Co to jest kreatynina? Badanie kreatyniny i przyczyny jej nieprawidłowych wartości

29.07.2022

Kreatynina to związek chemiczny, który jest wykorzystywany przede wszystkim do oceny pracy nerek. Oznaczenia poziomu kreatyniny dokonuje się w badaniach z krwi. Pacjent powinien się do nich odpowiednio przygotować. Podwyższona kreatynina może sugerować nieprawidłową pracę nerek, a obniżona utratę masy mięśniowej.

Co to jest kreatynina? Badanie kreatyniny i przyczyny jej nieprawidłowych wartości

Spis treści

Co to jest kreatynina?
Jak się bada poziom kreatyniny?
Kto kieruje pacjenta na badanie poziomu kreatyniny?
Jaki jest właściwy poziom kreatyniny we krwi?
Kiedy powinno się zbadać kreatyninę we krwi?
Nieprawidłowe wyniki kreatyniny

Oznaczenie poziomu kreatyniny należy do podstawowych badań diagnostycznych. Nie tylko pozwala wykryć zaburzenia pracy nerek, lecz także jest wymagane przed obrazowaniem medycznym z użyciem środka cieniującego (tzw. kontrastu). Dowiedz się więcej na temat badania kreatyniny i przyczyn jej nieprawidłowych wartości.


Co to jest kreatynina?

Kreatynina to organiczny związek chemiczny będący produktem metabolizmu białek. Jest filtrowana w kłębuszku nerkowym (strukturze nerkowej filtrującej krew) i nie ulega wchłanianiu zwrotnemu (odzyskiwaniu substancji z moczu do krwi) w kanalikach nerkowych, w związku z czym wydalamy ją w całości w moczu. Kreatynina stanowi pochodną kreatyny, która występuje głównie w mięśniach i ścięgnach. Obok mocznika to główny związek azotowy w organizmie. Występuje w moczu i krwi, a badanie poziomu kreatyniny to jedno z podstawowych badań diagnostycznych. Oznaczenie tego związku uważa się za marker biochemiczny do monitorowania funkcjonowania nerek. Używane jest również w rozpoznaniu schorzeń przemiany materii.


Jak się bada poziom kreatyniny?

Materiałem do badania kreatyniny jest krew. Najczęściej pobiera się ją z żyły w zgięciu łokciowym. Oznaczenie poziomu kreatyniny wymaga od pacjenta niewielkiego przygotowania, które jest bardzo ważne, aby uzyskane wyniki były w największym stopniu wiarygodne. To związek chemiczny, który ulega w organizmie pewnym zmianom. W związku z tym na badanie należy się zgłosić w godzinach porannych, najlepiej między 7.00 a 10.00. Badanie kreatyniny wykonywane jest na czczo. Pacjent powinien spożyć ostatni posiłek do godziny 18.00 dzień wcześniej. Nie ma żadnych przeciwwskazań do badań kreatyniny.


Kto kieruje pacjenta na badanie poziomu kreatyniny?

Konsultacja internisty

W zależności od wskazań pacjent może zostać skierowany na badanie kreatyniny przez internistę lub lekarza rodzinnego. W przypadku wcześniej zdiagnozowanych chorób nerek chory powinien być pod kontrolą nefrologa – specjalisty zajmującego się diagnostyką i leczeniem chorób nerek i układu moczowego. W przypadku występowania chorób przewlekłych takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze krwi, choroby serca, pacjent może mieć kontrolowany poziom kreatyniny przez lekarza prowadzącego leczenie.


Jaki jest właściwy poziom kreatyniny we krwi?

Z wynikami badania kreatyniny pacjent powinien się zgłosić do lekarza kierującego na badanie lub lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Wyniki kreatyniny przedstawiają, ile organizm wydala tego związku w czasie doby. Jednocześnie z oznaczeniem stężenia kreatyniny dokonywana jest ocena wskaźnika GFR, czyli poziomu przesączania kłębuszkowego oceniającego sprawność nerek do filtracji osocza krwi. Norma kreatyniny może nieznacznie się różnić w zależności od laboratorium medycznego, w którym wykonywane było badanie. Wartości referencyjne tego parametru wynoszą średnio: 0,6–1,10 mg/dl (53–97 μmol/l) dla kobiet oraz 0,9–1,3 mg/dl (80–115 μmol/l) dla mężczyzn.


Kiedy powinno się zbadać kreatyninę we krwi?

Kluczowym wskazaniem do badania kreatyniny jest ocena pracy nerek – parametr ten wykorzystuje się w diagnostyce i ocenie efektów prowadzonego leczenia chorób nerek. Oznaczenia stężenia kreatyniny dokonuje się u pacjentów poddawanych dializoterapii. W ten sposób możliwe jest zweryfikowanie skuteczności dializ. Parametr ten stanowi też element kontroli przebiegu cukrzycy, której powikłaniem może być nefropatia cukrzycowa. Oznacza to zmiany w nerkach wywołane przez hiperglikemię, czyli zwiększone stężenie glukozy we krwi.

