Czym jest współuzależnienie i jak sobie z nim poradzić?

16.06.2024

Rozwój uzależnienia u jednego z członków rodziny sprawia, że zmienia się funkcjonowanie relacji partnerskiej, pojawia się wyższy poziom stresu i napięcia. Jedną z konsekwencji jest również możliwość wystąpienia syndromu współuzależnienia u partnerki lub partnera osoby uzależnionej. Zwykle o tym zjawisku mówi się w odniesieniu do alkoholu, ze względu na przewlekłe poczucie zagrożenia, brak bliskości i nieprawidłowy rozwój relacji partnerskiej. Dowiedz się więcej!

Współuzależnienie.jpeg

Spis treści

Czym charakteryzuje się współuzależnienie?
Czy współuzależnienie dotyczy tylko alkoholizmu?
Najważniejsze cechy osoby współuzależnionej i jej sposób funkcjonowania
Jak wyleczyć się ze współuzależnienia?

Czym charakteryzuje się współuzależnienie?

Współuzależnienie to pojęcie opisujące stan emocjonalny, psychologiczny i behawioralny osób, które są w bliskim związku z kimś borykającym się z uzależnieniem, chorobą psychiczną lub innymi trudnościami życiowymi. Osoby współuzależnione często koncentrują się na potrzebach i problemach swojego bliskiego, zaniedbując własne potrzeby i dobrostan.

Dlaczego ten syndrom w ogóle się pojawia? Tak naprawdę jest to pewnego rodzaju pułapka, w którą wpadają bliscy osoby uzależnionej. Dzieje się tak, ponieważ koncentrują się oni na dbaniu o jej potrzeby, na pomocy w wyjściu z nałogu, a nie na własnych potrzebach. Dodatkowo pojawia się niezwykle silny stres i ciągłe napięcie, wynikające z braku możliwości poradzenia sobie z trudnościami w środowisku rodzinnym. Stres ten może być związany również z domowymi awanturami, negatywnymi doświadczeniami społecznymi oraz kontaktem z zachowaniami patologicznymi.

Czy współuzależnienie dotyczy tylko alkoholizmu?

Syndrom współuzależnienia najczęściej kojarzony jest z alkoholizmem, jednak może wiązać się również z uzależnieniem od innych substancji (na przykład narkotyków), a także uzależnieniami behawioralnymi, na przykład od hazardu.

Najważniejsze cechy osoby współuzależnionej i jej sposób funkcjonowania

Objawy współuzależnienia obejmują szeroki zakres zachowań i emocji, które w znacznym stopniu wpływają na codzienne życie. Do najważniejszych cech takiej osoby można zakwalifikować:

Terapia grupowa

  • nadmierne skupienie na potrzebach i problemach bliskiej osoby, często kosztem własnego dobrostanu; pomoc osobie uzależnionej zajmuje wszelkie myśli jednostki;
  • niska samoocena, która prowadzi do poszukiwania akceptacji i potwierdzenia własnej wartości przez innych;
  • trudności z wyznaczaniem granic emocjonalnych i fizycznych, co prowadzi do sytuacji, w której współuzależniona osoba pozwala na naruszanie prywatnego terytorium;
  • nieumiejętność odmawiania innym ludziom;
  • chęć zminimalizowania codziennego chaosu i nieprzewidywalności życia;
  • zaprzeczanie problemom bliskich, usprawiedliwianie ich zachowania.

Dodatkowo osoba współuzależniona może odczuwać ciągły lęk, co prowadzi do chronicznego stresu, wyczerpania emocjonalnego i fizycznego. Zachowania takiej osoby często wiążą się również z trudnościami z nawiązywaniem relacji z innymi ludźmi.

Jak wyleczyć się ze współuzależnienia?

Osoby współuzależnione borykają się z trudnościami pochodzącymi z dwóch stron – własnych emocji oraz problemów drugiej jednostki (uzależnionej), dlatego leczenie tego syndromu jest niezwykle wymagającym procesem. Psycholog może pomóc w diagnozie problemu, a następnie wyznaczyć dalsze działania. Zwykle zalecana jest psychoterapia indywidualna, w trakcie której możliwe jest rozpoznawanie swoich emocji i przyczyn danych zachowań, a następnie ich wyeliminowanie.

Czasami psychoterapia prowadzi również do przewartościowania swojego życia, rozstania z partnerem lub podjęcia nowych życiowych działań. Dla osób współuzależnionych dobrą opcją może być także grupa wsparcia. Założenia takiej grupy są zbliżone do AA, jednak koncentrują się na swobodnym wyrażaniu własnych myśli, zrozumieniu własnych emocji oraz uwolnieniu się od współuzależnienia.

Źródła
  1. M. Hędzelek, M. Wnuk, J.T. Marcinkowski, Choroba współuzależnienia od alkoholu–diagnoza, konsekwencje, leczenie, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 2009, nr 90.
  2. W. Klimczak, Współuzależnienie: doświadczenia żon alkoholików w perspektywie biograficznej, Difin, 2019.
  3. M. Mikołajczyk, Poradnictwo i pomoc dla osób współuzależnionych, „Poradnictwo w dyskursie interdyscyplinarnym”, 2018, nr 65.
  4. M. Załuska, A. Kossowska-Lubowicka, Współuzależnienie i zespół stresu pourazowego w rodzinie alkoholowej, „Studia nad Rodziną UKSW”, 2009, nr 13.

Zobacz także

W jaki sposób rozwiązywać konflikty? Poznaj skuteczne techniki!
Psychologia

W jaki sposób rozwiązywać konflikty? Poznaj skuteczne techniki!

Konflikty są nieodłącznym elementem życia ludzkiego. Występują zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej, w relacjach rodzinnych, partnerskich oraz w miejscach pracy. Umiejętność skutecznego rozwiązywania konfliktów ma istotne znaczenie dla zachowania harmonii w relacjach międzyludzkich i efektywnego funkcjonowania w grupie. W jaki sposób rozwiązywać konflikty? Jakie techniki są najskuteczniejsze?

Czym jest tzw. oziębłość seksualna, czyli zespół obniżonego popędu seksualnego (HSDD) i jak można ją leczyć?
Psychologia

Czym jest tzw. oziębłość seksualna, czyli zespół obniżonego popędu seksualnego (HSDD) i jak można ją leczyć?

Krótkotrwały spadek popędu seksualnego (wywołany np. zmęczeniem fizycznym, niewłaściwą higieną snu, przeziębieniem czy chwilowym stresem w pracy) jest czymś normalnym, jeżeli jednak obniżone libido utrzymuje się przez dłuższy czas i rzutuje negatywnie na samopoczucie czy relację partnerską, należy poszukać źródła problemu i podjąć odpowiednie leczenie.

Jak regulować emocje? Sprawdź wskazówki
Psychologia

Jak regulować emocje? Sprawdź wskazówki

Każdego dnia ludzie doświadczają różnych emocji, które mają znaczenie dla podejmowanych decyzji, nastroju, zachowań oraz relacji interpersonalnych. Niestety, mimo że emocje są naturalnym elementem życia codziennego, nie zawsze udaje się nad nimi panować. W momentach stresu, frustracji czy smutku emocje mogą przejąć nad tobą kontrolę, co prowadzi do niepożądanych zachowań. Jak nauczyć się panowania nad swoimi emocjami? Dowiedz się więcej.