Rezonans magnetyczny przetoki odbytu

Czym jest przetoka okołoodbytnicza?

Przetoka okołoodbytnicza jest kanałem otoczonym przez tkankę ziarninową, który najczęściej ma tzw. ujście wewnętrzne w odbytnicy lub kanale odbytu oraz ujście zewnętrzne zlokalizowane w większości przypadków na skórze otaczającej odbyt. Jest schorzeniem stosunkowo trudnym do leczenia i uciążliwym dla pacjenta. Często wymaga interwencji chirurgicznej.

Jakie są przyczyny powstawania przetoki odbytu?

Najczęstszą przyczyną powstawania przetok okołoodbytniczych jest zakażenie gruczołów odbytowych. Najczęściej prowadzi ono w pierwszej kolejności do powstania ropnia odbytu. Przetoka powstaje u 30-60% pacjentów z ropniem odbytu (jest jego fazą przewlekłą).

Rzadziej przetoka okołoodbytnicza ma inne przyczyny, jak:

• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• ciało obce,
• powikłanie po operacji przeprowadzonej w okolicy odbytu,
• uraz okolicy odbytu,
• naświetlania (radioterapia nowotworów okolicy krocza i miednicy),
• nowotwór (rzadko),
• gruźlica (rzadko),
• promienica (rzadko) ^[5].

Przetoka częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet (stosunek jak 2:1). Najczęściej chorują osoby w średnim wieku, czynne zawodowo, które z tego powodu nie mogą aktywnie korzystać z życia. Dzieci chorują na przetokę bardzo rzadko (najczęściej są to przypadki przetoki wrodzonej).

Jakie są objawy przetoki okołoodbytniczej?

Pacjent, zazwyczaj po samoistnym pęknięciu ropnia albo jego nieskutecznym leczeniu (nacięcie, antybiotykoterapia), zgłasza się do chirurga z powodu utrzymującego się bądź nawracającego okresowo wycieku treści ropnej z odbytu lub z ujścia na skórze okolicy odbytu (tzw. ujścia zewnętrznego przetoki). Częstym problemem jest podrażnienie skóry i uczucie dyskomfortu.

Inne objawy związane z obecnością przetoki okołoodbytniczej to:

• uczucie wilgoci na skórze okolicy okołoodbytowej,
• świąd i pieczenie,
• nawracające ropnie w okolicy odbytu,
• pogorszenie trzymania gazów i stolca.

Ból nie jest objawem przewodnim w przetoce odbytu, chyba że otwór zewnętrzny przetoki ulegnie zatkaniu/zarośnięciu. Wówczas dolegliwości bólowe nasilają się z powodu zastoju treści ropnej w przetoce.

Na czym polega leczenie przetoki odbytu?

Przetokę odbytu zwykle leczy się chirurgicznie. Operacje przetok bywają skomplikowane  i powinny być przeprowadzane wyłącznie przez chirurgów proktologicznych – w sposób klasyczny lub laserowo. Zazwyczaj są wykonywane w znieczuleniu zewnątrzoponowym.

Zabieg jest operacją specjalistyczną i trudno przewidzieć jego dokładny czas trwania. W prostych przypadkach może trwać zaledwie kilkanaście minut, ale bywają pacjenci, którzy na sali operacyjnej przebywają nawet do kilku godzin. Najtrudniejsze przetoki (tzw. przetoki wysokie, rozgałęzione, nawrotowe, przednie przetoki u kobiet) z reguły wymagają kilkuetapowego leczenia. Jest to konieczne dla zachowania prawidłowego funkcji zwieraczy odbytu (trzymania stolca i gazów).

Leczenie nie kończy się na operacji. Rana (w części lub całości) po wycięciu przetoki pozostaje niezszyta. Goi się długo (nawet kilka tygodni), ale właściwie opatrywana obniża ryzyko nawrotu schorzenia. Po wyjściu ze szpitala pacjent zmuszony jest do kontynuowania leczenia w domu i kontrolowania swojego stanu u specjalisty, który wykonywał operację.

