Ból nerki – co go może powodować? Jakie są domowe sposoby na łagodzenie go?

Nerka to narząd układu moczowo-płciowego, który odgrywa w organizmie liczne role. Pełni m.in. funkcję wydalniczą (produkcja moczu), endokrynną (produkcja hormonów), regulacyjną (utrzymanie równowagi organizmu, tzw. homeostazy). Ból nerki jest dość częstą dolegliwością. Sprawdź, jakie może być jego podłoże i czy są jakieś domowe sposoby na łagodzenie go.

W którym miejscu odczuwamy ból nerek?

Nerki to narząd parzysty zlokalizowany w jamie brzusznej, a dokładnie za żołądkiem po lewej stronie i pod wątrobą po prawej. Położone są po obu stronach kręgosłupa na wysokości dwóch ostatnich kręgów piersiowych i trzech pierwszych kręgów lędźwiowych. Chory może doświadczać jednostronnego bólu nerki bądź też bólu obu nerek. Dolegliwości mogą lokalizować się w górnej części jamy brzusznej i w okolicy lędźwiowej. W związku z tym ból nerek nierzadko mylony bywa z bólem brzucha czy bólem kręgosłupa. Natężenie bólu bywa różne w zależności od czynnika odpowiadającego za jego powstanie.

Co może powodować ból nerki?

Przyczyny powstania bólu nerek są różne. Dolegliwości mogą towarzyszyć kamicy nerkowej. Choroba ta polega na odkładaniu się kamieni w układzie moczowym. Owe kamienie to złogi powstałe w wyniku wytrącania się związków chemicznych obecnych w moczu. Typowy dla kamicy nerkowej jest ból o charakterze kolkowym. Ból występuje nagle, jest niezwykle silny, mogą mu towarzyszyć nudności i wymioty oraz uporczywa potrzeba oddania moczu, skoncentrowany jest na poziomie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, lecz w ciężkich przypadkach promieniuje do pachwiny, jąder lub warg sromowych.

Kolejną potencjalną przyczyną bólu nerki jest toczący się stan zapalny w nerce. Zapalenie nerek może mieć charakter ostry lub przewlekły. Proces zapalny może dotyczyć poszczególnych części nerki – kłębuszków, kanalików, miedniczek czy tkanki śródmiąższowej.

Rzadziej za ból nerki odpowiadają rozwijające się w nich zmiany, takie jak torbiel czy guz nowotworowy. Guzy we wczesnych stadiach przebiegają bezobjawowo, dopiero kiedy choroba jest zaawansowana, pojawiają się dolegliwości. Ból typowo lokalizuje się w okolicy lędźwiowej.

Przyczyną bólu nerki może okazać się wodonercze. Najogólniej przedstawić je można jako rozdęcie miedniczki nerkowej (często też kielichów). Dochodzi do tego na skutek utrudnionego odpływu moczu z nerki, za co odpowiadać mogą przyczyny wrodzone lub nabyte, np.: kamień w drogach moczowych, nowotwory dróg moczowych, zwężenie po stanie zapalnym.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

Z bólem nerek chory powinien się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu, internisty lub lekarza rodzinnego, który po wstępnym rozpoznaniu może skierować pacjenta do nefrologa. To specjalista zajmujący się zaburzeniami pracy nerek. W przypadku gdy przyczyna bólu związana jest z innymi elementami układu moczowego, może pomóc konsultacja urologa. W kolce nerkowej ból może być tak silny, że wymaga pilnej wizyty lekarskiej, udania się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego lub nawet wezwania pogotowia.

Jak można zdiagnozować ból nerek?

Aby ustalić przyczynę bólu nerek, lekarz wykonuje w pierwszej kolejności badanie podmiotowe – wywiad z pacjentem – i przedmiotowe – badanie fizykalne. Ważne miejsce w diagnostyce bólu nerek odgrywają badania laboratoryjne, takie jak: badanie ogólne moczu, mocznik, kreatynina, posiew moczu, morfologia, stężenie elektrolitów, GFR (wskaźnik filtracji kłębuszkowej), CRP (białko C- reaktywne, którego poziom rośnie w stanie zapalnym), pomiar ciśnienia tętniczego krwi. Lekarz może skierować chorego na badania obrazowe. Podstawę stanowi badanie USG, które pozwala ocenić wielkość nerki i grubość miąższu, stwierdzić kamienie, a także sprawdzić poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego. W przypadku niepewności diagnostycznych wykonuje się dodatkowe badania, w tym np.: RTG jamy brzusznej, tomografię komputerową (TK), rezonans magnetyczny (MR), scyntygrafię, urografię.

Ból nerek – jak można go złagodzić?

Sposoby łagodzenia bólu nerek zależą od czynnika go wyzwalającego. Leczenie ma zatem charakter przyczynowy. Kamicę nerkową leczy się farmakologicznie, ale część przypadków wymaga zabiegu usunięcia złogów. Operacje chirurgiczne są obecnie wypierane przez metody mniej inwazyjne. Litotrypsja zewnątrzustrojowa falą uderzeniową (ESWL) – wykorzystuje urządzenie kruszące złogi za pomocą ultradźwiękowej fali uderzeniowej. Wycelowany w kamień krótki impuls przechodzi przez skórę, a jego energia powoduje rozkruszenie kamienia, który rozpada się na małe fragmenty wydalane następnie z moczem. Metoda jest obecnie ogólnie przyjętym standardem, który jest skuteczny w zdecydowanej większości przypadków. Innym zabiegiem jest nefrolitotrypsja przezskórna, która polega na nacięciu skóry w okolicy lędźwiowej i wprowadzeniu do nerki specjalnego wziernika – nefroskopu. Zabieg ten umożliwia rozkruszenie i usunięcie złogów na zewnątrz. W ureteroskopii wykorzystuje się niewielki endoskop, który w znieczuleniu miejscowym wprowadzany jest do wnętrza pęcherza moczowego poprzez cewkę moczową, a następnie lekarz wyciąga kamień przy pomocy specjalnego "koszyczka".

Z kolei zapalenie nerek leczy się przeważnie odpowiednio dobranymi do przyczyny stanu zapalnego lekami (m.in. antybiotykami, lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi), a sporadycznie konieczne jest postępowanie zabiegowe. W zależności od zaleceń lekarza należy rozważyć stosowanie leków rozkurczowych takich jak drotaweryna (np. No-spa) lub hioscyna (np. Buscopan). Specjalistyczne sposoby leczenia bólu nerek wspomagać można rozwiązaniami domowymi. Należy jednak pamiętać, że naturalne metody nie mogą zastąpić fachowej pomocy.

W momencie odczuwania dolegliwości bólowych warto przyłożyć do bolącego miejsca termofor lub poduszkę elektryczną, co uśmierzy nieco ból.

Profilaktyka bólu nerek

Nie sposób jednoznacznie określić profilaktyki bólu nerek. Ryzyko pojawienia się dolegliwości bólowych może zmniejszyć prawidłowe nawadnianie organizmu (spożywanie średnio 2 l płynów dziennie), unikanie infekcji układu moczowego, dbanie o higienę intymną. Warto regularnie badać ciśnienie tętnicze krwi oraz wykonywać zalecane przez lekarza badania laboratoryjne, takie jak kreatynina, badanie ogólne moczu, mocznik. Zaleca się też stosowanie zdrowej diety z ograniczoną ilością soli. Wskazane jest niewstrzymywanie oddawania moczu. Profilaktyka obejmuje też zmianę trybu życia na zdrowszy i połączony z aktywnością fizyczną.