeń i remisji.

Objawy łuszczycy

Pierwszym objawem łuszczycy są najczęściej czerwonawe, wysuwające się ponad powierzchnię skóry grudki, wyraźnie odstające od otaczającej je skóry. Mogą przyjmować różne kształty i rozmiary. Z upływem czasu pojawiają się łuski, które sprawiają, że zmiana jest twarda w dotyku. Chorzy zwykle zauważają zmiany na łokciach, kolanach, w dolnych partiach pleców i na skórze głowy. Pacjenci często skarżą się na swędzenie, pieczenie i ból, a pod wpływem drapania zmiany mogą podkrwawiać i pękać. Zauważa się także, że skóra jest sucha i podatna na pękanie.

U niektórych pacjentów łuszczyca atakuje również paznokcie rąk i stóp – płytka paznokciowa przebarwia się, pojawiają się na niej liczne „dołki” jak od ukłucia szpilki – tzw. objaw naparstka, a wzrost paznokcia jest zaburzony. W zaawansowanej chorobie czasami dochodzi do oddzielenia się płytki paznokciowej od łożyska – wówczas fragment paznokcia może się odwarstwić. Łuszczyca może powodować także zapalenie stawów, które objawia się ich obrzękiem, bólem i niekiedy sztywnością.

Łuszczyca jest chorobą, która bardzo negatywnie wpływa na jakość i komfort życia pacjentów. Często czują się oni wykluczeni i ograniczają kontakty ze znajomymi. Przestają korzystać z basenów i uprawiać inne sporty, nie opalają się, rzadziej wyjeżdżają na wakacje. Przez to często towarzyszy im obniżenie nastroju, lęki i depresja, niektórzy mogą popaść w nałogi, m.in. nadmierne picie alkoholu, palenie papierosów, które dodatkowo nasilają zmiany łuszczycowe.

Do kogo zgłosić się z objawami?

Diagnostyką i terapią łuszczycy zajmuje się lekarz dermatolog. Na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego (obejrzenia zmian o typowym wyglądzie i lokalizacji) stawia rozpoznanie. Jeśli dermatolog ma wątpliwości co do diagnozy, może zlecić pobranie wycinka (biopsję) zmiany do oceny histopatologicznej.

Sposoby leczenia łuszczycy

Niestety, leczenie łuszczycy ma charakter objawowy i nie jest możliwe jej całkowite wyleczenie. Celem terapii jest ograniczenie liczby zmian chorobowych, postępu samej choroby i zmniejszenie ryzyka nawrotu. W leczeniu łuszczycy w zależności od stopnia nasilenia objawów wykorzystuje się:

• leki keratolityczne (preparaty stosowane bezpośrednio na zmiany z mocznikiem lub kwasem acetylosalicylowym) – mają na celu zmiękczenie łusek pokrywających zmiany i ułatwiają przenikanie leków;
• maści dziegciowe (mieszaniny węglowe, tzw. smoła węglowa) – delikatnie złuszczają naskórek oraz łagodzą świąd;
• glikokortykosteroidy w postaci maści i kremów – działają przeciwzapalnie i są stosowane miejscowo, często w połączeniu z kalcypotriolem (pochodna witaminy D3);
• fototerapię i fotochemoterapię (tzw. PUVA) – wykorzystują promieniowanie UVB, które działa przeciwzapalnie i immunosupresyjnie. Wskazane w szczególności u pacjentów z umiarkowaną i ciężką łuszczycą oraz w sytuacji, gdy miejscowo stosowane leki w łuszczycy łagodnej nie przyniosły oczekiwanych efektów;
• leki podawane doustnie lub dożylnie – stosowane u pacjentów z umiarkowaną i ciężką łuszczycą oraz w łuszczycowym zapaleniu stawów; to leki immunosupresyjne, ograniczające reakcję autoimmunologiczną, takie jak metotreksat czy cyklosporyna A;
• leczenie biologiczne – grupa leków związana z białkami naturalnie występującymi w ludzkim organizmie, dzięki czemu w sposób celowany modyfikują odpowiedź immunologiczną. Wykorzystywane jako ostatnia deska ratunku u pacjentów z łuszczycą oporną na standardową terapię – wykorzystuje się wówczas leki blokujące TNF alfa (np. infliksymab, etanercept) i blokery interleukin (ustekinumab).

Łuszczyca – jak jej zapobiegać?

Niestety nie ma skutecznego sposobu profilaktyki łuszczycy. Pacjenci przestrzegając kilku prostych kroków mogą zmniejszać ryzyko nawrotów choroby. Ważna jest odpowiednia dieta i stosowanie na co dzień łagodnych dla skóry dermokosmetyków do mycia ciała i włosów. Zmiany często nasilają się w zimne dni, dlatego trzeba pamiętać o odpowiednim ubiorze w okresie jesienno-zimowym. Korzystny efekt może dać również ograniczenie palenia papierosów i ilości spożywanego alkoholu. Stres jest znanym czynnikiem ryzyka pojawienia się zaostrzeń łuszczycy, dlatego warto dbać o odpoczynek w ciągu dnia i minimum 7 godzin snu w nocy.