Karanie milczeniem w relacjach – przyczyny i konsekwencje

Czym jest karanie milczeniem?

Karanie milczeniem nazywane również silent treatment, polega na zaprzestaniu komunikowania się jako formy kary lub manipulacji. Na poziomie zachowań taka osoba nie odpowiada na zadawane pytania, unika kontaktu z rozmówcą, ignoruje partnera lub partnerkę, by w ten sposób zamanifestować swoją niechęć do rozmowy. Taka postawa utrudnia rozwiązania konfliktu, wręcz powoduje jego eskalację.

Co nie jest oczywiste, a warto to zaznaczyć, iż karanie milczeniem w pewnych okolicznościach bywa uznawane za formę zachowania przemocowego. O takim działaniu mówimy, kiedy występuje w dłuższej perspektywie czasowej, z dużą częstotliwością, główną intencją karzącego nie jest ochłonięcie, a wprost wymierzenie kary partnerowi i co istotne, kończy się w momencie kiedy osoba poddawana ciszy podejmuje działania, by ją zakończyć, np. przepraszając, błagając o wybaczenie czy realizując żądania osoby wymierzającej sankcje.

Dlaczego ludzie karzą się milczeniem?

Istnieje wiele przyczyn, dla których partnerzy wybierają taką formę zachowania podczas pojawiającego się konfliktu, problemu w relacji. Oto kilka z nich:

1. Chęć uniknięcia konfliktu – osoba nie chce się konfrontować z zaistniałą trudnością, chce uniknąć dyskusji, gdyż może czuć się niepewnie zarówno na poziomie intelektualnym, jak i nadmiernie odczuwanych emocji. 
2. Nieumiejętność wyrażania emocji, potrzeb i oczekiwań w sposób otwarty i asertywny. Partnerzy milczą kiedy trudno jest im wyrazić uczucia, to czego w danym momencie doświadczają przy pomocy słów.
3. Zmniejszenie / utrata zainteresowana związkiem, przez co zaczynają się mniej angażować w rozwiązywanie problemów, co skutkuje zaniedbaniem komunikacji i wycofywaniem się z bliskości.
4. Próba uzyskania kontroli / manipulacja – niejednokrotnie partnerzy poprzez milczenie próbują uzyskać dominację, władzę, przewagę w związku, wymuszając na partnerze uległość oraz wzbudzając w nim poczucie winy.
5. Ochrona swojej samooceny – zranieni, zdezorientowani partnerzy wycofują się w ciszy, by wyprzedzić odrzucenie, niezrozumienie czy krytykę ze strony partnera, co mogłoby wystąpić gdyby pozostali w interakcji.
6. Powielanie rodzinnego wzorca komunikacyjnego –  niejednokrotnie osoby, które w dzieciństwie obserwowały takie zachowania w przypadku pojawienia się konfliktu czy innych trudnych sytuacji między rodzicami będą miały skłonność do powtarzania wyuczonych, toksycznych sposobów komunikowania w swojej dorosłej relacji.

Zobacz: Psychoterapia par

Jakie są możliwe skutki karania ciszą?

Trudno dopatrzeć się korzystnych dla związku konsekwencji takiego zachowania. Warto zauważyć, iż wspomniana taktyka ma negatywny wpływ dla obu stron relacji – osoby karzącej, jak i tej która jest karze poddawana. Oto kilka z nich:

1. Spadek zaufania do partnera, który odmawia rozmowy lub się wycofuje w niewygodnym dla siebie momencie. Zaufanie do partnera maleje, a z czasem może się okazać, że jego odbudowanie będzie mocno utrudnione.
2. Eskalacja konfliktu zamiast jego rozwiązywania. Wiąże się to z pojawiającą się u partnera frustracją wynikającą z braku komunikacji i wycofania się z relacji. 
3. Wzrost dystansu emocjonalnego między partnerami. W związku z brakiem komunikacji partnerzy mogą doświadczać większego poziomu lęku i niepokoju, a także głębokiego poczucia osamotnienia.
4. Utrata bliskości między partnerami, co w znacznym stopniu osłabia relację, a niekiedy prowadzi do jej rozpadu.
5. Obniżenie poczucia własnej wartości u jednej lub obu stron relacji.

Sprawdź: Psycholog, Psycholog Warszawa, Psycholog Kraków, Psycholog Wrocław

Co robić, by przerwać milczenie?

Powrót do względnej równowagi może stanowić wyzwanie dla obojga partnerów. W pierwszej kolejności zaleca się, by zaangażowane osoby poddały refleksji, co tak naprawdę się zadziało. Warto by odpowiedziały sobie na pytania „Co tak naprawdę się wydarzyło?”, „Jaka była przyczyna zaistniałej sytuacji?”, „Co spowodowało, że tak zareagowaliśmy?”.

Po ustaleniu odpowiedzi na te pytania potrzebna będzie analiza pojawiających się emocji, potrzeb, oczekiwań obu stron relacji. W dalszej kolejności byłoby ważne, by partnerzy omówili wnioski z przeprowadzonej wcześniej analizy uczuć i potrzeb, unikając wszelkich oskarżeń i przypisywania sobie wzajemnie negatywnych intencji. Istotne, aby cała rozmowa była skoncentrowana na danej sytuacji, która doprowadziła do kłótni, a w konsekwencji milczenia, nie wchodząc w żadne wątki poboczne sięgające do przeszłości. Stosowanie kwantyfikatorów jak „nigdy”, „zawsze”, „wszyscy” również nie wydaje się być elementem wspierającym zakończenie sytuacji konfliktowej.

Wyłącznie wzajemne wysłuchanie się w duchu empatii i prawdziwej chęci zrozumienia są w stanie pomóc partnerom w zakończeniu bieżącego konfliktu i zaprzestania milczenia, a regularnie praktykowane zapobiec wystąpieniu analogicznych sytuacji w przyszłości.

Przeczytaj również: Problemy w relacjach – skąd się bierze lęk przed związkiem?

Podsumowanie

Jak wspomniano w niniejszym artykule, taktyka karania milczeniem prowadzi jedynie do osłabienia jakości relacji, a niekiedy do jej zakończenia. W miejsce stosowania takiej strategii zaleca się przede wszystkim otwartą komunikację, w której pojawiające się trudności są na bieżąco omawiane przez partnerów w duchu empatii. Nie bez znaczenia jest zrozumienie oczekiwań, potrzeb i odczuwanych emocji partnera, a także swoich własnych, by następnie omówić je w trakcie spokojnej rozmowy i w przyszłości rozwiązywać spory w bardziej konstruktywny sposób.

Jeśli karanie milczeniem staje się powtarzalną strategią jednego lub obojga partnerów, może to wskazywać na poważny problem w związku, który warto zaopiekować sięgając po profesjonalne wsparcie terapeutyczne, np. psychoterapię.

Autor: Agnieszka Schmidt, psycholog