Kamienie migdałkowe – przyczyny powstawania, objawy, sposoby leczenia

Kamienie migdałkowe to uciążliwa przypadłość z uwagi na jej nawracający charakter. Sprawdź, w jaki sposób dochodzi do powstania kamieni migdałkowych oraz z czego są one zbudowane. Dowiedz się, do jakiego lekarza najlepiej zgłosić się z czopami migdałowymi i na czym polega ich leczenie.

Czym są kamienie migdałkowe?

Kamienie migdałkowe inaczej nazywane są czopami migdałowymi. Definiowane są jako czopy retencyjne o zwartej, ale miękkiej konsystencji, które powstają w zachyłkach (kryptach) migdałków podniebiennych. Struktury te zlokalizowane są we wgłębieniu gardzieli pomiędzy oboma łukami podniebiennymi.

Kamienie migdałkowe dotyczą około 10% populacji. Mają tendencję do nawrotów. Odbudowują się nawet w ciągu 1–20 dni. Rzadko kiedy pojawienie się czopów migdałkowych ma charakter jednorazowy, z reguły dochodzi do ich częstego odtwarzania.

Kamienie migdałkowe – od czego się biorą?

Do powstania kamieni migdałkowych predysponuje przede wszystkim nawracające ostre lub przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych. W wyniku tzw. anginy [link] dochodzi do powstania blizn po zewnętrznej stronie migdałków. W konsekwencji tego zaburzona zostaje zdolność do samooczyszczania się krypt migdałka, co ma miejsce podczas połykania śliny i mówienia.

Bliskie położenie krypt migdałków względem szlaku pokarmowego sprawia, że łatwo wypełnione mogą zostać przez resztki pokarmu. Te zaś są podłożem do rozwoju szeregu beztlenowych bakterii. Najczęściej stwierdzane patogeny stanowią: Fusobacterium nucleatum, Treponema denticola, Neisseria pneumococci, Prevotella intermedia, Porphyromonas gingivalis, Actinomyces, Bacteroides. Obecność bakterii inicjuje procesy gnilne, w wyniku których dochodzi do wytworzenia substancji zapachowych mających w składzie siarkę. W połączeniu z obumarłymi komórkami i złuszczonym naskórkiem formuje się czop migdałkowy.

Badacze podkreślają, że do wytworzenia kamieni migdałkowych predysponują dodatkowo:

• nadmierna aktywność gruczołów wydzielniczych,
• urazy,
• zaburzenia mechanizmu samooczyszczania krypt migdałkowych,
• choroba refluksowa przełyku,
• niewłaściwa higiena jamy ustnej,
• zapalenie zatok przynosowych,
• reakcje alergiczne,
• suchość w jamie ustnej.

Kamienie migdałkowe – jak wyglądają?

Kamienie migdałkowe zbudowane są z następujących elementów:

• martwe białe krwinki (tzw. leukocyty),
• resztki pokarmu,
• komórki złuszczonego nabłonka,
• drobnoustroje,
• złogi węglanu i fosforanu wapnia.

Kamienie migdałkowe mogą mieć rozmaitą wielkość. Przybierają rozmiary od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów. Czopy migdałkowe mogą być koloru białego, kremowego, żółtego, a niekiedy lekko zielonego. Zmiany te mają zwartą konsystencję, przy czym pozostają stosunkowo miękkie, na tyle, że można je bez trudu rozetrzeć.

Kamienie migdałkowe – objawy

Niewielkie czopy migdałkowe nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Z reguły nie towarzyszą im żadne objawy. Większe czopy odpowiadają za rozwój stanu zapalnego w obrębie migdałków. W takiej sytuacji mogą pojawić się następujące dolegliwości:

• powiększenie i bolesność migdałków,
• zniekształcenie obrysu migdałka,
• dyskomfort podczas przełykania,
• wrażenie obecności ciała obcego,
• ból (nieraz promieniujący do ucha),
• niesmak w ustach.

Kamienie migdałkowe powodują powstanie bardzo brzydkiego zapachu. Uważane są za jedną z głównych przyczyn halitozy, czyli brzydkiego oddechu. Ich woń związana jest przede wszystkim z obecnością siarkowodoru, czyli lotnego związku siarki, który powstaje na skutek działania bakterii beztlenowych.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

W przypadku pojawienia się objawów kamieni migdałkowych w pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego lekarz zbada gardło i określi diagnozę. Przyczyną wyżej wymienionych objawów mogą być ostre lub przewlekłe infekcje gardła i migdałków. Gdy lekarz będzie podejrzewał obecność kamieni migdałkowych, może skierować pacjenta do laryngologa – specjalisty zajmującego się chorobami nosa, gardła oraz zatok.

Na czym polega leczenie kamieni migdałkowych?

Kamienie migdałkowe, którym nie towarzyszą żadne dolegliwości, są zazwyczaj stwierdzane przypadkowo. Mogą zostać zaobserwowane podczas zabiegów higienizacyjnych jamy ustnej czy badania gardła niezwiązanego z kamieniami. Pokaźnych rozmiarów czopy migdałkowe mogą uwidocznić się na badaniach obrazowych wykonywanych z innych przyczyn.

Z reguły małe, bezobjawowe czopy nie wymagają leczenia. Jednak z uwagi na możliwość rozrostu, rozwoju stanu zapalnego i powodowania halitozy zostają one usunięte. Pomocne na kamienie migdałkowe są domowe sposoby. Zmiany te można zlikwidować patyczkiem higienicznym czy drewnianą szpatułką. Usuwa się je też podczas płukania irygatorem. Niekiedy kamienie migdałkowe odrywają się podczas silnego odkaszlnięcia. Laryngolog może wykonać usunięcie kamieni migdałkowych.

Jeśli doraźne metody nie przynoszą rezultatów, konieczne może być leczenie inwazyjne. Laryngolog wykonuje zabiegi w znieczuleniu miejscowym, takie jak: ablacja krypt za pomocą diatermii radiofalowej, krioliza krypt ciekłym azotem (wymrażanie), waporyzacja krypt laserem CO2 (kryptoliza). Ostatecznością jest chirurgiczne usunięcie migdałków podniebiennych. Zabieg ten to tonsillektomia. Wskazaniem do niego jest zaburzona struktura migdałka czy ryzyko przewlekłych stanów zapalnych.

Profilaktyka kamieni migdałkowych

Ryzyko powstania kamieni migdałkowych maleje dzięki:

• unikaniu stanów zapalnych migdałków podniebiennych,
• dbałości o higienę jamy ustnej poprzez staranne czyszczenie zębów, nitkowanie przestrzeni międzyzębowych, szczotkowanie języka, używanie płukanek (pożądane składniki to m.in.: tymianek, mięta pieprzowa, lawenda, oregano, eukaliptus),
• stosowanie irygatora, który poprzez strumień wody wypłukuje zalegającą treść z trudno dostępnych miejsc w jamie ustnej,
• ograniczenie spożywania cukrów prostych, picia alkoholu, palenia papierosów, bo podrażniają błony śluzowe, powodują zagęszczenie śliny, która gorzej oczyszcza jamę ustną i sprzyja gromadzeniu płytki nazębnej.