RTG jamy brzusznej

Czym jest RTG jamy brzusznej?

Promienie rentgenowskie zostały odkryte w 1895 r. przez Wilhelma Roentgena, który początkowo zaproponował, aby nazywać je promieniami X. Obie nazwy z powodzeniem funkcjonują do dziś, a badanie radiologiczne (RTG) to wciąż jedna z najpopularniejszych metod diagnostyki obrazowej wykorzystywanej w różnych gałęziach medycyny.

RTG jamy brzusznej to nic innego jak naświetlanie brzucha wiązką promieni X generowaną przez lampę rentgenowską. Wystarczy ułamek sekundy, aby przeniknęły przez ciało człowieka i padły na błonę rentgenowską – czyli specjalny rodzaj błony fotograficznej, wykonanej m.in. z folii poliestrowej oraz mikrokryształków halogenku srebra, która jest czuła na promieniowanie X. W ten sposób powstaje obraz narządów jamy brzusznej – radiolog opisuje otrzymane zdjęcie, a lekarz specjalista może zdiagnozować choroby układu pokarmowego i inne patologiczne stany, które powstały w tym obszarze ciała.

Nie wszystkie tkanki w równym stopniu pochłaniają promieniowanie X. Aby np. wyraźniej zobaczyć jelita, przed badaniem należy przyjąć środek cieniujący (siarczan baru), dzięki któremu staną się bardziej widoczne. O konieczności przeprowadzenia takiej procedury informuje lekarz i udziela pacjentowi wszystkich niezbędnych wyjaśnień.

Wskazania do wykonania RTG jamy brzusznej

RTG w trybie pilnym wykonuje się, gdy zachodzi podejrzenie niedrożności lub perforacji (pęknięcia) elementów przewodu pokarmowego. W razie wystąpienia takich objawów jak gorączka, przyspieszone bicie serca, wymioty z krwią oraz bardzo silny ból brzucha badanie RTG wykonuje się zazwyczaj w szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR).

Wśród innych wskazań do badania radiologicznego w trybie ambulatoryjnym wymienia się również:

• przewlekłe i nawracające dolegliwości ze strony układu pokarmowego;
• podejrzenie istnienia kamieni żółciowych lub kamieni nerkowych;
• przewlekłe wzdęcia i zaparcia, które nie mijają mimo zmiany nawyków żywieniowych;
• podejrzenie rozdęcia jelita grubego;
• obecność płynu w jamie brzusznej;
• połknięcie ciała obcego;
• zwężenie części przewodu pokarmowego, które może prowadzić do niedrożności.

Względnym przeciwwskazaniem do wykonania RTG jamy brzusznej jest ciąża, ponieważ promieniowanie rentgenowskie jest szkodliwe dla rozwijającego się dziecka.

Przebieg RTG jamy brzusznej

RTG jamy brzusznej to bezbolesne badanie, które trwa kilka minut. Na początku pacjent podpisuje zgodę na jego wykonanie, a następnie musi zdjąć górną część garderoby wraz z biżuterią (kolczykami, naszyjnikami). Jeśli zostało to zlecone przez lekarza, przed badaniem zostanie podany doustnie kontrast, dzięki któremu pewne zmiany w obrazowanych tkankach będą lepiej widoczne. Pacjent musi odpowiednio ustawić się do badania – najczęściej (jeśli to możliwe) przyjąć pozycję stojącą.

Badanie radiologiczne wykonuje się w specjalnym pomieszczeniu, w którym znajduje się sprzęt radiologiczny. Osoba, która robi zdjęcia, udziela pacjentowi wszystkich niezbędnych wskazówek przed wykonaniem badania.

Jak przygotować się do RTG jamy brzusznej?

Na badanie RTG jamy brzusznej należy przynieść ze sobą:

• aktualne skierowanie od lekarza;
• wyniki poprzednich badań diagnostycznych (opisy + płyty);
• wypis ze szpitala (jeśli wykonanie badania znajdowało się wśród zaleceń zawartych w karcie informacyjnej);
• dowód osobisty lub książeczkę zdrowia w przypadku osób niepełnoletnich.

W dniu poprzedzającym badanie pacjent powinien stosować dietę lekkostrawną bez jarzyn, owoców, ciemnego pieczywa czy jogurtów i słodyczy, zrezygnować z picia napojów gazowanych, soków, a także zażyć preparat przeczyszczający w tabletkach lub saszetkach do rozpuszczenia (np. Xenna, Forlax, Regulax) oraz Espumisan.

Kobiety w wieku rozrodczym powinny zgłosić się na badanie w pierwszych 12 dniach cyklu, aby uniknąć ryzyka powikłań ewentualnej ciąży.

Jeśli badanie zaplanowane jest na rano, należy być na czczo, a także nie żuć gumy, nie pić kawy, nie palić papierosów. Jeśli badanie wykonywane jest w godzinach popołudniowych, należy zachować przynajmniej sześciogodzinny odstęp od ostatniego posiłku.

Na badanie należy zgłosić się po wypróżnieniu (jeśli jest taka potrzeba, można skorzystać ze środków przeczyszczających). Należy poinformować o wszystkich przyjmowanych lekach, szczególnie tych, które zawierają bizmut, o alergii na bar, a kobiety dodatkowo o obecności spirali wewnątrzmacicznej.

Jakie choroby wykrywa RTG jamy brzusznej?

RTG jamy brzusznej to metoda diagnostyczna, która pozwala wykryć wiele chorób lub wysunąć podejrzenie:

• kamicy nerkowej lub żółciowej;
• perforacji jelita grubego lub innego odcinka przewodu pokarmowego;
• rozdęcia jelita lub okrężnicy;
• stenozę (czyli zwężenie) przewodu pokarmowego, która prowadzi do niedrożności lub perforacji;
• choroby Leśniowskiego-Crohna;
• nowotworów przewodu pokarmowego.

Badanie radiologiczne pomaga ponadto znaleźć przyczynę dokuczliwych, nawracających wzdęć, zaparć i nudności. Jest ono wykonywane również w ramach monitorowania postępów leczenia wymienionych chorób układu pokarmowego. Oprócz RTG jamy brzusznej lekarze często zlecają wykonanie badania USG – w przeciwieństwie do badania radiologicznego nie trzeba czekać na opis, gdyż nieprawidłowości są wykrywane na bieżąco.

Zobacz także: Zakrztuszenie a zadławienie – pierwsza pomoc przy zakrztuszeniu.