Powikłaniami, jakie mogą wystąpić po zabiegu, są między innymi:

• nietrzymanie gazów i stolca,
• nawrót przetoki,
• krwawienie (rzadko),
• zakażenie (rzadko)^].

Jakie są konsekwencje nieleczonej przetoki odbytu?

Nieleczona przetoka odbytu może powodować:

• nawracające ropnie okolicy odbytu,
• przewlekłą infekcja skóry okolicy odbytu,
• pogorszenie trzymania gazów i stolca.

Dlatego w przypadku występowania objawów, zalecana jest szybka diagnostyka i skierowanie na leczenie.

Jak diagnozuje się przetokę odbytu?

W celu zdiagnozowania przetoki okołoodbytniczej stosowane są dwa rodzaje badań diagnostycznych – ultrasonografia przezodbytnicza i rezonans magnetyczny (MR). Zaletą rezonansu jest dokładne określenie przebiegu przetoki w stosunku do zwieraczy odbytu, rozpoznawanie jej możliwych rozgałęzień, różnicowanie przetoki z bliznami po poprzedniej operacji na odbycie.

Jak umówić się na rezonans magnetyczny przetoki odbytu?

Rezonans magnetyczny przetoki okołoodbytniczej można wykonać w placówkach LUX MED. Aby umówić się na badanie, skontaktuj się z nami telefonicznie pod numerem 22 880 90 80 lub zarezerwuj termin za pośrednictwem Portalu Pacjenta.

Gdzie można wykonać rezonans magnetyczny przetoki odbytu?

W placówkach LUX MED dysponujemy nowoczesnym sprzętem do rezonansu magnetycznego, który pozwala na diagnostykę różnych obszarów ciała, w zależności od potrzeb pacjenta. Badania rezonansu magnetycznego przetoki odbytu możesz wykonać w placówce LUX MED Diagnostyka w Warszawie przy ul. Goszczyńskiego 1. Szczegółowe adresy oddziałów diagnostycznych znajdziesz na podstronie poświęconej rezonansowi magnetycznemu.

Na czym polega rezonans magnetyczny przetoki odbytu?

Badanie rezonansem magnetycznym przetoki odbytu przeprowadza się w taki sam sposób, jak inne rezonanse magnetyczne ciała, a wykonuje je technik radiologii.

Przebieg badania

1. Pacjent jest wprowadzany do pomieszczenia, w którym znajduje się aparat do rezonansu magnetycznego. Kładzie się na specjalnym stole, który powoli wsuwa się do tunelu urządzenia, skanującego wybraną część ciała.
2. Podczas badania ważne jest, aby pacjent pozostawał nieruchomy.
3. Aparat MRI wydaje różne dźwięki o zmiennym natężeniu, które mogą być nieprzyjemne, dlatego dla komfortu pacjent otrzymuje słuchawki tłumiące hałas.
4. W trakcie badania personel medyczny (technik radiolog) przebywa w sterowni, gdzie obsługuje urządzenie i monitoruje stan pacjenta.
5. Badanie jest bezbolesne, choć po dożylnym podaniu środka kontrastowego niektórzy pacjenci mogą odczuwać dyskomfort.
6. Nie jest wymaganie pozostawanie na czczo ani wykonywanie lewatywy.

Wynik badania rezonansu magnetycznego można odebrać osobiście lub pobrać z Portalu Pacjenta. W przypadku gdy odbiór wyników ma nastąpić przez osobę trzecią, wymagane jest pisemne upoważnienie od pacjenta. Obrazy z badania zapisywane są na płycie CD i pacjent otrzymuje je po badaniu, natomiast opis badania można odebrać w formie papierowej lub pobrać online poprzez Portal Pacjenta.

Ile trwa badanie rezonansem magnetycznym przetoki odbytu?

