Grzybica paznokci – jak wygląda i w jaki sposób jest leczona?

Grzybica paznokci to choroba, którą łatwo się zarazić w sposób pośredni lub bezpośredni. Zmiany grzybicze są trudne do wyleczenia, a postępowanie terapeutyczne wymaga konsekwencji ze strony pacjenta. Sprawdź, jakie postacie może przybrać grzybica paznokci oraz w jaki sposób jest zwalczana.

Grzybica paznokci – co to za choroba?

Grzybica paznokci jest też nazywana onychomikozą. To choroba przewlekła, z tendencją do nawrotów. Razem z grzybicą skóry i grzybicą włosów onychomikoza zaliczana jest do grzybic powierzchniowych. Zakażenia grzybicze stanowią średnio połowę przypadków infekcyjnych chorób paznokci. Za ich powstanie odpowiadają przeważnie dermatofity (80%) – grzyby zdolne do rozkładu keratyny (budulca włosów, naskórka i paznokci). Znacznie rzadziej czynnikiem etiologicznym grzybicy paznokci są grzyby drożdżowe lub pleśniowe.

Przyczyny grzybicy paznokci

Ryzyko rozwoju grzybicy paznokci rośnie z wiekiem. Choroba ta częściej występuje w populacji męskiej. Do jej powstania predysponować mogą czynniki miejscowe, środowiskowe i ogólnoustrojowe. Do tych pierwszych należy m.in. wzmożona potliwość, zaburzenia ukrwienia, dermatozy (tzn. choroby skóry, w tym np. liszaj płaski). Do czynników środowiskowych należą m.in. nieodpowiednie nawyki higieniczne, korzystanie z publicznych kąpielisk i saun, przyjmowanie niektórych leków (np. cytostatyki, antybiotyki), noszenie obuwia ze sztucznego tworzywa, wilgotność i wysoka temperatura, noszenie skarpet nieprzepuszczających powietrza. Czynniki ogólnoustrojowe z kolei to m.in. zaburzenia immunologiczne i cukrzyca.

Jak wygląda grzybica paznokci?

Grzybica paznokci rozwija się w obrębie jednego lub kilku paznokci. Chorobie tej towarzyszyć mogą następujące objawy:

• zmiany przerostowe lub zanikowe – powierzchnia paznokcia staje się matowa, pogrubiona, pofałdowana;
• zmiany kształtu powierzchni paznokcia – paznokieć robi się szponowaty (płytka wydłużona, zagięta, pogrubiona) lub rurkowaty (płytka pogrubiona, brzegi zawinięte);
• zmiana zabarwienia (tzw. chromonychia) z różowego na żółtobrązowy, mlecznożółty lub zielonobrązowy;
• kruchość i łamliwość paznokci (tzw. onychodystrofia).

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

W przypadku występowania objawów grzybicy paznokci należy się zgłosić do dermatologa. To specjalista zajmujący się leczeniem chorób skóry i jej przydatków. Lekarz obejrzy zmiany, zbierze wywiad z pacjentem i w razie konieczności zleci dodatkowe badania. Dermatolog może ocenić zmiany przy użyciu specjalnej lampy – tzw. lampy Wooda. W razie wskazań może również pobrać zeskrobiny lub wymaz ze zmian do badania mykologicznego umożliwiającego dokładne zidentyfikowanie grzyba wywołującego grzybicę. W celu odpowiedniej pielęgnacji stóp i paznokci można skorzystać też z pomocy podologa, który zajmuje się leczeniem i profilaktyką chorób tych części ciała.

Jakie są rodzaje grzybicy paznokci?

Biorąc pod uwagę lokalizację i nasilenie objawów, specjaliści wymieniają takie rodzaje grzybicy paznokci jak:

• dystalna i boczna podpaznokciowa onychomikoza (DLSO) – postać najczęściej występująca, zakażenie rozwija się od końca dystalnego, czyli od wolnego brzegu;
• proksymalna (bliższa) podpaznokciowa onychomikoza (PSO) – infekcja rozwija się od wału okołopaznokciowego i nierzadko poprzedza ją uraz płytki paznokciowej;
• powierzchowna biała onychomikoza (SWO) – zakażenie jest bardzo powierzchowne, towarzyszą mu niezbyt wyraźne objawy, płytka paznokciowa ulega nieznacznemu zniszczeniu, typowe są białe proszkowate plamy;
• wewnątrzpłytkowa onychomikoza (EO) – infekcja rozwija się od strony wolnego brzegu, nie dochodzi do zajęcia łożyska paznokcia (znajdującego się pod płytką paznokciową przy wale paznokciowym), obserwuje się plamy i blaszkowate złuszczenie paznokcia;
• całkowicie dystroficzna onychomikoza (TDO) – charakteryzuje się całkowitym zajęciem paznokcia, dochodzi do tego na skutek niepodjęcia leczenia na początkowym etapie choroby

Podkreślić należy, że poszczególne rodzaje grzybicy paznokci mogą występować jednocześnie u danego pacjenta, nawet w obrębie konkretnego paznokcia.

Sposoby leczenia grzybicy paznokci

Leczenie grzybicy paznokci bywa problematyczne i wymaga od pacjenta konsekwencji w stosowaniu się do zaleceń lekarskich. Metody leczenia różnią się w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Stosowane bywa:

• leczenie miejscowe – polega na aplikowaniu na paznokieć leku w postaci maści, żelu, lakieru, kremu lub sztyftu. Preparat zawiera zazwyczaj amorolfinę, cyklopiroks, bifonazol. Pomocne okazuje się również stosowanie olejków eterycznych (np. z drzewa herbacianego, lawendowy, z oregano, rozmarynowy);
• leczenie ogólne – przyjmowanie leków przeciwgrzybiczych zaliczanych do grupy pochodnych triazolu;
• leczenie skojarzone – polega na połączeniu leczenia doustnego i miejscowego;
• leczenie chirurgiczne – stosowane w bardzo ciężkich przypadkach, polega na mechanicznym bądź chemicznym (złuszczanie płytki zazwyczaj 40-procentowym mocznikiem w połączeniu z farmakoterapią) usunięciu fragmentu lub całego paznokcia;
• alternatywne metody, w tym m.in. ozonoterapia, czyli poddawanie paznokcia działaniu trójatomowej cząsteczki tlenu, która znana jest z silnego działania przeciwdrobnoustrojowego. Terapia ta może mieć postać np. opatrunków z oleju ozonowanego, suchej kąpieli, maści ozonowej lub opatrunków z wody ozonowanej.

Podkreślić trzeba, że na każdym etapie leczenia bardzo ważna jest pielęgnacja paznokci i dbałość o higienę oraz unikanie czynników sprzyjających rozwojowi grzybicy paznokci.

Profilaktyka grzybicy paznokci

Podstawą profilaktyki zakażeń grzybiczych jest odpowiednia higiena dłoni i stóp. Należy również:

• Korzystać z własnych akcesoriów higienicznych,
• często myć i dokładnie osuszać stopy,
• uczęszczać do sprawdzonych salonów manicure i pedicure ze sterylizacją narzędzi;
• nosić skarpety z naturalnych materiałów i często je zmieniać,
• dezynfekować obuwie,
• nosić buty dopasowane i z przewiewnych materiałów,
• nosić buty ochronne w miejscach użyteczności publicznej np. klapki na basenie.