USG transrektalne (przezodbytnicze) prostaty

Czym jest USG transrektalne prostaty?

Badania USG to nieinwazyjna, w pełni bezpieczna i bezbolesna metoda diagnostyki obrazowej. Wykorzystuje zjawisko odbicia fali ultradźwiękowej od badanych struktur. Jednym z rodzajów USG jest przezodbytnicze badanie prostaty, czyli gruczołu krokowego. Pozwala na precyzyjną ocenę prostaty i tkanek znajdujących się w okolicy miednicy mniejszej. Składają się na nią: odbytnica, pęcherz moczowy i narządy układu rozrodczego. USG transrektalne umożliwia określenie wielkości i struktury wewnętrznej prostaty oraz analizę objętości narządu i rozpoznanie ewentualnych zmian patologicznych. Jeśli zajdzie taka potrzeba, podczas badania można pobrać tkankę do badania histopatologicznego.

Wskazania do wykonania USG transrektalnego prostaty

Diagnostyka obrazowa prostaty wykonywana jest w przypadku występowania u pacjenta niepokojących objawów i niepomyślnych wyników innych badań, takich jak m.in.:

• podwyższone stężenie PSA (swoistego antygenu sterczowego);
• nieprawidłowy wynik badania per rectum (np. zgrubienie wyczuwalne przez lekarza w ścianie odbytnicy);
• nieprawidłowy wynik USG prostaty przez powłoki brzuszne;
• zwiększone parcie na mocz;
• ból w czasie oddawania moczu;
• częste oddawanie moczu;
• wydłużony czas oddawania moczu;
• nykturia, czyli potrzeba częstego oddawania moczu w nocy;
• ból w okolicy miednicy mniejszej;
• uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza;
• trudności w rozpoczęciu oddawania moczu;
• zaburzenia erekcji;
• wyczuwalny guz w okolicy prostaty.

USG transrektalne wykorzystywane jest również w diagnostyce chorób pęcherzyków nasiennych i nasieniowodów, mogących prowadzić do zaburzeń płodności u mężczyzn. Ponadto może być stosowane w próbach celowanego leczenia raka prostaty, takich jak brachyterapia (umieszczenie źródła promieniowania w bezpośredniej bliskości lub wewnątrz guza) i krioterapia (miejscowe zamrażanie). USG transrektalne prostaty stanowi badanie profilaktyczne u osób obciążonych genetycznie nowotworem gruczołu krokowego.

Sprawdź też: Echokardiografia – wskazania, przygotowanie, przebieg badania

Przebieg badania USG transrektalnego prostaty

USG transrektalne prostaty wykonywane może być w różnych pozycjach. Zazwyczaj jednak przeprowadza się je w pozycji leżącej na lewym boku z nogami zgiętymi w kolanach. Badanie wymaga zdjęcia dolnej części garderoby i bielizny. Jest bezbolesne, choć Pacjent może doświadczyć pewnego dyskomfortu podczas wprowadzania specjalnej głowicy USG do odbytnicy. Pojawić się może wówczas uczucie wypełnienia w odbycie. Nie ma jednak konieczności stosowania znieczulenia.

Na głowicę USG nakładana jest prezerwatywa, która zapewnia należytą higienę. Lekarz aplikuje na nią specjalny żel, który ułatwi wprowadzenie głowicy do odbytnicy i manipulowanie nią podczas badania. W czasie USG transrektalnego specjalista przesuwa głowicę, co pozwala precyzyjnie ocenić stan gruczołu krokowego.

Badanie trwa ok. 15 minut. W czasie jego trwania istnieje możliwość pobrania wycinka tkanki do analizy histopatologicznej. Biopsja prostaty wiąże się z koniecznością uprzedniego oczyszczenia odbytnicy, ponieważ stolec i gazy mogą utrudniać badanie. Podczas jej wykonywania podaje się znieczulenie miejscowe. Po zakończonym badaniu głowica zostaje wyciągnięta, a Pacjent może się ubrać. Następnie lekarz przystępuje do omówienia wyników badania.

Jak przygotować się do badania USG transrektalnego prostaty?

USG transrektalne prostaty wymaga przygotowania ze strony Pacjenta. Co najmniej 24 godziny przed badaniem nie należy spożywać roślin strączkowych, surowych owoców i warzyw, ciemnego pieczywa i napojów gazowanych. Badanie najlepiej wykonać, gdy Pacjent jest na czczo. Nie ma potrzeby zgłaszać się na badanie z wypełnionym pęcherzem moczowym, jak to ma miejsce w przypadku USG układu moczowego. Objętość pęcherza nie wpływa na jakość uzyskiwanych obrazów prostaty.

Osoba badana nie musi również oczyszczać jelit do USG transrektalnego prostaty – stosować wlewów doodbytniczych czy leków przeczyszczających. Wyjątek stanowi badanie z pobraniem materiału do analizy histopatologicznej. Szczegóły przygotowania przedstawi lekarz kierujący na badanie.

Na USG transrektalne prostaty nie trzeba zgłaszać się na czczo, jednak 2–3 godziny przed należy się powstrzymać od jedzenia.

Pacjent powinien pamiętać o zabraniu ze sobą na badanie posiadanej już dokumentacji medycznej – to np. wyniki dotychczasowego USG prostaty przez powłoki brzuszne lub transrektalnego oraz wynik badania PSA.

Zobacz także: Rezonans magnetyczny – co to za badanie? Wskazania i przeciwwskazania

Jakie choroby wykrywa USG transrektalne prostaty?

USG transrektalne prostaty wykonuje się przy podejrzeniu:

• nowotworu prostaty, raka odbytu i odbytnicy,
• niektórych postaci zapalenia gruczołu krokowego,
• ropnia odbytu,
• przetoki odbytu
• szczeliny odbytu,
• chorób zapalnych odbytu i odbytnicy (np. choroba Leśniowskiego-Crohna).