Oprócz tego badanie kreatyniny służy do kontroli niewydolności krążenia i nadciśnienia tętniczego krwi. Pomiaru dokonuje się również w przypadku innych schorzeń, w których przebiegu może dojść do zaburzenia pracy nerek. To m.in. niewydolność trzustki, posocznica (tzw. sepsa), wstrząs. Badanie przeprowadza się przy podejrzeniu zakażeń dróg moczowych lub profilaktycznie, w celu dokonania ogólnej oceny stanu zdrowia.

Należy podkreślić również, że zmierzenie poziomu kreatyniny jest wymagane w przypadku skierowania pacjenta na badania obrazowe z wykorzystaniem środka cieniującego (tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego). Tzw. kontrast pozwala na dokładniejsze zobrazowanie analizowanych struktur. Jednak do zastosowania go konieczna jest prawidłowa praca nerek, ponieważ środek ten usuwa się z organizmu razem z moczem. Dlatego też po badaniach z kontrastem pacjentom zaleca się spożywanie większych ilości płynów, aby skutecznie usunąć go z organizmu.


Nieprawidłowe wyniki kreatyniny

Podwyższona kreatynina sugeruje zaburzenia w pracy nerek. Wyniki tego parametru powyżej normy mogą świadczyć o ostrej niewydolności (kiedy zaburzenia mają charakter ostry i przejściowy) lub o przewlekłej niewydolności (gdy zaburzenia mają charakter trwały i zwykle postępujący). Wysoka kreatynina może wynikać z np. polekowego uszkodzenia nerek, zatrucia związkami organicznymi lub nieorganicznymi, rozległych urazów, odwodnienia. Do podwyższenia wartości kreatyniny doprowadzić może również dieta bogata w białko lub przyjmowanie suplementów w postaci kreatyny. Nieznacznie wyższy poziom występuje u osób rasy czarnej.

Niska kreatynina obserwowana jest przy utracie masy mięśniowej (zaniku mięśni). Wartości poniżej normy stwierdzone mogą zostać u osób niedożywionych, zmagających się z ciężką chorobą wątroby, wyniszczonych, z małą masą mięśni szkieletowych (np. po amputacjach kończyn), podczas terapii glikokortykosteroidami. Obniżona kreatynina występuje również u kobiet w ciąży i osób w podeszłym wieku.

Źródła
  1. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika – mały podręcznik 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
  2. A. Teległów, Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa dla potrzeb fizjoterapii i kosmetologii, University of Physical Education, Kraków 2020.

Zobacz także

BMI.jpg
DietetykaUroda i sportZdrowie na co dzień

Czym jest wskaźnik BMI? Jak interpretować wyniki?

W ciągu ostatnich lat w polskim społeczeństwie – i nie tylko – wzrósł problem nadwagi i otyłości. Szacuje się, że w naszym kraju na otyłość cierpi ok. 9 mln osób. Statystyki na ten temat bazują na międzynarodowej skali BMI (ang. Body Mass Index), która pozwala oszacować, czy aktualna waga jest prawidłowa, zbyt wysoka lub za niska. Sprawdź, czym jest ten wskaźnik, jak dokonywać obliczeń i interpretować wyniki.

Niedobór magnezu.jpg
Zdrowie na co dzień

Jak objawia się niedobór magnezu? Jakie ma skutki? Kiedy wdrożyć suplementację?

Magnez to ważny minerał dla organizmu człowieka. Pełni on wiele istotnych funkcji: wspiera układ nerwowy i odpornościowy, zapobiega bolesnym skurczom mięśni i zmęczeniu i wraz z wapniem buduje zdrowe kości i zęby etc. Sprawdź, jak objawia się niedobór tego pierwiastka, jakie mogą być jego skutki i kiedy warto rozważyć suplementację.

Płyn w opłucnej.jpg
Zdrowie na co dzień

Czym jest płyn w opłucnej – dlaczego się gromadzi? Jakie daje objawy? Jak się go pozbyć?

Płyn w opłucnej, potocznie zwany „wodą w płucach”, to stan, w którym w przestrzeni między płucami a ścianą klatki piersiowej gromadzi się nadmierna ilość płynu. Może on świadczyć m.in. o chorobach płuc, serca, układu krążenia lub niektórych schorzeniach autoimmunologicznych. Sprawdź, jak rozpoznać nieprawidłowości w obrębie jamy opłucnej, jakie badania wykonać i na czym polega leczenie.

Wszystkie artykuły i poradniki