Mindfulness i medytacja - narzędzia terapii. Co warto o nich wiedzieć?

Czym jest mindfulness?

Mindfulness, czyli praktykowanie uważności, definiowane jest jako celowe i świadome skierowanie swojej uwagi na „tu” i „teraz”, a więc na konkretne doznania i doświadczenia, emocje oraz odczucia. Celem jest więc skoncentrowanie się na tym, co dzieje się w chwili obecnej, zamiast wybieganie w przyszłość lub rozpamiętywanie przeszłości. Nadmierne roztrząsanie dawnych wydarzeń lub ciągłe planowanie przyszłości może być jednym z czynników wpływających na pojawienie się nastrojów depresyjnych, zaburzeń lękowych lub uzależnień. Podstawą mindfulness jest medytacja, czyli różnego rodzaju praktyki, polegające na ćwiczeniu umysłu, uspokajaniu się, a nawet na wprowadzaniu w inny stan świadomości.

Psychologia odpoczynku wskazuje na to, jak ważny jest relaks w życiu codziennym, a także zachowanie równowagi między codziennością prywatną i zawodową. Treningi uważności doskonale wpisują się w ten nurt, ponieważ ich głównym celem jest uspokojenie, zmniejszenie przeżywanego stresu i pozytywne wpływanie na codzienne doświadczenia.

Przeczytaj także: Czym jest kaszel psychogenny?

Czym charakteryzuje się terapia MBCT?

W 1979 roku powstał program MBCT (ang. mindfulness-based cognitive therapy), którego podstawą była medytacja i praktykowanie uważności. Najważniejszym celem tego programu jest zmiana pewnych poznawczych zniekształceń i skryptów umysłowych. Współcześnie psychoterapia indywidualna w takich nurtach jak poznawczo-behawioralny może opierać się również na medytacji i mindfulness, a więc na praktykowaniu uważności.

Sprawdź również, czym charakteryzuje się terapia EMDR.

Mindfulness i medytacja jako ważne narzędzia terapii

Mindfulness jest coraz częstszym elementem terapii psychologicznych, w tym terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), terapii akceptacji i zaangażowania (ACT), dialektyczno-behawioralnej terapii (DBT) i wielu innych. Dzieje się tak ze względu na ważne cechy treningu uważności, a więc zdolność do ułatwiania samorefleksji, zwiększanie świadomości własnych myśli i uczuć oraz umożliwienie zdrowego reagowania na stresujące sytuacje. Praktykowanie uważności może pomagać także WWO, a więc osobom wysoko wrażliwym, które zwykle odczuwają wiele negatywnych skutków przebodźcowania w życiu codziennym.

Mindfulness jako jedno z narzędzi terapii psychologicznej może zmniejszać symptomy depresji, uzależnień oraz zaburzeń lękowych, a także zapobiegać nawrotom epizodów depresyjnych.  Pomaga pacjentom spojrzeć na swoje myśli i emocje z większą empatią i dystansem. Jednocześnie należy zaznaczyć, że taka forma oddziaływania może nie przynieść efektów, zwłaszcza jeśli stosowana jest jako jedyne narzędzie.

Zalety mindfulness i medytacji

Praktykowanie mindfulness pomaga pacjentom zidentyfikować i zrozumieć czynniki stresogenne w swoim życiu. Poprzez skupienie się na obecnym momencie możliwe jest uczenie się, w jaki sposób reagować na stres, jak relaksować się i co zrobić, aby bardziej skoncentrować się na „tu” i „teraz” zamiast na rozpamiętywaniu przeszłości lub przyszłości.

Dodatkowo uznaje się, że mindfulness pomaga rozwijać umiejętność obserwowania swoich emocji bez nadmiernego angażowania. W ten sposób pacjenci mogą znacznie bardziej świadomie postrzegać własne emocje i lepiej je regulować, a także korzystniej radzić sobie ze stresem (ang. coping). Poprzez zwiększenie świadomości siebie i umiejętności obserwacji bez osądzania mindfulness może również poprawić relacje z innymi. Osoby praktykujące mindfulness są bardziej skłonne do empatii, zrozumienia i akceptacji innych, co sprzyja budowaniu zdrowych relacji interpersonalnych.