Szczepienia przeciw HPV – najważniejsze informacje

W 2006 roku opracowano pierwszą szczepionkę przeciw HPV. Mimo upływu kilkunastu lat i wielu badań potwierdzających jej skuteczność w zapobieganiu rozwojowi raka szyjki macicy i innych zmian, za które odpowiada HPV, szczepionka ta nie została objęta w Polsce finansowaniem z budżetu Ministerstwa Zdrowia. W krajach prowadzących narodowe programy szczepień nastąpiła redukcja infekcji wirusem HPV i zachorowalności na raka szyjki macicy.

Co to jest HPV?

Pod akronimem HPV kryje się angielska nazwa wirusa brodawczaka ludzkiego, czyli Human papilloma virus. Istnieje ponad 200 typów tego wirusa, a część z nich odpowiada za powstanie łagodnych zmian skórnych w formie brodawek czy kłykcin kończystych (brodawek okolic odbytu), inne zaś za powstanie nowotworów złośliwych. Zakażenie HPV jest jedną z częściej występujących chorób transmitowanych drogą płciową, najczęściej w początkowym okresie po rozpoczęciu aktywności seksualnej. Długotrwałe utrzymywanie się zakażenia w organizmie sprzyja rozwojowi nowotworu pochwy, sromu, prącia, gardła i szyjki macicy. Ten ostatni jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych nowotworów złośliwym w populacji kobiet. Bardzo często wykrywane w komórkach raka szyjki macicy są typy 16 i 18 HPV, czyli tzw. wysokiego ryzyka.

Szczepionka przeciw HPV w Programie Szczepień Ochronnych

W Polsce szczepionka na HPV jest zalecana. Oznacza to, że nie jest finansowana z budżetu Ministerstwa Zdrowia. Władze wielu miast, gmin i powiatów realizują programy zdrowotne dotyczące szczepień, w ramach których można skorzystać z bezpłatnych szczepień na raka szyjki macicy. Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało refundację szczepionek w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej – w pierwszej kolejności dla nastoletnich dziewcząt od 2021 roku, a dla chłopców od 2026 roku. Jednak z uwagi na problemy z dostępnością preparatów do szczepienia pojawiły się kłopoty z realizacją tych założeń.

Kto powinien zostać zaszczepiony przeciwko HPV?

Rutynowe wykonywanie szczepień przeciwko HPV zaleca się dziewczętom i chłopcom w wieku 11–14 lat. Optymalnym czasem szczepienia jest 11–12 rok życia. Dzieci otrzymują szczepienie w schemacie dwudawkowym, w odstępie minimum 6 miesięcy między poszczególnymi dawkami. Szczepione mogą być także osoby powyżej 15 lat, które powinny otrzymać szczepionkę w schemacie trzydawkowym, zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego stosowanej szczepionki. Szczepionka dwuwalentna w schemacie 0, 1, 6 miesięcy, szczepionka cztero- i dziewięciowalentna w schemacie 0–2–6 miesięcy. Wszystkie dawki należy podać w ciągu 1 roku. Jeśli nie otrzymało się szczepionki w okresie dojrzewania, to wskazane jest skorzystanie z niej najwcześniej, jak to możliwe, najlepiej jeszcze przed inicjacją seksualną. Niedawno zatwierdzono do stosowania preparat, który można podać osobom w wieku do 45 lat, jednak decyzję o szczepieniu podejmuje się indywidualnie.

Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw HPV?

Szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego mimo ogromnej skuteczności ma pewne przeciwwskazania. Wśród nich wymienia się m.in.:

• niski wiek – nie należy jej podawać dzieciom poniżej 9. roku życia,
• wysoką gorączkę,
• uczulenie na którykolwiek ze składników szczepionki.

Przeciwwskazaniem do podania szczepionki na HPV są też ciąża i karmienie piersią. Brak jest wystarczających doniesień na temat wpływu szczepionki na ciężarne i płód. Z kolei jeśli chodzi o karmienie piersią, to szczepionka przeciw HPV może być stosowana, jednakże tylko w sytuacji, gdy potencjalne korzyści z tym związane są większe od potencjalnego ryzyka.

Jakie są szczepionki przeciw HPV?

Obecnie w Polsce dostępne są takie rodzaje szczepień przeciw HPV:

• dwuwalentne chroniące przed typami HPV 16 i 18,
• czterowalentne chroniące przed typami HPV 6, 11, 16 i 18,
• dziewięciowalentne zapobiegające zakażeniom typami HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58.