Cukrzyca a poziom glukozy we krwi – normy glukozy i przygotowanie do badania

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która wynika z niedostatecznego wydzielania insuliny lub upośledzonej odpowiedzi tkanek na ten hormon. Nieleczona cukrzyca prowadzi do rozwoju poważnych powikłań, między innymi do niewydolności nerek, neuropatii i angiopatii cukrzycowej, a także do utraty wzroku. Z tego względu niezwykle istotna jest regularna kontrola poziomu glukozy we krwi. Jakie są normy glukozy we krwi? Jak przygotować się do badania? Dowiedz się, czytając poniższy artykuł.

glukoza.jpg

Spis treści

Kiedy oznaczyć poziom glukozy?
Sposoby oznaczania poziomu glukozy
Przygotowanie do pomiaru glukozy we krwi
Pomiar glukozy we krwi – normy
Pomiar poziomu glukozy u kobiet ciężarnych

Cukrzyca to przewlekła choroba cywilizacyjna, na którą choruje średnio co jedenasty Polak. Regularne badanie glukozy we krwi pozwala na wczesne wykrycie i rozpoczęcie leczenia zarówno cukrzycy, jak i stanu przedcukrzycowego. Prawidłowa glikemia na czczo mieści się w granicach od 70 do 99 mg/dl, natomiast dwukrotne oznaczenie wynoszące 126 mg/dl lub więcej jest podstawą do rozpoznania cukrzycy.

Kiedy oznaczyć poziom glukozy?

Każda osoba, która ukończyła 45 lat, powinna przynajmniej raz na 3 lata zbadać poziom cukru we krwi. Wynika to z faktu, że cukrzyca typu 2 początkowo nie daje żadnych objawów aż u połowy przypadków, a jedyną metodą na wykrycie zaburzeń gospodarki węglowodanowej jest profilaktyczny pomiar glukozy we krwi. Dodatkowo pomiarów powinny co najmniej raz w roku dokonać:

  • osoby z nadwagą i otyłością, mało aktywne fizycznie;
  • osoby, których najbliższa rodzina (rodzice lub rodzeństwo) mają zdiagnozowaną cukrzycę;
  • osoby ze stwierdzoną nieprawidłową tolerancją glukozy podczas poprzedniego badania;
  • kobiety, które przebyły cukrzycę ciążową lub których dziecko po urodzeniu miało masę ciała większą niż 4 kilogramy;
  • osoby ze stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym, chorobami układu sercowo-naczyniowego, dyslipidemią;
  • kobiety z zespołem policystycznych jajników.

Sposoby oznaczania poziomu glukozy

Stężenie glukozy we krwi najczęściej oznacza się we krwi żylnej na czczo, po minimum 12 godzinach od spożycia ostatniego posiłku. Jeżeli u danego pacjenta występują już objawy cukrzycy, na przykład zwiększone wydalanie moczu czy wzmożone pragnienie, można oznaczyć glikemię przygodną, to znaczy dokonać pomiaru glukozy o dowolnej porze dnia i niezależnie od czasu spożycia ostatniego posiłku. Kolejnym sposobem diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowadanowej jest wykonanie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT), w którym oznacza się glikemię na czczo, a następnie po 2 godzinach od wypicia roztworu glukozy.

Przygotowanie do pomiaru glukozy we krwi

Jak już wcześniej wspomniano, do badania poziomu glikemii trzeba być na czczo, a od ostatniego posiłku powinno minąć minimum 12 godzin. W dniu badania nie należy pić słodzonych napojów, kawy i soków, a pragnienie można ugasić wodą mineralną lub niesłodzoną herbatą. Trzeba się również powstrzymać od palenia papierosów, żucia gumy i spożywania jakichkolwiek posiłków. Leki o działaniu przeczyszczającym, moczopędnym, a także antybiotyki, środki hormonalne i kortykosteroidy należy przyjąć dopiero po pobraniu krwi.

Na test doustnego obciążenia glukozą również należy stawić się na czczo. Po pierwszym pobraniu krwi pacjent otrzymuje do wypicia roztwór 75 g glukozy i przez cały czas trwania badania nie powinien się przemieszczać poza punkt pobrań.

