Choroba Alzheimera – przyczyny, objawy, leczenie

Choroba Alzheimera to podstępna przypadłość, gdyż przez wiele lat postępuje stopniowo, nie dając specyficznych objawów. Najczęściej spotyka się ją u osób po 65. r.ż. Jak dotąd nie określono dokładnie przyczyn powstania choroby Alzheimera. Niewielka część przypadków ma podłoże genetyczne.

Alzheimer.jpg

Spis treści

Co to jest choroba Alzheimera i co ją powoduje?
Jakie są objawy Alzheimera?
Do jakiego lekarza się zgłosić?
Rozpoznanie choroby Alzheimera
Na czym polega leczenie choroby Alzheimera?
Profilaktyka choroby Alzheimera

Choroba Alzheimera charakteryzuje się postępującym zaburzeniem funkcji poznawczych m.in. uwagi, pamięci, percepcji, języka oraz funkcji wzrokowo-przestrzennych. W trakcie jej rozwoju ośrodkowy układ nerwowy ulega stopniowemu uszkodzeniu. Sprawdź, jak lekarz stawia rozpoznanie i czy możliwe jest wyleczenie choroby Alzheimera.

Co to jest choroba Alzheimera i co ją powoduje?

Choroba Alzheimera to postępująca choroba zwyrodnieniowa układu nerwowego. W jej przebiegu dochodzi do odkładania się w mózgu białek o patologicznej strukturze, co prowadzi do śmierci neuronów, czyli komórek nerwowych. Konsekwencją tego z kolei jest spadek ilości substancji przekaźnikowych koniecznych do prawidłowego funkcjonowania mózgu.

Nie ma dokładnie określonych przyczyn powstania choroby Alzheimera. W około 5% przypadków stwierdza się uwarunkowania genetyczne. Rodzinnie pojawiająca się choroba Alzheimera charakteryzuje się wcześniejszym wystąpieniem objawów (przed 60. r.ż.) i szybszym przebiegiem.

Około 95% przypadków choroby Alzheimera nie ma związku z rodzinnym występowaniem choroby. Wśród czynników ryzyka jej wystąpienia wymienia się m.in.: podeszły wiek, płeć żeńska (co prawdopodobnie jest związane z zaangażowaniem estrogenów w proces rozwoju choroby), nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2, hiperhomocysteinemię (podwyższone stężenie aminokwasu – homocysteiny we krwi), przebyte urazy głowy, niewydolność serca, brak kontaktów społecznych.

Jakie są objawy Alzheimera?

W zależności od stopnia nasilenie objawów wyróżnia się takie stadia choroby Alzheimera:

  • łagodne zwane też początkowym – obserwuje się niewielką zmianę zachowania i obniżenie jakości procesów mentalnych. Zdarza się, że pacjent: kładzie przedmioty nie na swoje miejsce, zostawia różne rzeczy w sklepach czy w autobusie, zadaje wiele razy to samo pytanie, zapomina o przekazaniu informacji innym, opowiadając traci wątek, ma problemy z przypomnieniem sobie słów, powtarza pewne czynności w ciągu dnia, bywa apatyczny, przygnębiony, mniej pewny siebie, ma większe poczucie winy.
  • umiarkowane – narastają zaburzenia zachowania, w tym m.in. błądzenie, bezcelowe chodzenie, niepokój, wybuch złości, wykonywanie tych samych ruchów, agresja wobec opiekuna. Mogą pojawić się urojenia, które dotyczą np. okradania, zdradzania, prześladowania, omamy czy halucynacje. Pacjent może mieć trudności z rozpoznaniem członków rodziny. Objawami choroby Alzheimera na tym etapie może być też nadmierny apetyt, żucie różnych przedmiotów (nie zawsze jadalnych), zaburzenia rytmu snu i czuwania (zwiększona aktywność nocna, drzemki w ciągu dnia), problemy z samodzielnym jedzeniem, ubieraniem, kąpielą.
  • zaawansowane – do wymienionych wyżej objawów choroby Alzheimera dołączają zaburzenia ruchowe (np. spowolnienie ruchowe – bradykinezja, wzrost napięcia mięśniowego), nietrzymanie moczu i/lub stolca, w związku z tym pacjent spędza coraz więcej czasu w łóżku, aż po całkowite unieruchomienie na końcowym etapie choroby. Dochodzi do utraty zdolności komunikacji, rozpoznawania osób, a nawet samego siebie. Konieczna staje się pomoc we wszystkich czynnościach.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Z podejrzeniem choroby Alzheimera należy się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu, internisty lekarza rodzinnego lub bezpośrednio do neurologa. To specjalista zajmujący się chorobami obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego. Samo leczenie wiąże się ze współpracą z innymi specjalistami, w tym np. psychologiem, psychiatrą, fizjoterapeutą oraz geriatrą (lekarzem zajmującym się chorobami wieku podeszłego – po 65 roku życia).

Rozpoznanie choroby Alzheimera

Choroba Alzheimera jest trudna do stwierdzenia na początkowym etapie. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie z chorym i osobami z jego otoczenia. Przeprowadzane jest również badanie przedmiotowe (fizykalne) i oceniające funkcjonowanie neurologiczne. W diagnozie choroby Alzheimera wykorzystuje się testy do oceny zdolności poznawczych, np. test rysowania zegara, skala MMSE (ang. Mini–Mental State Examination). Można przeprowadzić również badania obrazowe – tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny mózgu, które pozwalają wykluczyć inne przyczyny objawów neurologicznych lub zmian zachowania, takie jak guz lub udar mózgu, krwiak podtwardówkowy czy inne rodzaje otępienia (m.in. naczyniopochodne, czyli związane ze zmianami w naczyniach mózgowych).

