Gradówka – dlaczego pojawia się na powiece i jak ją leczyć?

Czym jest gradówka na powiece?

Gradówka na powiece to niewielkie bezbolesne zgrubienie, które pojawia się na brzegu powieki. Jest to wynik zapalenia gruczołu Meiboma, którego zadaniem jest produkcja części tłuszczowej filmu łzowego, pomagającego utrzymać nawilżenie oka.

Jakie są przyczyny gradówki na oku?

Wśród głównych przyczyn powstawania gradówki można wymienić:

1. Zablokowanie gruczołów Meiboma – główną przyczyną powstawania gradówki jest zablokowanie i zapalenie jednego z gruczołów Meiboma w powiece. Gruczoły te wydzielają substancje tłuszczowe, które pomagają zapobiegać szybkiemu parowaniu łez z powierzchni oka.
2. Zakażenie bakteryjne – gradówka może również wynikać z infekcji bakteryjnej, szczególnie gdy flora bakteryjna powierzchni oka lub powieki ulega zmianie. Najczęściej za zakażenie odpowiedzialne są bakterie takie jak Staphylococcus aureus.
3. Zaburzenia higieny powieki – niedostateczna higiena powieki, w tym niewłaściwe lub niewystarczające usuwanie makijażu, może sprzyjać zablokowaniu i zapaleniu gruczołów Meiboma, tym samym prowadząc do rozwoju gradówki.
4. Przewlekłe zapalenie brzegów powiek – osoby cierpiące na tę przypadłość są bardziej narażone na gradówki, ponieważ stan ten sprzyja zaburzeniom funkcjonowania gruczołów Meiboma.
5. Zmiany hormonalne – niektóre badania sugerują, że zmiany hormonalne, na przykład te związane z ciążą, menopauzą lub okresem dojrzewania, mogą wpływać na ryzyko powstawania gradówek.
6. Choroby skóry – osoby cierpiące na niektóre choroby skóry, takie jak trądzik różowaty czy łojotokowe zapalenie skóry, są bardziej narażone na problem z gradówkami.

Sprawdź też: Jakie mogą być przyczyny przemęczenia?

Objawy gradówki na oku

Objawy gradówki mogą różnić się w zależności od stopnia zapalenia i ogólnego stanu zdrowia oka. Istnieje jednak kilka typowych znaków, na które warto zwrócić uwagę. Jednym z pierwszych jest zazwyczaj zaczerwienienie i obrzęk na brzegu powieki, gdzie zlokalizowany jest gruczoł. Opuchnięta część powieki może być bolesna, szczególnie przy dotyku lub mruganiu. Ból często nasila się w pierwszych dniach. W miejscu zapalenia może pojawić się wyraźnie wyczuwalny guzek, który jest twardy i ma postać małej, zaczerwienionej kropki na brzegu powieki. Pacjent ma wrażenie, jakby coś znajdowało się w oku, nawet jeśli fizycznie nic tam nie ma. Jest to spowodowane podrażnieniem oka przez obrzękniętą powiekę lub wydzielinę z zapalnego gruczołu.

W niektórych przypadkach obrzęk może być na tyle silny, że otwieranie powieki staje się trudne lub bolesne. Może wystąpić też zwiększone łzawienie, które jest reakcją obronną oka na podrażnienie, a także światłowstręt i zmętnienie widzenia, jeśli gradówka jest duża lub umiejscowiona w szczególnie wrażliwym miejscu.

Jeśli zauważysz u siebie lub u kogoś bliskiego jakiekolwiek z tych objawów, szczególnie jeśli są one przewlekłe lub pogarszają się, konieczna będzie konsultacja z okulistą. Wczesne rozpoznanie i leczenie mogą zapobiec poważniejszym komplikacjom i przyspieszyć proces leczenia.

Zobacz także: Kiedy należy udać się do okulisty, a kiedy do optometrysty?

Jak wygląda diagnostyka gradówki na oku?

Diagnoza gradówki na oku zazwyczaj opiera się na badaniu przeprowadzonym przez lekarza okulistę. Lekarz zaczyna zwykle od zadania pytań dotyczących objawów, czasu trwania, a także ogólnego stanu zdrowia i historii medycznej pacjenta. Pytania mogą dotyczyć również wcześniejszych problemów z oczami, alergii czy stosowanych leków.

Kluczowym elementem diagnozy jest dokładne zbadanie powieki i oka. Lekarz przeprowadza badanie, szukając oznak zaczerwienienia, obrzęku, a także obecności charakterystycznego guzka wskazującego na gradówkę. Może również ocenić stan innych struktur oka, aby wykluczyć inne problemy, które mogą dawać podobne objawy. W celu dokładniejszego zbadania powieki i powierzchni oka lekarz może użyć lampy szczelinowej. To specjalne urządzenie optyczne, które pozwala na szczegółową ocenę różnych części oka pod dużym powiększeniem. Dzięki lampie szczelinowej lekarz może zidentyfikować stan zapalny gruczołów Meiboma, a także ocenić wpływ gradówki na oko. W niektórych przypadkach lekarz może delikatnie naciskać na powiekę, aby ocenić konsystencję i głębokość zmiany, a także sprawdzić, czy z gruczołu wydobywa się wydzielina.

