Kiedy należy zaszczepić się przed podróżą?
Podróże do oddalonych zakątków świata dzięki rozwojowi transportu lotniczego nie stanowią już większego problemu. Jednak wyjazdy do tropikalnych krajów poza niesamowitymi widokami i nowymi smakami wiążą się także z ryzykiem niespotykanych w Polsce chorób. Najlepszym sposobem zapobiegania chorobom zakaźnym w podróży są szczepienia ochronne.
Spis treści
Aby odpowiednio przygotować się do wyjazdu do dalekich krajów, w tym zwłaszcza uzyskać informacje na temat obowiązkowych i zalecanych szczepień, warto skorzystać ze specjalistycznej porady u lekarza medycyny podróży. Na taką konsultację najlepiej się zgłosić na kilka tygodni przed planowaną podróżą, gdyż niektóre szczepionki wymagają podania kilku dawek w określonych odstępach. Dowiedz się więcej o wybranych szczepieniach przed zagranicznymi wojażami.
Szczepienia obowiązkowe przed podróżą
Obowiązkowym szczepieniem przed podróżą, określonym w międzynarodowych przepisach zdrowotnych, jest szczepienie na żółtą gorączkę. Choroba, inaczej nazywana żółtą febrą, stanowi rodzaj gorączki krwotocznej, która zazwyczaj ma przebieg łagodny, lecz w przypadku rozwoju postaci toksycznej nawet połowa chorych umiera. Szczepionka na żółtą febrę może być stosowana już u dzieci po 9 miesiącu życia. Jedyną dostępną w Polsce szczepionką na tę chorobę jest produkt STAMARIL. Szczepionkę należy podać minimum 10 dni przed wyjazdem w teren zagrożony żółtą febrą. Kraje, w których występują obowiązkowe szczepienia na żółtą febrę, to m.in.: Jemen, Ghana, Burkina Faso, Republika Środkowoafrykańska, Gujana Francuska, Benin, Kamerun, Liberia, Etiopia, Nigeria, Demokratyczna Republika Konga, Wybrzeże Kości Słoniowej.
Innym obowiązkowym szczepieniem przed podróżą jest szczepienie przeciwko meningokokom dla osób wybierających się do Arabii Saudyjskiej. Bakterie Neisseria meningitidis mogą doprowadzić do ciężkiej posocznicy (tzw. sepsy), zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, ciężkich powikłań, takich jak: upośledzenie słuchu, padaczka, niewydolność nerek, ubytki neurologiczne, amputacje kończyn. Aby ustrzec się przed tą chorobą, wystarczy zaszczepić się najpóźniej 10 dni przed przybyciem do Królestwa Arabii Saudyjskiej, gdzie istnieje obowiązek posiadania uodpornienia przeciwko zakażeniom meningokokowym szczepionką czterowalentną.
Potwierdzeniem przeprowadzenia szczepień obowiązkowych jest wpis do Międzynarodowej Książeczki Szczepień (tzw. „żółtej książeczki”). W przypadku nieposiadania dowodu wykonania szczepienia, podróżny może nie uzyskać zgody na wjazd do danego kraju, zostać przymusowo poddany szczepieniu lub skierowany na kwarantannę.
Szczepienia zalecane przed podróżą
Przed wyjazdem w dalekie części świata warto ustalić z lekarzem medycyny podróży zakres szczepień zalecanych. W ich wyborze specjalista bierze pod uwagę szereg czynników, w tym zwłaszcza: kierunek podróży, cel wyjazdu, czas i miejsca pobytu, stan zdrowia, wiek, panującą w danym kraju sytuację epidemiologiczną.
Oto wybrane szczepienia zalecane przed podróżą:
- Szczepionka przeciwko durowi brzusznemu – wskazana w podróży m.in. do: Chin, Chorwacji, Arabii Saudyjskiej, Indonezji, Iranu, Bośni i Hercegowiny, Egiptu, Indii, Meksyku, RPA, Izraela, Malezji, Turcji, Maroka, Wietnamu, na Bahamy, Sri Lankę, Malediwy czy Seszele. Szczepionki inaktywowane (zawierające martwe bakterie lub wirusy, lub też ich fragmenty takie jak białka i polisacharydy) są podawane od 5. do 60. roku życia, szczepienie podstawowe obejmuje 3 dawki 0–1–12 miesięcy, szczepienie przypominające – dawkę co 3–5 lat. Szczepionki polisacharydowe mogą być podawane osobom powyżej 2 lat, szczepienie podstawowe to 1 dawka, szczepienie przypominające to dawka co 3 lata. Szczepionka żywa podawana jest osobom powyżej 5 lat, szczepienie podstawowe obejmuje 1 kapsułkę 1., 3., 5. dnia, szczepienie przypominające – kapsułkę 1., 3., 5. dnia po upływie 3 lat.
- Szczepionka na zapalenie wątroby typu A (WZW A) – zalecana niemal we wszystkich krajach świata. Schemat szczepienia obejmuje 2 dawki podawane w odstępie od 6 do 12 miesięcy. Nie jest zalecane podawanie dawek przypominających.
- Szczepienie na wściekliznę – zalecane zwłaszcza w przypadku wyjazdu na dzikie tereny Wietnamu, Filipin, Brazylii, Tajlandii, Indonezji, Chin, Indii. Schemat szczepienia obejmuje 3 dawki 0–7–28 dzień lub 0–7–21 dzień. W zależności od użytego preparatu czas podania szczepienia przypominającego jest różny.
- Szczepienia na cholerę – należy je wykonać przed podróżą do krajów rozwijających się w Ameryce Środkowej, Azji, Afryce, Ameryce Południowej, gdzie stwierdzono ogniska cholery lub miały miejsce niedawno jej kataklizmy. Schemat szczepienia obejmuje 2 dawki w odstępie 1–6 tygodni, a w przypadku dzieci w wieku 2–6 lat 3 zredukowane o 50% dawki w odstępach 1–6 tygodni i ostatnią dawkę po 6 miesiącach.
- Szczepienie na japońskie zapalenie mózgu – jest to szczepienie przeciw chorobie ośrodkowego układu nerwowego wywołanej przez wirus JEV przenoszony przez komary z rodzaju Culex. Szczepienie zalecane w podróży do Indii, na półwysep York, do południowo-wschodniej części Azji. Schemat szczepienia obejmuje 2 dawki podane w 0–28 dniu. Pełną ochronę przed wirusem osiąga się około 7 dni od pełnego zaszczepienia.
Do jakiego lekarza należy się zgłosić, by uzyskać informacje o szczepieniach przed podróżą?
Informacje o powszechnych szczepieniach takich jak przeciwko WZW A lub meningokokom można uzyskać podczas wizyty u internisty lub lekarza rodzinnego. W przypadku wyjazdu do krajów tropikalnych należy skonsultować się ze specjalistą medycyny podróży – lekarzem zajmującym się profilaktyką chorób zakaźnych związanych z podróżą. Omówi on zagrożenia, sytuację epidemiologiczną danego kraju oraz zaleci niezbędne szczepienia. Podczas wizyty możliwa jest kwalifikacja pacjenta do szczepienia. Szczepionka może być dostępna w placówce medycznej lub może być konieczność samodzielnego zakupienia jej w aptece po uzyskaniu recepty od lekarza.