Cukrzyca a poziom glukozy we krwi – normy glukozy i przygotowanie do badania

Cukrzyca to przewlekła choroba cywilizacyjna, na którą choruje średnio co jedenasty Polak. Regularne badanie glukozy we krwi pozwala na wczesne wykrycie i rozpoczęcie leczenia zarówno cukrzycy, jak i stanu przedcukrzycowego. Prawidłowa glikemia na czczo mieści się w granicach od 70 do 99 mg/dl, natomiast dwukrotne oznaczenie wynoszące 126 mg/dl lub więcej jest podstawą do rozpoznania cukrzycy.

Kiedy oznaczyć poziom glukozy?

Każda osoba, która ukończyła 45 lat, powinna przynajmniej raz na 3 lata zbadać poziom cukru we krwi. Wynika to z faktu, że cukrzyca typu 2 początkowo nie daje żadnych objawów aż u połowy przypadków, a jedyną metodą na wykrycie zaburzeń gospodarki węglowodanowej jest profilaktyczny pomiar glukozy we krwi. Dodatkowo pomiarów powinny co najmniej raz w roku dokonać:

• osoby z nadwagą i otyłością, mało aktywne fizycznie;
• osoby, których najbliższa rodzina (rodzice lub rodzeństwo) mają zdiagnozowaną cukrzycę;
• osoby ze stwierdzoną nieprawidłową tolerancją glukozy podczas poprzedniego badania;
• kobiety, które przebyły cukrzycę ciążową lub których dziecko po urodzeniu miało masę ciała większą niż 4 kilogramy;
• osoby ze stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym, chorobami układu sercowo-naczyniowego, dyslipidemią;
• kobiety z zespołem policystycznych jajników.

Sposoby oznaczania poziomu glukozy

Stężenie glukozy we krwi najczęściej oznacza się we krwi żylnej na czczo, po minimum 12 godzinach od spożycia ostatniego posiłku. Jeżeli u danego pacjenta występują już objawy cukrzycy, na przykład zwiększone wydalanie moczu czy wzmożone pragnienie, można oznaczyć glikemię przygodną, to znaczy dokonać pomiaru glukozy o dowolnej porze dnia i niezależnie od czasu spożycia ostatniego posiłku. Kolejnym sposobem diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowadanowej jest wykonanie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT), w którym oznacza się glikemię na czczo, a następnie po 2 godzinach od wypicia roztworu glukozy.

Przygotowanie do pomiaru glukozy we krwi

Jak już wcześniej wspomniano, do badania poziomu glikemii trzeba być na czczo, a od ostatniego posiłku powinno minąć minimum 12 godzin. W dniu badania nie należy pić słodzonych napojów, kawy i soków, a pragnienie można ugasić wodą mineralną lub niesłodzoną herbatą. Trzeba się również powstrzymać od palenia papierosów, żucia gumy i spożywania jakichkolwiek posiłków. Leki o działaniu przeczyszczającym, moczopędnym, a także antybiotyki, środki hormonalne i kortykosteroidy należy przyjąć dopiero po pobraniu krwi.

Na test doustnego obciążenia glukozą również należy stawić się na czczo. Po pierwszym pobraniu krwi pacjent otrzymuje do wypicia roztwór 75 g glukozy i przez cały czas trwania badania nie powinien się przemieszczać poza punkt pobrań.

Pomiar glukozy we krwi – normy

Prawidłowy poziom glukozy we krwi na czczo waha się w granicach 70–99 mg/dl. Wartości od 100 do 125 mg/dl to nieprawidłowa glikemia na czczo, która jest wskazaniem do wykonania doustnego testu tolerancji glukozy. Wartości 126 mg/dl lub wyższe świadczą o hiperglikemii. Dwukrotne oznaczenie glukozy na czczo wyższe lub równe 126 mg/dl jest podstawą do rozpoznania cukrzycy. U osób z objawami sugerującymi cukrzycę rozpoznaję się tę chorobę, jeśli glikemia przygodna, czyli stężenie glukozy oznaczone bez względu na czas spożycia ostatniego posiłku, jest równe lub wyższe od 200 mg/dl.

W przypadku doustnego testu tolerancji glukozy poziom glikemii po dwóch godzinach od wypicia roztworu glukozy powinien być niższy niż 140 mg/dl. Wartości mieszczące się w granicach 140–199 mg/dl świadczą o nieprawidłowej tolerancji glukozy, będącej stanem przedcukrzycowym. Poziom glukozy wyższy lub równy 200 mg/dl jest podstawą do rozpoznania cukrzycy.

Pomiar poziomu glukozy u kobiet ciężarnych

Każda kobieta ciężarna powinna mieć wykonany pomiar glikemii na czczo podczas pierwszej wizyty u lekarza. Jeżeli wynik badania na czczo jest prawidłowy, to znaczy poziom glukozy jest niższy niż 92 mg/dl, to w 24–28 tygodniu ciąży wykonuje się test obciążenia glukozą. Jeżeli glikemia na czczo mieści się w przedziale od 92 do 125 mg/dl, doustny test obciążenia glukozą należy wykonać jak najszybciej. Kobiety szczególnie zagrożone cukrzycą także powinny zacząć diagnostykę w ciąży od doustnego testu tolerancji glukozy. Jeśli glikemia na czczo, po 1 godzinie i po 2 godzinach jest prawidłowa, badanie powtarza się między 24 a 28 tygodniem ciąży. W przypadku obecności co najmniej jednego parametru wykraczającego poza normę rozpoznaje się cukrzycę ciążową.