Witamina D – niedobór, nadmiar i właściwe dawkowanie u dzieci

Witamina D pełni w organizmie wiele istotnych funkcji, wpływając na prawidłową pracę mięśni, utrzymanie zdrowych kości i zębów oraz odporność. Aktywna witamina D wytwarza się w skórze pod wpływem promieni słonecznych. Dlatego okres jesienno-zimowo-wiosenny, gdy nasza skóra nie ma kontaktu ze słońcem, sprzyja powszechnie występującemu w polskiej populacji niedoborowi witaminy D. Z tego powodu suplementację aktywnej witaminy D w dawce odpowiedniej dla wieku zaleca się każdej osobie żyjącej w naszym klimacie. Przyjmowanie właściwej dawki jest ważne, ponieważ zarówno niedobór witaminy D, jak jej nadmiar bywają niebezpieczne.

Niedobór witaminy D

Wśród przyczyn niedoboru witaminy D najczęściej wymienia się jej małe spożycie i równocześnie niewielką ekspozycję na słońce. Poza wymienionymi wyżej jednostkami chorobowymi na niedobór tej witaminy wpływają także rzadkie zaburzenia wchłaniania oraz nieprawidłowości zakłócające powstawanie aktywnych biologicznie jej metabolitów.

Do objawów niedoboru witaminy D, zalicza się:

• krzywicę u dzieci
• zmniejszoną mineralizację kości
• zwiększone ryzyko złamań w przebiegu osteoporozy
• zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego
• obniżenie odporności

Nadmiar witaminy D i jej przedawkowanie

Nadmiar witaminy D, nazywany hiperwitaminozą lub zatruciem witaminą D, obserwuje się rzadko, ale jeżeli występuje, związane jest z nieprawidłową suplementacją, ewentualnie rzadko stwierdzaną nadwrażliwością na witaminę D lub mutacją genów odpowiedzialnych za jej metabolizm. Dlatego bardzo ważne jest prowadzenie prawidłowej, zgodnej z rekomendacjami suplementacji.

Objawy kliniczne nadmiaru witaminy D wiążą się ze zwiększonym stężeniem wapnia w surowicy i obejmują m.in.:

• osłabienie
• trudności w koncentracji
• senność
• wymioty
• zaparcia oraz
• wielomocz

Jak dawkować witaminę D u noworodków i niemowląt?

Zaleca się, aby podawanie witaminy D rozpocząć od pierwszych dni życia dziecka. Rodzaj żywienia dziecka nie ma w tym wypadku znaczenia.

• Noworodki urodzone przedwcześnie, przed ukończeniem 32 tygodnia ciąży – zalecane jest rozpoczęcie suplementacji od 800 jm na dobę od pierwszych dni życia. Suplementację należy prowadzić pod kontrolą stężenia 25 (OH)D we krwi.
• Noworodki  urodzone przedwcześnie między 33-36 tygodniem ciąży – 400 jm na dobę niezależnie do sposobu karmienia, dawka taka powinna być utrzymana do momentu uzyskania przez dziecko wieku skorygowanego 40 tygodni. Po uzyskaniu wieku skorygowanego zaleca się dawkę jak dla noworodków urodzonych o czasie. Nie ma wskazań do rutynowego kontrolowania poziomu witaminy D we krwi, należy do rozważyć w grupach ryzyka.
• Noworodki donoszone i niemowlęta do 6 miesiąca życia 400 jm na dobę niezależnie od sposobu karmienia
• Niemowlęta od 6 do 12 miesiąca życia 400-600 jm na dobę w zależności od dobowej dawki witaminy D dostarczanej z pokarmem. 

Górna dobowa dawka witaminy D dla zdrowej populacji w przypadku noworodków i niemowląt to 1000 jm na dobę.

Jak dawkować witaminę D u dzieci w wieku 1-10 lat?

Zasady suplementacji dzieci w tym wieku:

• W okresie od maja do września u zdrowych u dzieci przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami co najmniej 15 minut w godzinach od 10 do 15 bez stosowania kremów z filtrem suplementacja witaminą D nie jest konieczna, chociaż wciąż zalecana i bezpieczna.
• Jeżeli powyższe warunki nie są spełnione, zalecana jest przez cały rok suplementacja w dawce 600-1000jm na dobę zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie.
• U dzieci z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600-4000jm jm na dobę w zależności od stopnia otyłości.

Maksymalna bezpieczna dobowa dawka profilaktyczna  witaminy D dla dzieci  w wieku 1-10 lat wynosi 2000 jm.

Jak dawkować witaminę D u młodzieży?

Młodzież w wieku 11-18 lat wymaga suplementacji:

• w okresie od maja do września u zdrowych nastolatków przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami przez co najmniej 15 minut w godzinach od 10 do 15, niestosujących kremów z filtrem, suplementacja witaminy D nie jest konieczna, chociaż jest wciąż zalecana i bezpieczna.
• jeżeli powyższe warunki nie są spełnione, zalecana jest przez cały rok suplementacja 800-2000jm na dobę zależnie od podaży witaminy D w diecie i masy ciała
• u nastolatków z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600-4000 jm na dobę w zależności od stopnia otyłości.

Górna bezpieczna dawka profilaktyczna witaminy D dla młodzieży w wieku 11-18 lat wynosi 4000 jm na dobę.