Badania sanepidowskie

Czym jest badanie sanepidowskie?

Badania sanepidowskie są przeprowadzane w ramach medycyny pracy. Polegają na ocenie mikroskopowej, chemicznej i bakteriologicznej próbek pobranych z masy kałowej. Ich celem jest wykrycie bakterii z grupy salmonella i shigella. Badanie sanepidowskie jest podstawą do wydania tzw. książeczki sanepidowskiej. To dokument wymagany przy podjęciu pracy w gastronomii lub zawodzie wiążącym się z kontaktem z wieloma ludźmi / dziećmi do 6. roku życia. Wydawany jest on bezterminowo albo na rok, 2 lub 3 lata.

Wskazania do wykonania badania sanepidowskiego

Na badania sanepidowskie może zgłosić się każdy. Wymagane są one jednak dla:

• pracowników branży spożywczej i gastronomicznej (np. kucharza, kelnera, piekarza, pracownika sklepu spożywczego, hostessy),
• pracowników branży medycznej (np. lekarza, pielęgniarki),
• pracowników oświaty (np. przedszkolanki, nauczycielki czy opiekunki do dzieci),
• kosmetyczek, fryzjerów.

Dodatkowo wymagane są badania sanepidowskie dla uczniów szkół i studentów szkół wyższych, którzy podejmują naukę w wymienionych wyżej branżach. Badaniom sanepidowskim powinni się poddać również wszystkie osoby podejrzane o zakażenie / chorobę zakaźną, ozdrowieńcy, nosiciele i narażeni na zakażenie – mający kontakt z osobami zakażonymi, chorymi, z materiałem zakaźnym.

Zobacz także: Skuteczne sposoby na wzmocnienie odporności

Jak przebiega badanie sanepidowskie?

Materiałem do badań sanitarnych jest kał. Pacjent otrzymuje skierowanie na badanie od pracodawcy / uczelni. Możliwe jest też wykonanie badania sanepidowskiego prywatnie. Podczas rejestracji na badania Pacjent otrzyma trzy jednorazowe wymazówki z podłożem żelowym. Posłużą one do pobrania materiału do analizy. Próbki z kału powinny pochodzić z trzech kolejnych dni (np. soboty, niedzieli, poniedziałku). Materiał do badań pobiera się ze stolca oddanego z rana. Od pobrania pierwszej próbki do momentu dostarczenia wszystkich wymazówek do laboratorium nie powinno minąć 72 godzin. Do tego czasu próbki powinny być przechowywane w chłodnym miejscu.

Jak pobrać kał do badań? Kał należy oddać do przygotowanego wcześniej czystego, suchego naczynia (np. basenu, nocnika). Stolec można też oddać na czysty papier toaletowy. Nie powinno się oddawać kału do muszli klozetowej, a następnie stamtąd przygotowywać próbki. W świeżo oddanym kale zanurza się wymazówkę, delikatnie obraca i nabiera niewielką jego ilość (mniej więcej wielkości ziarna grochu). Próbka powinna być pobrana z kilku różnych miejsc oddanego stolca za pomocą załączonej łopatki, którą następnie zanurza się w probówce. Ważne, aby Pacjent opisał każdą próbkę – należy podać imię, nazwisko, datę urodzenia, datę i godzinę pobrania materiału.

Zaleca się dodatkowe zabezpieczenie próbki poprzez umieszczenie jej w przezroczystej foliowej torebce strunowej. Po dostarczeniu wymazówek do laboratorium poddawane są one analizie. Z wynikami badania sanepidowskiego Pacjent zgłasza się do lekarza medycyny pracy, który na ich podstawie może wydać stosowne oświadczenie – książeczkę sanepidowską.

Jak przygotować się do badania sanepidowskiego?

Badanie sanepidowskie nie wymaga od Pacjenta szczególnego przygotowania. Wskazane jest, aby zostało przeprowadzone podczas stosowania normalnej diety – standardowego, codziennego sposobu żywienia. Badania sanepidowskiego nie powinno się przeprowadzać podczas krwawienia miesiączkowego z uwagi na ryzyko zanieczyszczenia próbki krwią.

Pacjent powinien pamiętać, aby przed pobraniem próbki całkowicie opróżnić pęcherz moczowy. Materiał do badań nie powinien być pobierany podczas leczenia antybiotykami lub w ciągu 2 tygodni po jego zakończeniu. W przypadku przyjmowania przez pacjenta innych leków, przed przeprowadzeniem badania sanepidowskiego należy poinformować o tym lekarza kierującego na badanie.

Przeczytaj również: Profilaktyka stomatologiczna – co się na nią składa?

Jakie choroby wykrywa badanie sanepidowskie?

Badania sanepidowskie pozwalają na wykrycie dwóch rodzajów bakterii – salmonelli, które są najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych, oraz shigella, które odpowiadają za czerwonkę.

Do najczęstszych objawów zatrucia wywołanego przez bakterie salmonelli należą: biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha, podwyższona temperatura ciała (zazwyczaj dochodząca do 38 stopni Celsjusza), bóle głowy, ogólne osłabienie, brak apetytu, dolegliwości związane z zaburzeniami równowagi wodno-elektrolitowej (np. spadek ciśnienia tętniczego krwi, oddawanie małych ilości moczu, kurczowe bóle łydek). Zmiany chorobowe, które wywołuje salmonella, nie ograniczają się jednak tylko i wyłącznie do przewodu pokarmowego. W sprzyjających warunkach salmonella może poza zatruciem pokarmowym wywołać zakażenie ogólnoustrojowe – sepsę. W ciężkich przypadkach istnieje ryzyko zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, stawów, kości i szpiku, płuc czy głębokiego zakażenia tkanek miękkich.

Zakażenie shigellą, czyli tzw. choroba brudnych rąk, początkowo objawia się gorączką, do której szybko dołączają dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Choroba ta charakteryzuje się bardzo częstym (nawet kilkadziesiąt razy na dobę) oddawaniem luźnych stolców. Towarzyszą jej nudności, wymioty, jadłowstręt, uczucie parcia na stolec, kurczowe bóle brzucha. Stwierdza się obecność krwi oraz śluzu w stolcu. Chory jest ogólnie osłabiony. W przebiegu czerwonki następuje uszkodzenie nabłonka jelitowego prowadzące do przejściowej nietolerancji laktozy.