Pomiar glukozy we krwi – normy

Prawidłowy poziom glukozy we krwi na czczo waha się w granicach 70–99 mg/dl. Wartości od 100 do 125 mg/dl to nieprawidłowa glikemia na czczo, która jest wskazaniem do wykonania doustnego testu tolerancji glukozy. Wartości 126 mg/dl lub wyższe świadczą o hiperglikemii. Dwukrotne oznaczenie glukozy na czczo wyższe lub równe 126 mg/dl jest podstawą do rozpoznania cukrzycy. U osób z objawami sugerującymi cukrzycę rozpoznaję się tę chorobę, jeśli glikemia przygodna, czyli stężenie glukozy oznaczone bez względu na czas spożycia ostatniego posiłku, jest równe lub wyższe od 200 mg/dl.

W przypadku doustnego testu tolerancji glukozy poziom glikemii po dwóch godzinach od wypicia roztworu glukozy powinien być niższy niż 140 mg/dl. Wartości mieszczące się w granicach 140–199 mg/dl świadczą o nieprawidłowej tolerancji glukozy, będącej stanem przedcukrzycowym. Poziom glukozy wyższy lub równy 200 mg/dl jest podstawą do rozpoznania cukrzycy.

Pomiar poziomu glukozy u kobiet ciężarnych

Każda kobieta ciężarna powinna mieć wykonany pomiar glikemii na czczo podczas pierwszej wizyty u lekarza. Jeżeli wynik badania na czczo jest prawidłowy, to znaczy poziom glukozy jest niższy niż 92 mg/dl, to w 24–28 tygodniu ciąży wykonuje się test obciążenia glukozą. Jeżeli glikemia na czczo mieści się w przedziale od 92 do 125 mg/dl, doustny test obciążenia glukozą należy wykonać jak najszybciej. Kobiety szczególnie zagrożone cukrzycą także powinny zacząć diagnostykę w ciąży od doustnego testu tolerancji glukozy. Jeśli glikemia na czczo, po 1 godzinie i po 2 godzinach jest prawidłowa, badanie powtarza się między 24 a 28 tygodniem ciąży. W przypadku obecności co najmniej jednego parametru wykraczającego poza normę rozpoznaje się cukrzycę ciążową.

Źródła
  1. A. Araszkiewicz, E. Bandurska-Stankiewicz, Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą 2021, „Diabetologia praktyczna” 2021, tom 7, nr 1, s. 1–121.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Mała interna Szczeklika, wyd. 13, Kraków 2021.
  3. A. Dembińska-Kieć, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, wyd. 4, Wrocław 2017.

Zobacz także

BMI.jpg
DietetykaUroda i sportZdrowie na co dzień

Czym jest wskaźnik BMI? Jak interpretować wyniki?

W ciągu ostatnich lat w polskim społeczeństwie – i nie tylko – wzrósł problem nadwagi i otyłości. Szacuje się, że w naszym kraju na otyłość cierpi ok. 9 mln osób. Statystyki na ten temat bazują na międzynarodowej skali BMI (ang. Body Mass Index), która pozwala oszacować, czy aktualna waga jest prawidłowa, zbyt wysoka lub za niska. Sprawdź, czym jest ten wskaźnik, jak dokonywać obliczeń i interpretować wyniki.

Niedobór magnezu.jpg
Zdrowie na co dzień

Jak objawia się niedobór magnezu? Jakie ma skutki? Kiedy wdrożyć suplementację?

Magnez to ważny minerał dla organizmu człowieka. Pełni on wiele istotnych funkcji: wspiera układ nerwowy i odpornościowy, zapobiega bolesnym skurczom mięśni i zmęczeniu i wraz z wapniem buduje zdrowe kości i zęby etc. Sprawdź, jak objawia się niedobór tego pierwiastka, jakie mogą być jego skutki i kiedy warto rozważyć suplementację.

Płyn w opłucnej.jpg
Zdrowie na co dzień

Czym jest płyn w opłucnej – dlaczego się gromadzi? Jakie daje objawy? Jak się go pozbyć?

Płyn w opłucnej, potocznie zwany „wodą w płucach”, to stan, w którym w przestrzeni między płucami a ścianą klatki piersiowej gromadzi się nadmierna ilość płynu. Może on świadczyć m.in. o chorobach płuc, serca, układu krążenia lub niektórych schorzeniach autoimmunologicznych. Sprawdź, jak rozpoznać nieprawidłowości w obrębie jamy opłucnej, jakie badania wykonać i na czym polega leczenie.

Wszystkie artykuły i poradniki