W przypadku gradówki zazwyczaj nie są konieczne żadne specjalistyczne testy diagnostyczne. W niektórych sytuacjach, gdy diagnoza jest niepewna lub istnieje podejrzenie innych problemów z oczami, lekarz może zalecić dodatkowe badania, takie jak badania bakteriologiczne.

Zobacz także: Nużeniec ludzki – jak uniknąć infekcji w codziennym życiu?

Na czym polega leczenie gradówki?

Małe gradówki mają tendencję do samodzielnego znikania. Następuje to zwykle w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Jeśli jednak gradówka nie ustąpi samoistnie, konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Leczenie jest dostosowywane do indywidualnych potrzeb pacjenta, w zależności od przyczyny i nasilenia objawów. 

• Wśród obecnie stosowanych metod leczenia gradówki można wyróżnić jej chirurgiczne usunięcie. Polega ono na otwarciu guzka od strony spojówki tarczkowej. Jego zawartość jest następnie wyłyżeczkowana – usuwa się ją z wykorzystaniem specjalistycznego, niewielkiego narzędzia. Lekarz pozbywa się również włóknistej torebki, w której wcześniej znajdowała się wydzielina.
• Inną metodą leczenia gradówki jest podanie zastrzyków z kortykosteroidami. Takie działanie może jednak powodować odbarwienie się skóry w miejscu, w którym zastosowano preparat. Innym powikłaniem jest również atrofia w punkcie wstrzyknięcia leku.
• Istnieje również opcja zastosowania metod domowych, po które sięga się pod okiem lekarza i tylko w pierwszym okresie, gdy zmiana nie jest jeszcze zbyt duża. Mowa tu o stosowaniu ciepłych okładów i masażu zmiany chorobowej. Ruchy powinno się wykonywać zgodnie z przebiegiem gruczołów i ich ujść, w kierunku brzegu powieki. W ten sposób możliwe jest upłynnienie wydzieliny i odblokowanie ujścia gruczołu. Jeśli taki krok nie przyniesie rezultatów, konieczne jest wdrożenie leczenia specjalistycznego.
• Gradówkę leczy się też antybiotykami. Wdrożenie takiej metody jest poprzedzone posiewem i antybiogramem. Istnieje również opcja zastosowania antybiotyku o szerokim spektrum działania, jednak wówczas terapia musi trwać jak najkrócej. Najczęściej wykorzystuje się leki z grupy tetracyklin i makrolidów. Antybiotykoterapię stosuje się też u chorych na trądzik, w celach profilaktycznych.

Zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od metod domowych. Kolejne jest podanie antybiotyków lub zastrzyków z kortykosteroidami. Jeśli takie sposoby leczenia nie zadziałają przez okres 4-8 tygodni, konieczne jest wdrożenie bardziej skomplikowanych działań. Zazwyczaj w takim przypadku wykonuje się chirurgiczne usunięcie gradówki lub badania pod kątem nużycy.

Obecnie zabieg usuwania gradówki można bez problemu wykonać za darmo, w ramach NFZ. Konieczne jest jedynie uzyskanie skierowania od lekarza okulisty.

Czego nie robić przy gradówce?

W początkowych stadiach gradówka nie powoduje praktycznie żadnych dolegliwości. Problemy z widzeniem pojawiają się jedynie w przypadku większych guzków, które naciskają na rogówkę. Dlatego osoby borykające się z gradówką zwykle mogą przez długi czas prowadzić normalne życie, w tym kierować samochodem czy korzystać z komputera.

Jeśli jednak wykryto u Ciebie gradówkę, unikaj:

• wyciskania guzka – guzek wyczuwalny pod palcami może powodować chęć jego wyciśnięcia, jednak takie działanie może jedynie doprowadzić do pogorszenia sytuacji,
• dotykania oczu brudnymi rękami – zanieczyszczenia znajdujące się na dłoniach mogą spowodować kolejne infekcje,
• przekłuwania gradówki – taką czynność może wykonać jedynie lekarz, w trakcie chirurgicznego usuwania gradówki. Samodzielne przekłuwanie guzka może spowodować jeszcze większe komplikacje.

Nawracający problem gradówki

Nawracająca gradówka, zwłaszcza gdy pojawia się w tym samym miejscu, może świadczyć o nowotworze – najczęściej raku gruczołu łojowego. Taki guzek często występuje w połączeniu z utratą rzęs. Niepokojące może być również przewlekle jednostronne zapalenie brzegów powiek, które także jest jednym z objawów złośliwego nowotworu powieki.