W przypadku występowania wątpliwości wykonuje się PET-TK (pozytonowa tomografia emisyjna połączona z tomografią komputerową). Stosuje się je do różnicowania choroby Alzheimera z innymi postaciami otępienia, np. otępieniem z obecnością ciał Lewy’ego.

Na czym polega leczenie choroby Alzheimera?

Leczenie choroby Alzheimera ma charakter tylko objawowy, bo nie znana jest jej przyczyna . Należy je wprowadzić jak najwcześniej. Podstawę stanowi farmakoterapia. Stosuje się takie leki, jak np. donepezil, galantamina, rywastygmina, memantyna. Ważne miejsce zajmują metody psychologiczne. W leczeniu choroby Alzheimera wykorzystuje się m.in.: terapię kognitywną (trening orientacji w rzeczywistości i pamięci), zajęciową (utrwalanie umiejętności jeszcze posiadanych i odtwarzanie niedawno utraconych), reminiscencyjną (wywoływanie wspomnień bodźcami stymulującymi, np. pamiątkami, zdjęciami), środowiskową (przyjazne i bezpieczne otoczenie).

W chorobie Alzheimera stosowana jest dieta zbliżona do śródziemnomorskiej. Jadłospis powinien być bogaty w składniki wpływające korzystnie na mózg (bogate w kwasy tłuszczowe omega-3), np. orzechy, ziarna. Słabnące możliwości ruchowe powinno się łagodzić odpowiednio dobraną fizjoterapią.


Profilaktyka choroby Alzheimera

Nie ma konkretnych sposobów zapobiegania chorobie Alzheimera. Jednakże stosowanie się do poniższych wskazówek może pomóc w utrzymaniu zdrowia:

  • zaprzestanie palenia papierosów,
  • regularne podejmowanie aktywności fizycznej, w tym np. branie udziału w zajęciach tańca,
  • utrzymanie prawidłowej masy ciała,
  • stosowanie zbilansowanej diety,
  • kontrolowanie ciśnienia tętniczego krwi, stężenia cholesterolu, poziomu glukozy,
  • posiadanie wielu zainteresowań i hobby,
  • zdobywanie wykształcenia – uważa się, że wyższe wykształcenie zmniejsza ryzyko znacznego otępienia (wiąże się to najprawdopodobniej ze zwiększeniem tzw. rezerwy poznawczej).
Źródła
  1. A. Barczak, Wczesne rozpoznawanie choroby Alzheimera, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2018, t. 14, nr 2, s. 157–166.
  2. B. Łabuz-Roszak, M. Torbus-Paluszczak, J. Becelewski i wsp., Choroba Alzheimera o wczesnym początku – opis, „Psychiatria Polska” 2020, nr 159, s. 1–7.
  3. T. Sobów, A. Karbowniczek, S. Kłęk i wsp., Leczenie żywieniowe w neurologii — stanowisko interdyscyplinarnej grupy ekspertów Część III. Rola żywienia w chorobie Alzheimera, „Polski Przegląd Neurologiczny” 2018, t.14, nr 4, s.189–193.
  4. A. Klimkowicz-Mrowiec, Choroba Alzheimera, Medycyna praktyczna dla pacjentów 2016, online: https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/151134,choroba-alzheimera [dostęp: 30.11.2021].

Zobacz także

BMI.jpg
DietetykaUroda i sportZdrowie na co dzień

Czym jest wskaźnik BMI? Jak interpretować wyniki?

W ciągu ostatnich lat w polskim społeczeństwie – i nie tylko – wzrósł problem nadwagi i otyłości. Szacuje się, że w naszym kraju na otyłość cierpi ok. 9 mln osób. Statystyki na ten temat bazują na międzynarodowej skali BMI (ang. Body Mass Index), która pozwala oszacować, czy aktualna waga jest prawidłowa, zbyt wysoka lub za niska. Sprawdź, czym jest ten wskaźnik, jak dokonywać obliczeń i interpretować wyniki.

Niedobór magnezu.jpg
Zdrowie na co dzień

Jak objawia się niedobór magnezu? Jakie ma skutki? Kiedy wdrożyć suplementację?

Magnez to ważny minerał dla organizmu człowieka. Pełni on wiele istotnych funkcji: wspiera układ nerwowy i odpornościowy, zapobiega bolesnym skurczom mięśni i zmęczeniu i wraz z wapniem buduje zdrowe kości i zęby etc. Sprawdź, jak objawia się niedobór tego pierwiastka, jakie mogą być jego skutki i kiedy warto rozważyć suplementację.

Płyn w opłucnej.jpg
Zdrowie na co dzień

Czym jest płyn w opłucnej – dlaczego się gromadzi? Jakie daje objawy? Jak się go pozbyć?

Płyn w opłucnej, potocznie zwany „wodą w płucach”, to stan, w którym w przestrzeni między płucami a ścianą klatki piersiowej gromadzi się nadmierna ilość płynu. Może on świadczyć m.in. o chorobach płuc, serca, układu krążenia lub niektórych schorzeniach autoimmunologicznych. Sprawdź, jak rozpoznać nieprawidłowości w obrębie jamy opłucnej, jakie badania wykonać i na czym polega leczenie.

Wszystkie artykuły i poradniki