Rak tarczycy – objawy, przebieg, rokowania

Rodzaje raka tarczycy

Rak tarczycy wywodzi się z dwóch głównych typów komórek gruczołu tarczowego – komórek pęcherzykowych i komórek okołopęcherzykowych (zwanych także komórkami C). W zależności od tego, z którego typu komórek powstaje nowotwór, wyróżniamy kilka podtypów raka tarczycy.

Jeśli rak wywodzi się komórek pęcherzykowych, wyróżnia się jego następujące rodzaje:

• rak brodawkowaty – najczęstszy podtyp, stanowi 80–90% wszystkich przypadków raka tarczycy. Charakteryzuje się powolnym wzrostem i stosunkowo dobrym rokowaniem;
• rak pęcherzykowy – drugi co do częstości występowania, stanowi ok. 10–15% raków tarczycy. Objawy są mniej specyficzne niż w przypadku raka brodawkowatego;
• niskozróżnicowany rak tarczycy – rzadki, ale agresywniejszy podtyp raka pęcherzykowego;
• rak anaplastyczny – bardzo rzadki, ale wysoce złośliwy nowotwór tarczycy.

Rak wywodzący się z komórek okołopęcherzykowych to rak rdzeniasty – stanowi on ok. 1–2% wszystkich raków tarczycy. Charakteryzuje się dużą złośliwością i często ma charakter dziedziczny. Bywa także, że rak tarczycy ma charakter mieszany i wywodzi się zarówno z komórek okołopęcherzykowych, jak i pęcherzykowych.

Zobacz także: Przełom tarczycowy – co to jest?

Czynniki ryzyka raka tarczycy

Chociaż rak tarczycy może wystąpić u każdego, istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania. Choroba występuje ok. 3–4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, może pojawić się w każdym wieku, ale najczęściej dotyczy osób dorosłych. Schorzenie bywa również efektem narażenia na promieniowanie jonizujące w dzieciństwie, a związek z jego występowaniem może mieć również niedobór jodu w codziennej diecie. W 5–30% przypadków choroba ma charakter dziedziczny.

Jak objawia się rak tarczycy?

Rak tarczycy we wczesnym stadium rozwoju często nie daje żadnych objawów. Pierwsze dolegliwości  mogą pojawić się dopiero w późniejszej fazie choroby i są wśród nich

• wyczuwalny guz tarczycy;
• powiększenie węzłów chłonnych szyjnych;
• nagły wzrost długo istniejącego wola;
• duszność, chrypka, trudności w połykaniu;
• objawy związane z zaburzeniami hormonalnymi (np. biegunka u pacjentów z rakiem rdzeniastym tarczycy, będąca konsekwencją nadmiaru kalcytoniny).

Należy pamiętać, że symptomy raka tarczycy są zwykle niespecyficzne i mogą przypominać inne choroby, dlatego regularne wizyty u endokrynologa – szczególnie w przypadku osób, u których ryzyko zachorowania jest zwiększone – to podstawa.

Diagnostyka raka tarczycy

Rozpoznanie raka tarczycy obejmuje szereg badań, wśród których są badania obrazowe, laboratoryjne czy biopsja.

Badania obrazowe to przede wszystkim USG tarczycy, które pozwala na wykrycie zmian ogniskowych w gruczole tarczowym. Z kolei tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) mogą pomóc w ocenie zaawansowania choroby, jednakże nie wszystkie zmiany nowotworowe kwalifikują pacjenta do tych badań- decyzję podejmuje lekarz. Badania laboratoryjne obejmują oznaczenie stężenia hormonów tarczycy (badanie TSH, T3, T4) i pomiar stężenia kalcytoniny – istotne w przypadku raka rdzeniastego.

Wśród zalecanych badań jest również biopsja cienkoigłowa lub biopsja gruboigłowa (może być konieczna w przypadku braku jednoznacznego wyniku po wykonaniu biopsji cienkoigłowej) – pobrana pod kontrolą USG próbka tkanki z podejrzanej zmiany pozwala na ocenę charakteru histopatologicznego. Ostateczne rozpoznanie raka tarczycy możliwe jest po badaniu pooperacyjnego materiału histopatologicznego.

Leczenie raka tarczycy

Podstawową metodą leczenia raka tarczycy jest leczenie chirurgiczne. Operacja może obejmować całkowite wycięcie tarczycy (tyreoidektomię), wycięcie części tarczycy z cieśnią (lobektomia z cieśnią) oraz usunięcie węzłów chłonnych szyi i śródpiersia. W ramach leczenia uzupełniającego można stosować terapię jodem promieniotwórczym (radiojodem) czy suplementację lewotyroksyny w celu supresji TSH. W zaawansowanych przypadkach konieczna okazuje się radioterapia i chemioterapia.

Zobacz także: Nadczynność tarczycy

Rak tarczycy – jakie są rokowania?

Rokowania w przypadku raka tarczycy zależą od wielu czynników, w tym od typu histologicznego nowotworu, stopnia jego zaawansowania oraz skuteczności leczenia. Wskaźnik  5-cio letniego przeżycia  w przypadku raka brodawkowatego i pęcherzykowego wynosi ponad 90% u kobiet i 80% u mężczyzn. Gorsze rokowania daje rak rdzeniasty, gdzie możliwość pięcioletniego przeżycia kształtuje się na poziomie 50%. Najgorzej rokuje rak anaplastyczny – tu omawiany wskaźnik wynosi 10%. Wczesne wykrycie i właściwe leczenie są kluczowe dla uzyskania dobrych rezultatów.