Tomografia komputerowa stawów i tkanek miękkich w kończynach

Czym jest tomografia komputerowa stawów i tkanek miękkich?

Tomografia komputerowa to bardzo dokładne badanie obrazowe, które jest narzędziem w diagnostyce różnego rodzaju chorób, patologii czy urazów stawów oraz tkanek miękkich. Do uzyskania szczegółowej oceny anatomicznych struktur w ciele człowieka wykorzystuje promienie rentgenowskie. Tomografia komputerowa, wraz z rezonansem magnetycznym stawów i tkanek miękkich w kończynach, to obok RTG dwa najczęściej wykorzystywane badania w diagnostyce chorób i uszkodzeń w obrębie kości i tkanek miękkich.

Co wchodzi w skład tkanek miękkich?  

Tkanki miękkie odgrywają zasadniczą rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu, w tym układu mięśniowo-szkieletowego. Dzięki nim stawy płynnie się poruszają. Wszelkie zaburzenia czy uszkodzenia miękkich tkanek w obrębie kończyn mogą prowadzić do dolegliwości bólowych, a przede wszystkim ograniczeń w poruszaniu się. Do tkanek miękkich zalicza się:

• mięśnie szkieletowe (grzbietu, kończyn),
• mięśnie gładkie (np. przewodu pokarmowego),
• więzadła,
• ścięgna,
• torebki stawowe,
• naczynia krwionośne,
• nerwy,
• tkanki łączne (np. tkanka tłuszczowa).

Zobacz także: RTG stawów

Co pokazuje tomografia komputerowa kości i stawów? 

Tomografem można zbadać różne stawy, np.: kolanowy, barkowy, biodrowy (tomografia komputerowa stawu biodrowego), stawy stopy, ręki (tomografia komputerowa ręki) czy innych elementów kończyn dolnych i górnych, np. tomografia komputerowa ramienia. Badanie umożliwia precyzyjną ocenę struktur stawowych, takich jak: torebka i chrząstka stawowa, więzadła, kości. Tomograf może także dokładnie określić kondycję tkanek miękkich, obejmujących np. ścięgna czy mięśnie. To narzędzie diagnostyczne służy do rozpoznawania zmian zwyrodnieniowych i zapalnych, urazów, a nawet guzów nowotworowych.

Wskazania do wykonania tomografii stawów i tkanek miękkich w kończynach

Badanie dostarcza szczegółowych informacji dotyczących stawów i tkanek miękkich. Pacjenci zgłaszają się na to badanie najczęściej wtedy, gdy dochodzi do silnych dolegliwości bólowych oraz ograniczeń ruchomości w obrębie kończyn, a także przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. Wskazaniem do tomografii komputerowej stawów i tkanek miękkich są takie przypadki, jak:

• urazy kości kończyn i stawów (zwichnięcia, złamania, skręcenia, uszkodzenia mięśni, więzadeł, torebek stawowych),
• zmiany zwyrodnieniowe, np. choroba zwyrodnieniowa stawów,
• zmiany nowotworowe tkanek miękkich i kości (charakterystyka guzów),
• deformacje kończyn,
• silny ból kończyn,
• ograniczenie ruchu kończyn,
• stany zapalne tkanek miękkich i stawów, np. zapalenie kaletki maziowej,
• planowanie zabiegu ortopedycznego, np.: endoprotezoplastyki stawu,
• ocena leczenia operacyjnego w obrębie stawów i tkanek miękkich.

Zobacz także: Reumatoidalne zapalenie stawów

Przeciwwskazania do wykonania tomografii komputerowej stawów i tkanek miękkich w kończynach

Nie wszystkie przeciwwskazania do tomografii komputerowej całkowicie wykluczają wykonanie badania. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji zdrowotnej pacjenta oraz opinii lekarza. Główne przeciwwskazania do badania tomografem komputerowym to:

• ciąża,
• alergia na środki kontrastujące,
• niewydolność nerek,
• choroby tarczycy,
• niewłaściwe przygotowanie się, np. zjedzenie posiłku przed badaniem rozszerzonym o podanie kontrastu.

Przebieg badania tomografii komputerowej stawów i tkanek miękkich w kończynach

Pacjent kładzie się na stole w odpowiedniej pozycji do obszaru, który będzie skanowany. Podczas skanowania maszyna wydaje charakterystyczne, dość głośne dźwięki. Istotne, aby pacjent na czas trwania badania pozostał w bezruchu. W przypadku podania kontrastu po przeprowadzonym badaniu osoba badana pozostaje jeszcze pod obserwacją w placówce przez około 30 minut.

Ile trwa badanie?

Czas trwania badania jest uzależniony od obszaru, który będzie skanowany. Im większy obszar zostanie poddany badaniu, tym więcej zdjęć obrazowych zostanie wykonanych, tym samym samo badanie potrwa dłużej. Zazwyczaj tomografia komputerowa trwa od kilkunastu minut do około godziny.

Jak przygotować się do badania tomografii komputerowej?

Jeśli badanie tomografem komputerowym jest planowane z podaniem środka kontrastującego, wówczas pacjent musi zgłosić się na nie na czczo. Kontrast może być konieczny, aby uzyskać maksymalnie precyzyjne wyniki badania. Przed wejściem do pomieszczenia z urządzeniem skanującym pacjent powinien pozostawić wszelkiego rodzaju metalowe przedmioty, takie jak: biżuteria, spinki do włosów, telefon komórkowy, karty płatnicze. Na badanie najlepiej założyć wygodny, luźniejszy strój, także pozbawiony metalowych części, jak: guziki, zamki, klipsy, fiszbiny, ozdoby.

Na wizytę warto również przynieść dokumentację medyczną z innych badań obrazowych (jeśli były takie wykonywane wcześniej), takich jak USG stawów czy rezonans magnetyczny. W przypadku diagnostyki problemów z kolanami cennych informacji dostarcza rezonans magnetyczny kolana z chrząstkogramem. To badanie stosuje się przy użyciu środka kontrastowego. Pozwala ono dokładnie ocenić stan chrząstki stawowej. Dzięki badaniu lekarz może określić jej grubość, obecność uszkodzeń, zniekształceń, gładkość powierzchni czy zmiany zwyrodnieniowe.        

Jakie choroby wykrywa tomografia komputerowa stawów i tkanek miękkich w kończynach?

Tomografia komputerowa dostarcza szczegółowych informacji dotyczących wszelkich zmian i nieprawidłowości w stawach i tkankach miękkich kończyn. Badanie wykrywa takie przypadłości, jak:

• urazy stawów i kości (złamania, zwichnięcia, skręcenia, uszkodzenia mięśni, torebek stawowych),
• zmiany zwyrodnieniowe stawów (np. zwężenie szpary stawowej),
• stany zapalne tkanek miękkich i stawów (np.: zapalenie kaletek maziowych, zapalenie stawów, nacieki zapalne),
• nowotwory (tomografia bardzo często jest kluczowym elementem planowania leczenia onkologicznego).