Badanie rezonansem magnetycznym przetoki odbytu trwa około 30 minut. Jeżeli przed badaniem podawany był środek kontrastowy, pacjent musi pozostać w pracowni na obserwacji przez min. pół godziny. Jeśli nie pojawią się żadne działania niepożądane, może opuścić placówkę. Ważne jest, aby po badaniu, w którym zastosowano kontrast, w ciągu 48 godzin wypić 1,5-2 litry płynów. Karmiące piersią kobiety powinny powstrzymać się od karmienia przez 24 godziny po podaniu kontrastu.

Pamiętaj, że jest to ogólny opis procedury medycznej. Każdorazowo lekarz dobiera indywidualnie do danego pacjenta przebieg leczenia oraz konkretne zalecenia przed badaniem i po.

Jakie dokumenty należy mieć ze sobą podczas rezonansu magnetycznego?

Na badanie rezonansu magnetycznego przetoki okołoodbytniczej, należy zabrać ze sobą:

• dokument tożsamości,
• skierowanie na badanie (jeśli zostało wystawione),
• wszystkie wypisy szpitalne i wcześniejsze wyniki badań, takie jak opisy i płyty z USG, RTG, MR czy TK, szczególnie dotyczące badanej okolicy anatomicznej/choroby.

Jeśli pacjent ma wszczepione jakiekolwiek implanty, musi dostarczyć odpowiednią dokumentację medyczną oraz zaświadczenie od lekarza, potwierdzające brak przeciwwskazań do badania. Pacjenci ze sztucznymi zastawkami serca, protezami ortopedycznymi, klipsami naczyniowymi po operacjach neurochirurgicznych lub naczyniowych muszą dostarczyć pełną dokumentację medyczną dotyczącą zastosowanych implantów. Badanie w przypadku stentów i bypassów jest możliwe dopiero po 6 tygodniach od zabiegu.

Jak przygotować się do badania?

Przygotowania do badania rezonansu magnetycznego należy rozpocząć już w domu przed planowanym zabiegiem.

• Posiłki

Przyjmowanie pokarmów nie wpływa na przebieg większości badań MRI (nie ma konieczności pozostawania na czczo). Można pić wodę niegazowaną, co jest również zalecane przez specjalistów.

• Leki

Jeśli pacjent przyjmuje stałe leki, powinien je zażyć zgodnie z normalnym harmonogramem. Zaleca się jednak wcześniejszą konsultację z lekarzem prowadzącym, aby upewnić się, że nie wpłyną one na przebieg badania.

• Ubranie

Ze względu na specyfikę badania, do pracowni rezonansu magnetycznego należy przyjść w odzieży, która nie ma elementów metalowych i ozdób z metalu – guzików, nitów, zapięć, zamków błyskawicznych, koralików. Konieczne jest zdjęcie biżuterii (również kolczyków, założonych w takich miejscach jak np. język), spinek, okularów, zegarka, aparatu słuchowego czy protez zębowych. Makijaż jest niewskazany jedynie w przypadku badania głowy, dlatego podczas rezonansu magnetycznego w diagnostyce przetoki okołoodbytniczej, technik radiolog zwykle nie będzie wymagał zmycia go z twarzy. Dla własnej wygody i komfortu warto wybrać luźną i wygodną odzież. Mogą być to ubrania całkowicie zakrywające ciało. W trakcie badania pacjent nie musi rozbierać się do bielizny.

• Przedmioty

Przed badaniem, należy odłożyć wszelkie metalowe przedmioty takie jak: telefony komórkowe, słuchawki, karty magnetyczne, inne urządzenia elektroniczne (nawet aparaty słuchowe), gdyż grozi to ich uszkodzeniem.

Pacjenci, którzy mają wszczepione rozruszniki, implanty, endoprotezy, stymulatory lub jakiekolwiek elementy metalowe bądź materiały o nieznanym składzie, muszą poinformować o tym podczas zapisu na badanie. W takich przypadkach pracownicy Call Center udzielą szczegółowych wytycznych. Jest to niezbędne, ponieważ obecność takich elementów może stanowić przeciwwskazanie do przeprowadzenia badania rezonansu magnetycznego. Grozi to nie tylko ich uszkodzeniem i zniszczeniem aparatury, ale przede wszystkim może grozić uszkodzeniem ciała pacjenta.

