Dyskopatia – co to za choroba? Przyczyny i sposoby leczenia dyskopatii

Choroby kręgosłupa są istotnym problemem społecznym na całym świecie. Stanowią jedną z głównych przyczyn zgłaszania się do lekarza pierwszego kontaktu. Wśród nich nierzadko rozpoznawana jest dyskopatia. Dowiedz się więcej na temat przyczyn jej powstawania i sposobów leczenia.

Dyskopatia – co to jest i co ją powoduje?

Dyskopatia oznacza zmiany chorobowe krążków międzykręgowych. Są to struktury zwyczajowo określane dyskami, które znajdują się między trzonami kręgów i zbudowane są z jądra miażdżystego, które otacza włóknisty pierścień. W wyniku patologicznych zmian dochodzi do pęknięcia pierścienia i wydobycia jądra na zewnątrz. Konsekwencją tego jest ucisk wywierany na korzenie nerwowe lub rdzeń kręgowy, a w efekcie dolegliwości bólowe.

Do powstania dyskopatii predysponuje wiele czynników. Choroba ta może być spowodowana przez:

• nabyte lub wrodzone wady kręgosłupa,
• nadmierne przeciążenia kręgosłupa,
• urazy,
• starzenie się organizmu,
• siedzący tryb życia.

Wśród czynników sprzyjających dyskopatii wymienia się również: ograniczenie aktywności fizycznej, długotrwałe pozostawanie w pozycji siedzącej lub stojącej, czynniki zawodowe, np. pracę w jednostajnej, niekorzystnej pozycji ciała, a także otyłość.

Jakie objawy daje dyskopatia?

Podstawowym objawem dyskopatii jest ból odczuwany w zajętym odcinku kręgosłupa, gdyż dyskopatia może rozwinąć się na każdym jego poziomie. Najczęściej jednak występuje dyskopatia odcinka lędźwiowego (powoduje ból w dole pleców), nieco rzadziej odcinka szyjnego (wywołuje ból karku), a najrzadziej odcinka piersiowego. Wraz z zaawansowaniem zmian ból promieniuje wzdłuż dróg nerwowych – w przypadku pierwszej lokalizacji do kończyn dolnych, a w drugiej do kończyn górnych. U chorych pojawiają się zaburzenia czucia powierzchniowego, które mogą przybrać formę mrowienia lub drętwienia tych części ciała, które zaopatruje uciskany nerw. Z czasem mogą rozwinąć się niedowłady, czyli osłabienie lub całkowite zniesienie siły mięśni. W ciężkich przypadkach może dojść do zaniku tych mięśni. W przebiegu dyskopatii obserwuje się również osłabienie odruchów ścięgnistych (tzw. odruchów głębokich, które wynikają z pobudzenia odpowiednich dróg nerwowych przy użyciu młotka neurologicznego).  Przykładowo osłabienie odruchu ze ścięgna Achillesa jest spowodowane uciskiem na nerw rdzeniowy, wychodzący na poziomie S1 i S2 kości krzyżowej. Dodatkowo rozpoznaje się objawy rozciągowe, czyli nasilenie bólu podczas naciągnięcia uciśniętych nerwów. Ekstremalną sytuacją w dyskopatii lędźwiowej są niedowłady obu kończyn dolnych i zaburzenia zwieraczy (nietrzymanie moczu i stolca), co stanowi wskazanie do leczenia chirurgicznego.

Na czym polega rozpoznanie dyskopatii?

Rozpoznanie dyskopatii opiera się na badaniu podmiotowym, czyli wywiadzie lekarza ortopedy z chorym, oraz na badaniu przedmiotowym, czyli stwierdzeniu obrazu klinicznego i ocenie postawy ciała, ruchomości czynnej, biernej i z oporem, zaburzeń w zakresie czucia powierzchniowego, równowagi mięśniowej, badaniu tkanek miękkich, testach prowokujących i redukujących dolegliwości. Rezonans magnetyczny kręgosłupa wykonuje się w przypadku postępujących lub ciężkich objawów neurologicznych, takich jak niedowłady kończyn dolnych i nietrzymanie moczu i stolca w celu oceny konieczności operacji chirurgicznej.

