Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (POChP) - poznaj jej objawy i sposoby leczenia

Co roku, w połowie listopada, obchodzimy Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc (w skrócie POChP). To czas, gdy zwracamy większą uwagę na objawy chorób płuc, które występują u nas i naszych najbliższych. POChP to przewlekła choroba płuc, na którą choruje około 2 milionów Polaków. W grupie ryzyka są głównie osoby palące papierosy i osoby bliskie z otoczenia palaczy. Nie lekceważ objawów POChP i dowiedz się, jak ją leczyć.

POChP – co to za choroba?

Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (w skrócie POChP) to częsta choroba płuc prowadząca do zwężenia dróg oddechowych i postępującej trudności w oddychaniu. Powstaje w wyniku przewlekłego stanu zapalnego wywołanego stałym narażeniem na szkodliwe cząsteczki lub dym tytoniowy. POChP jest jedną z wiodących chorób będących przyczyną zgonów na świecie, a aż 80% jej przypadków jest związana z paleniem papierosów bądź też z narażeniem na dym tytoniowy (tzw. bierne palenie).

W wyniku działania szkodliwych pyłów i dymów dochodzi do nadmiernej produkcji śluzu i nieodwracalnego zwężenia (tzw. obturacji) w oskrzelach. W efekcie następuje ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe, co powoduje zaleganie powietrza w płucach i rozdęcie płuc (tzw. rozedmę). Cały ten proces powoduje, że oddychanie staje się dla pacjenta coraz większym wysiłkiem. Nieleczona POChP może prowadzić do niewydolności oddechowej i zgonu. Dlatego też tak ważne jest, by reagować na pierwsze objawy tej choroby, leczyć ją i zapobiegać poważnym powikłaniom.

Jakie są objawy POChP?

Do objawów POChP należą:

• Przewlekły, wilgotny kaszel z odksztuszaniem wydzieliny;
• Duży wysiłek oddechowy – uczucie „ciężkiego” oddechu;
• Codzienne uczucie duszności i spadku wydolności płuc (na początku duszność podczas wysiłku, potem również w spoczynku);
• Łatwe męczenie się, problemy z apetytem, utrata masy ciała, pogorszenie nastroju.

W przypadku zaostrzenia POChP objawy oddechowe nasilają się i może pojawić się utrudniająca codzienne funkcjonowanie duszność. Taki stan może utrzymywać się 1-2 tygodnie i wymaga konsultacji z lekarzem oraz ewentualnej modyfikacji leczenia.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

W przypadku występowania trudności z oddychaniem należy w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Lekarz ten zbierze wywiad i zbada pacjenta, a następnie wykluczy inne przyczyny dolegliwości takie jak astma, mukowiscydoza, infekcje lub nowotwory układu oddechowego. Pacjent może zostać skierowany na konsultację do pulmonologa, który zajmuje się chorobami dróg oddechowych w tym diagnostyką i leczeniem POChP.

Należy pamiętać, że zaostrzenie POChP może być stanem zagrożenia życia. W przypadku wystąpienia silnych duszności i bólów w klatce piersiowej należy niezwłocznie wezwać Pogotowie Ratunkowe dzwoniąc pod numer 999 lub 112. Zaostrzenie POChP może nastąpić podczas infekcji dróg oddechowych, szczególnie w przebiegu infekcji wirusem COVID-19.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Diagnostyka POChP opiera się na wywiadzie z pacjentem, badaniu przedmiotowym (ocenie charakterystycznych objawów), osłuchaniu stetoskopem płuc oraz badaniu spirometrycznym, które polega na ocenie pracy układu oddechowego. Podczas spirometrii pacjent po wykonaniu głębokiego wdechu wdmuchuje powietrze przez specjalną rurkę do spirometru - urządzenia dokonującego pomiaru objętości i pojemności wydychanego powietrza.

Dodatkowymi badaniami umożliwiającymi diagnostykę POChP są:

• Badania obrazowe np. RTG płuc;
• Pletyzmografia – bezbolesne badanie przeprowadzane w specjalnej komorze, oceniające czynność płuc i objętość powietrza zalegającego w płucach;
• badanie zdolności dyfuzji gazów w płucach;
• ocena tolerancji wysiłku fizycznego (wykonywanie prób wysiłkowych np. na bieżni).

Leczenie POChP

Najważniejszym elementem leczenia POChP jest zaprzestanie palenia papierosów oraz zdrowy styl życia - regularna aktywność fizyczna i prawidłowe odżywianie. Chormy zaleca się odpowiednią rehabilitację oddechową (ćwiczenia oddechowe i odpowiedni wysiłek fizyczny zwiększający wydolność płuc). W leczeniu farmakologicznym zastosowanie mają leki rozkurczające oskrzela, do których się zalicza tzw. β₂-mimetyki (m.in. salmeterol i formoterol) oraz leki przeciwcholinergiczne wziewne (np. tiotropium, ipratropium). U chorych z współistniejącą astmą stosuje się również sterydy wziewne dostępne w specjalnych aplikatorach. W ciężkich przypadkach może być konieczność przeszczepienia płuc.

Powikłania POChP

Nieleczona POChP prowadzi do nasilonych duszności, postępującej niewydolności oddechowej i zgonu. Do powikłań postępującej przewlekłej choroby obturacyjnej płuc należą m.in. nadciśnienie płucne (wzrost ciśnienia w naczyniach krwionośnych zaopatrujących płuca w krew), niewydolność serca, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, depresja, zaburzenia lękowe, wyniszczenie organizmu.

Profilaktyka POChP

Podstawowym elementem profilaktyki POChP jest całkowite rzucenie palenia papierosów oraz ograniczenie narażenia na dym tytoniowy. Dla wieloletnich palaczy, bez wcześniej zdiagnozowanych chorób płuc, dostępne są przesiewowe badania profilaktyczne – spirometria raz na 3 lata w ramach programu profilaktyki chorób odtytoniowych NFZ. W przypadku chorych na POChP bardzo ważna jest profilaktyka infekcji dróg oddechowych w postaci szczepień ochronnych. W tej grupie chorych zalecane są szczepienia przeciwko grypie, pneumokokom, COVID-19 oraz krztuścowi.