Terapia psychodynamiczna – na czym polega, na jakie trudności pomaga i kiedy się na nią zgłosić?

Jak wygląda terapia psychodynamiczna?

Zanim przejdziemy do psychoterapii, terapeuta przeprowadzi wywiad z pacjentem zajmujący około 5 spotkań. Wywiad ten, używany jest jako metoda kliniczna, który koncentruje się na objawach, tożsamości pacjenta, ale też doświadczeniach pacjenta – obecnych i dawnych. Służy do poznania historii pacjenta wraz z jego trudnościami na przestrzeni czasu, oceny klinicznej cech/zaburzeń struktury osobowości, mechanizmów obronnych ale przede wszystkim do poznania motywacji, która skłoniła nas do podjęcia terapii – co jest rzeczą kluczową. Bardzo ważne przy podejmowaniu psychoterapii jest wewnętrzna motywacja (ja potrzebuję terapii, a NIE ktoś uważa, że ja potrzebuje terapii) oraz dostrzeganie, że różne trudności, których doświadczamy w życiu są powodowane naszym zachowaniem – co za tym idzie – chęć zmiany, pracy nad sobą i osiągnięcie konkretnego celu terapeutycznego. W trakcie wywiadu terapeuta jest bardzo aktywny poprzez zadawanie pytań pacjentowi oraz uczestniczenie w dialogu z nim w celu zwiększenia swojej wiedzy na temat jego funkcjonowania, co różni się od zachowania terapeuty w trakcie trwania psychoterapii.

Po zakończeniu wywiadu następuje podanie informacji zwrotnej pacjentowi na temat jego struktury osobowości, omówienie danych cech czy zaburzeń oraz dokładne omówienie zasad terapeutycznych oraz zadań pacjenta. Zadaniem pacjenta w terapii jest rozpoczynanie sesji, podejmowanie decyzji na temat tego co chciałby wnieść na sesję, wnoszenie różnych, dowolnych treści, wolnych skojarzeń, zadbanie o to by spotykać się regularnie oraz trzymanie się zasad terapii/kontraktu ustalonego z terapeutą. Zadaniem terapeuty jest analizowanie treści wnoszonych przez pacjenta i oddawanie ich w postaci różnych komentarzy czy rozmowy na ten temat.

Na tym etapie terapeuta staje się wycofany w kontakcie, nie zadaje tylu pytań ile w wywiadzie i nie podejmuje wszystkich tematów zgłaszanych przez pacjenta. To że,  jest wycofany nie oznacza, że nie słucha pacjenta oraz, że w ogóle się nie odzywa, praca terapeutyczna polega na dialogu dwóch osób w gabinecie – pacjenta i terapeuty – tworząc tym samym dość specyficzną relację terapeutyczną pacjent – terapeuta,  która jest bardzo istotna dla procesu terapeutycznego. W trakcie tej właśnie relacji pacjent nieświadomie będzie przekładał na terapeutę swoje konflikty oraz zachowania, które odzwierciedlają jego trudności w różnych sferach relacyjnych – oczywiście potrzeba czasu, by taka relacja mogła się nawiązać i mogło dojść do przeniesienia i przeciwprzeniesienia – bo tak właśnie terapeutycznie nazywamy to co dzieje się pomiędzy terapeutą i pacjentem, a dokładniej to jak terapeuta odczuwa to co dzieje się w relacji z danym pacjentem – czyli co dzieje się w relacjach pacjenta i jaki może to mieć wpływ na jego funkcjonowanie.

Istotnym elementem terapii psychodynamicznej jest pojawiająca się na sesjach cisza – jest trudna dla większości pacjentów, ale ważna dla terapeuty, który w tym czasie może analizować treści wnoszone przez pacjenta czy jego zachowania na sesji. Tak jak warto zastanowić się co ta cisza robi z nami i zgłosić to terapeucie tak samo warto zagłębić się w to jak terapeuta wpływa na nas i jak odbieramy jego komentarze i zachowanie. Jest to bardzo ważne w relacji terapeutycznej, ale też często bardzo trudne – dlatego jeśli pojawiają się różne myśli związane z terapeutą, istotne jest by zgłaszać je, ale nie na siłę – spontaniczność w tym aspekcie pełni ważniejszą rolę.

W kulturze głęboko zakorzeniło się przekonanie, że na terapii psychodynamicznej „rozgrzebywane” jest dzieciństwo, sami pacjenci potwierdzają to swoimi licznym powrotami do historii z dzieciństwa oraz poprzez tłumaczenie wielu kwestii dzieciństwem. Oczywiście bardzo wiele czynników ma wpływ na to jak kształtuje się nasza osobowość – w tym najbliższa rodzina czy wcześniejsze wydarzenia, ale o ile na etapie wywiadu poznanie historii pacjenta z dzieciństwa jest bardzo ważne tak podczas samej terapii nie. Praca terapeutyczna psychodynamiczna oparta jest na tym co tu i teraz, czyli jak pacjent zachowuje się teraz, jakie relacje tworzy pacjent teraz, jakie emocje odczuwa pacjent teraz, jakie trudności ma pacjent teraz.

Według teorii nieświadomości praca gabinetowa w terapii psychodynamicznej opiera się głównie na cechach/zaburzeniach danej struktury osobowości – dlatego sam proces leczenia nie jest oparty na zgłaszanych objawach, ale właśnie na naszej osobowości i jej nieświadomych konfliktach. W trakcie leczenia osobowości objawy zgłaszane przez pacjentów będą się normowały natomiast należy pamiętać, że proces leczenia osobowości nie daje szybkich efektów i by móc je zobaczyć trzeba poświęcić na taką terapię ponad rok regularnej pracy. Terapia psychodynamiczna będzie najlepszym rozwiązaniem w trudnościach na tle relacyjnym/społecznym, tożsamościowym a także przy objawach depresyjnych, zachowaniach kompulsyjnych. Bardzo ważne przy podejmowaniu terapii psychodynamicznej jest zdolność do wglądu w siebie oraz refleksyjność – konkrety zostawiamy innym nurtom.

Przy decydowaniu się na podjęcie terapii psychodynamicznej warto mieć na uwadze to co nas do niej motywuje i dlaczego? W Jaki sposób rozumiemy swoje trudności i czy czujemy, że wynikają one z nas samych, jaki mam cel terapeutyczny oraz to, że terapia wymaga od nas zaangażowania i regularności – inaczej nie przyniesie oczekiwanych rezultatów.

Autorka: Katarzyna Kowalska