Jak wygląda leczenie zachowawcze dyskopatii?

Leczenie chorych na dyskopatię najczęściej ma charakter zachowawczy. Stosuje się leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, oraz odciążenie kręgosłupa. Po złagodzeniu dolegliwości bólowych chory powinien rozpocząć regularne ćwiczenia wzmacniające i rozciągające. Jeśli w okresie od 6 tygodni do 6 miesięcy stan chorego się nie poprawi, powinno się rozważyć postępowanie chirurgiczne.

Chirurgiczne leczenie dyskopatii

Szacuje się, że średnio 7−10% osób z dyskopatią wymaga leczenia operacyjnego. Bezwzględnym wskazaniem do niego są objawy neurologiczne, takie jak: zaburzenia w obrębie zwieraczy, zaburzenia czucia, zaniki mięśniowe, osłabione odruchy, sekwestracja (oddzielenie fragmentu jądra, który może przemieszczać się do kanału kręgowego). Silny ból, oporny na leczenie zachowawcze i uniemożliwiający normalne funkcjonowanie, jest względnym wskazaniem do zabiegu. Leczenie operacyjne różni się w zależności od lokalizacji i natężenia zmiany. Przykładowo w dyskopatii lędźwiowej najczęściej wykonywana jest mikrodiscektomia – usunięcie wypadniętej z dysku części jądra w znieczuleniu ogólnym, w pozycji na brzuchu. Tego samego dnia lub na drugi dzień chory jest pionizowany. Z kolei przy dyskopatii szyjnej najczęściej przeprowadzana jest discektomia z dostępu przedniego (nacięcie jest na przedniej powierzchni szyi), podczas której usuwa się chory krążek międzykręgowy, a przestrzeń między dwoma kręgami zastępuje się implantem w postaci sztywnej klatki wypełnionej materiałem kościotwórczym. Kontynuacją leczenia po zabiegu jest rehabilitacja.

Profilaktyka dyskopatii lędźwiowej

Najważniejszymi elementami profilaktyki dyskopatii lędźwiowej są:

• dbałość o prawidłową masę ciała,
• unikanie pracy w pozycji wymuszonej oraz długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej i stojącej,
• przyjmowanie prawidłowej pozycji ciała podczas snu, wyposażenie w wysokiej jakości materace i poduszki,
• systematyczne podejmowanie aktywności fizycznej, w tym ćwiczeń wzmacniających i rozciągających mięśnie korpusu – pleców, brzucha i przykręgosłupowe,
• higiena podnoszenia ciężkich przedmiotów – z pozycji kucznej, a nie skulonej.

Do jakiego specjalisty się zgłosić?

Z dolegliwościami ze strony kręgosłupa w pierwszej kolejności należy się zgłosić do lekarza rodzinnego lub fizjoterapeuty w celu otrzymania zaleceń postępowania. W niektórych przypadkach może być konieczne skierowanie pacjenta do neurologa, ortopedy lub neurochirurga.

Fizjoterapia dyskopatii lędźwiowej

W dyskopatii lędźwiowej podejmuje się różne formy fizjoterapii. Stosowana jest kinezyterapia, czyli leczenie ruchem. Odpowiednio dobrane ćwiczenia wzmacniające i rozciągające przyczyniają się do zredukowania dolegliwości bólowych. Dąży się do zbudowania tzw. stabilizacji centralnej dzięki ćwiczeniom zwiększającym stabilizację aparatu mięśniowego. Po opanowaniu stanu ostrego stosuje się terapię manualną i tkanek miękkich  (zabiegi manipulacji, mobilizacji, rozciągania, neuromobilizacji), które zmniejszają napięcie mięśniowe i ból oraz zwiększą zakres ruchu. W początkowej fazie schorzenia wykorzystuje się ciepłe okłady, które powodują rozluźnienie mięśni i przyspieszają poprawę.