Żelazo – badanie krwi

Badanie żelaza we krwi – czym jest?

Badanie żelaza we krwi to test laboratoryjny, który mierzy ilość tego pierwiastka w organizmie. Żelazo jest ważnym składnikiem odżywczym, który odgrywa kluczową rolę w produkcji czerwonych krwinek i w transportowaniu tlenu do tkanek organizmu.

Badanie żelaza  może być wykonywane w celu oceny nieprawidłowości dotyczących jego poziomu w organizmie – niedoboru lub nadmiaru. Zbyt mało tego pierwiastka może prowadzić do niedokrwistości. Natomiast nadmiar żelaza może być związany z chorobami takimi jak hemochromatoza, w której w organizmie dochodzi do nadmiernego gromadzenia żelaza w narządach, co prowadzi  do ich uszkodzenia. Ponadto żelazo bada się m.in. u osób po krwotokach i obfitych krwawieniach oraz ze schorzeniami jelitowymi.

Badanie żelaza we krwi jest tylko jednym z wielu narzędzi diagnostycznych, które lekarze wykorzystują do oceny gospodarki żelazowej. Zwykle konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, m.in. morfologii, stężenia ferrytyny, całkowitej i utajonej zdolności wiązania żelaza. Wyniki badania zawsze powinny być interpretowane przez wykwalifikowanego specjalistę medycznego, który uwzględni również inne czynniki i objawy pacjenta.

Kiedy badać żelazo? Wskazania do wykonania badania

Badanie robione wyłącznie w celu oznaczenia poziomu żelaza we krwi najbardziej jest kojarzone z podejrzeniem występowania anemii lub monitorowaniem przebiegu jej leczenia. Jednak nie jest to jedyne wskazanie do wykonania tego badania. Oprócz anemii są to:

• ciąża,
• bardzo obfite miesiączki,
• uprawianie sportów wyczynowych,
• podeszły wiek,
• otyłość,
• zaburzenia wchłaniania występujące m.in. w celiakii oraz nieswoistych chorobach zapalnych jelit,
• choroba nowotworowa,
• przewlekłe stany zapalne,
• przewlekłe choroby nerek,
• krwawienia z przewodu pokarmowego, np. przy wrzodach żołądka.

Sprawdź nasz pakiet badań: Medycyna dla aktywnych

Wskazaniem do wykonania badania żelaza we krwi są także sytuacje, w których dochodzi do zaobserwowania jednego lub kilku objawów charakterystycznych dla niedoboru czy nadmiaru tego pierwiastka w organizmie.

Niedobór i nadmiar poziomu żelaza we krwi

Niski poziom żelaza we krwi – objawy:

• blada skóra,
• bardzo sucha, a nawet pękająca skóra, szczególnie w kącikach ust,
• uczucie ogólnego osłabienia, braku sił nawet po przespanej nocy,
• kołatanie serca,
• przyspieszone tętno,
• senność w ciągu dnia,
• częste bóle i zawroty głowy,
• wzmożone wypadanie włosów,
• kruszące się i trudne do zapuszczenia, przesuszone włosy,
• łamliwe paznokcie,
• zimne dłonie i stopy.                                                                   

Nadmiar żelaza jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem w porównaniu z niedoborem tego pierwiastka. Nieprawidłowość ta może być spowodowana intensywnymi transfuzjami krwi podczas operacji chirurgicznych lub niewłaściwym, nadmiernym suplementowaniem żelaza bez zaleceń lekarza.

Ponadto nadmiar żelaza w organizmie może wynikać z pewnych chorób genetycznych, które wpływają na zaburzenia metabolizmu tego pierwiastka, takich jak hemochromatoza. Wysokie stężenie żelaza może również występować w przypadku niektórych chorób, takich jak: marskość wątroby, niewydolność serca, niewydolność nerek, cukrzyca lub reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

Podwyższony poziom żelaza we krwi cechuje się przede wszystkim dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, takimi jak nudności, biegunki, wymioty.

Dowiedz się, co zawiera pakiet badań przed operacją.

Przebieg badania poziomu żelaza we krwi

Podczas badania żelaza próbka krwi jest pobierana z żyły łokciowej (w zagłębieniu lewej bądź prawej ręki), a następnie analizowana w laboratorium. Wyniki badania pomagają dostosować ewentualne leczenie, takie jak suplementacja żelazem lub terapia usunięcia nadmiaru tego pierwiastka z organizmu.

Jak przygotować się do badania żelaza?

Aby przeprowadzić badanie, Pacjent musi odpowiednio się przygotować. Stężenie żelaza w organizmie podlega cyklicznym wahaniom i jest najwyższe wczesnym rankiem, dlatego na badanie najlepiej zgłosić się właśnie wtedy.

Przed wizytą w laboratorium trzeba być na czczo, co oznacza, że przez co najmniej 8–12 godzin przed badaniem należy powstrzymać się od jedzenia , picia kawy, herbaty i innych napojów. Warto również starać się zredukować stres i zapewnić sobie odpowiednią ilość snu. Zaleca się także unikanie spożywania alkoholu przez 2–3 dni przed pobraniem próbki do analizy. Przed wykonaniem badania konieczny jest kilkuminutowy odpoczynek, ponieważ nawet niewielki wysiłek może wpłynąć istotnie na wynik. Przed pobraniem krwi można wypić niewielką ilość wody (około pół szklanki).

Należy pamiętać, że przyjmowanie suplementów zawierających żelazo lub leków, które wiążą metale, może wpłynąć na wynik badania stężenia żelaza we krwi i je zafałszować.

W przypadku badania poziomu żelaza  w celach prywatnych nie jest konieczne posiadanie skierowania od lekarza.

Polecamy profilaktyczny pakiet badań laboratoryjnych.

Jakie choroby wykrywa badanie żelaza?

Określenie poziomu żelaza jest pomocne w diagnostyce:

• niedokrwistości hemolitycznej, aplastycznej,
• niedokrwistości z niedoboru żelaza,
• hemochromatozy,
• uszkodzenia wątroby, np. w wyniku wirusowego zapalenia wątroby,
• zespołu mielodysplastycznego,
• achlorhydrii.                                      

Ferrytyna a żelazo – czy są tym samym?

Nie, ferrytyna i żelazo to nie to samo, chociaż mają ze sobą związek. Żelazo jest pierwiastkiem chemicznym, oznaczanym symbolem Fe w układzie okresowym, i jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ferrytyna natomiast to białko, które jest odpowiedzialne za magazynowanie i transport żelaza w organizmie. To znaczy, że ferrytyna odgrywa rolę w gromadzeniu żelaza wewnątrz komórek, szczególnie w narządach takich jak wątroba, śledziona i szpik kostny. Kiedy organizm potrzebuje żelaza, ferrytyna może uwalniać je z magazynów w odpowiednich ilościach.

Pomiędzy żelazem a ferrytyną zachodzi bardzo istotny związek. Poziom ferrytyny we krwi ulega zmianom w zależności od obecności stanu zapalnego. Wzrost ilości żelaza w organizmie wiąże się z większą ilością ferrytyny.