Jakie są przeciwwskazania do wykonania rezonansu magnetycznego przetoki odbytu?

Badania rezonansem magnetycznym nie wykonuje się jeśli pacjent posiada:

• wszczepione elektrostymulatory serca (tzw. rozruszniki) lub kardiowertery – defibrylatory (ICD),
• metalowe ciała obce w tkankach miękkich, np. płytki i gwoździe stabilizujące złamania, opiłki, zastawki, metalowe klipsy,
• protezy stawowe,
• implanty stomatologiczne z metalu, aparaty ortodontyczne, implanty ślimakowe,

Przeciwskazaniem do MR są ponadto:

• choroby, przez które nie jest w stanie pozostawać w bezruchu w trakcie badania,
• silna klaustrofobia (lęk przed ciasnymi, zamkniętymi pomieszczeniami).

Ostatnia wspomniana dolegliwość może być złagodzona odpowiednimi lekami uspokajającymi przepisanymi przez psychiatrę.

Przy konieczności podania kontrastu przeciwwskazaniem jest:

• nadwrażliwość na gadolinowe środki kontrastujące,
• ciąża.

U kobiet w ciąży można wykonać badanie MR przetoki bez podawania dożylnie środka kontrastowego – wartość diagnostyczna takiego badania jest porównywalna do badania z kontrastem.

Po jakim czasie można spodziewać się wyników rezonansu magnetycznego?

Szacowany czas oczekiwania na wyniki badania rezonansu magnetycznego przetoki odbytu to mniej więcej 2-3 tygodnie, chyba że badanie zostało zlecone na cito. Wówczas można uzyskać je nawet w ciągu kilku dni. Opis badania zawiera szereg informacji dotyczących morfologii przetoki i jej poszczególnych elementów, kluczowych dla chirurga w kwalifikacji do sposobu leczenia operacyjnego przetoki odbytu, dostosowanego indywidualnie do danego przypadku. Do opisu badania dołączany jest szablon, zawierający m.in. graficzną prezentacje przebiegu przetoki, istotną do chirurga przed planowaną operacją przetoki.^.

Bibliografia:

1. Kołodziejczak M., Sudoł-Szopińska I. (red). Diagnostyka i leczenie ropni i przetok odbytu. Borgis, Warszawa 2008
2. Kołodziejczak M. Przetoka odbytu, Ropień odbytu – poradnik dla pacjenta, Warszawski Ośrodek Proktologii Szpitala św. Elżbiety: 4-16
3. Wytyczne ESUR (European Society of Urogenital Radiology) dotyczące środków kontrastowych, s.11
4. Sudoł-Szopińska I, Garg P, Mellgren A, Spinelli A, Breukink S, Iacobellis F, Kołodziejczak M, Ciesielski P, Jenssen C, Collaborative Group S, Santoro GA. Structured magnetic resonance imaging and endoanal ultrasound anal fistulas reporting template (SMART): An interdisciplinary Delphi consensus. World J Gastrointest Surg 2024; 16(10): 3288-3300
5. Litta F, Parello A, Ferri L, et al. Simple fistula-in-ano: is it all simple? A systematic review. Techniques in Coloproctology 2021;25(4):385-399
6. Erden A. MRI of anal canal: normal anatomy, imaging protocol, and perianal fistulas: Part 1. Abdom Radiol (NY) 2018;43(6):1334–1352
7. Sudoł-Szopińska I. Badanie ultrasonograficzne ropni i przetok odbytu, rezonans magnetyczny przetok odbytu. W: Diagnostyka  i leczenie chorób proktologicznych. Kołodziejczak M, Ciesielski P. (red.), PZWL, Warszawa: 36-65
8. Podgórska J. Rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa ropni oraz przetok w anorektalnej chorobie Leśniowskiego-Crohna. W: Diagnostyka  i leczenie chorób proktologicznych. Kołodziejczak M, Ciesielski P. (red.), PZWL, Warszawa:65-69