Badanie moczu

Czym jest badanie moczu?

Badanie moczu jest jednym z kluczowych badań laboratoryjnych. W jego ramach przeprowadza się analizę fizyko-chemiczną moczu. Ocenia się następujące parametry fizyczne: barwę, wygląd, przejrzystość, ciężar właściwy, odczyn pH, woń. Co można wykryć w moczu? Podstawowe badanie moczu pozwala na wykrycie leukocytów (krwinek białych), erytrocytów (krwinek czerwonych), bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ciał ketonowych, białek i azotynów. W badaniu moczu z oceną mikroskopową osadu ocenia się dodatkowo nabłonki płaskie, wałeczki lipidów, składniki mineralne, bakterie, grzyby, pasożyty i śluz.

Wskazania do wykonania badania moczu

Wskazaniami do badania moczu są m.in.:

• pieczenie cewki moczowej i okolic intymnych podczas oddawania moczu,
• częste parcie na mocz,
• mała ilość oddawanego moczu – skąpomocz lub bezmocz,
• ból w dolnej części podbrzusza i/lub odcinku lędźwiowym pleców,
• oddawanie moczu w nocy,
• oddawanie moczu z trudem (kroplami),
• wielomocz – wydalanie nadmiernej ilości moczu,
• nietrzymanie moczu,
• nieprzyjemny zapach moczu,
• zmiana wyglądu moczu.

Należy też wspomnieć, że badanie ogólne moczu stanowi element kontroli prowadzonego leczenia – służy monitorowaniu chorób przewlekłych nerek i pęcherza moczowego. Wskazaniem do wykonania go mogą być również badania okresowe. Badanie moczu warto profilaktycznie wykonywać raz do roku, aby ocenić stan zdrowia. Bywa zlecane podczas kwalifikacji do znieczulenia.

Przeczytaj również: Zadbaj o swoje zdrowie – skorzystaj z kompleksowej diagnostyki w szpitalu

Przebieg badania moczu

Przebieg badania moczu można przedstawić w następujących krokach:

• Nabycie w aptece lub w punkcie diagnostycznym specjalnych jednorazowych pojemników na mocz. Materiał do badań przyniesiony w słoiku, butelce czy innym naczyniu, a następnie przelany do wspomnianych pojemników, może zostać zanieczyszczony i dać niemiarodajny wynik.
• Przeprowadzenie zabiegów higienicznych z rana, bezpośrednio przed oddaniem moczu.
• Oddanie początkowej partii moczu do ubikacji, a następnie, bez przerywania strumienia, pobranie ze środkowego strumienia około 10 ml moczu bezpośrednio do pojemnika.
• Pacjent powinien pamiętać, żeby nie dotykać brzegów pojemnika, jego wewnętrznej powierzchni i nakrętki, aby nie zanieczyścić ich bakteriami.
• Po zebraniu próbki do analizy pojemnik zakręca się, opisuje danymi identyfikacyjnymi i dostarcza możliwe szybko do laboratorium – nie później niż 2 godziny od pobrania. Jeśli niemożliwe jest dostarczenie próbki w tym czasie, to należy ją przechowywać temperaturze 4–8 stopni Celsjusza. Wówczas czas transportu może wydłużyć się do 4 godzin.
• Materiał poddawany jest ocenie laboratoryjnej.

Badanie moczu u niemowlaka i dziecka niekontrolującego mikcji wymaga innego sposobu pobrania próbki do analizy. Są dwie możliwości. Pierwsza polega na wyczekiwaniu na oddawanie moczu i łapaniu go do pojemnika. Druga opiera się na wykorzystaniu samoprzylepnego foliowego woreczka. Zakłada się go w okolicy narządów płciowych dziecka. Ważne, aby dokładnie przylegał do skóry i nie przeciekał. W odróżnieniu od pierwszego rozwiązania mocz z woreczka nie może zostać użyty do badania na posiew z uwagi na ryzyko zanieczyszczenia próbki bakteriami znajdującymi się na skórze. Decydując się na woreczek do badania moczu, należy podać w aptece płeć dziecka, gdyż są inne modele dla chłopców i dla dziewczynek. Moczu zebranego do woreczka nie trzeba przelewać do pojemnika. Szczelnie zaklejony umieszcza się w pojemniku.

Jak przygotować się do badania moczu?

Badanie moczu, zarówno u dziecka, jak i u osoby dorosłej, wymaga specjalnego przygotowania, aby otrzymać jak najbardziej wiarygodne wyniki. Należy pamiętać, aby przed badaniem nie dokonywać drastycznych zmian w sposobie żywienia. Wskazane jest stosowanie zwyczajowej diety. Pacjent nie powinien też przyjmować innej niż na co dzień ilości płynów. Przed badaniem należy unikać pokarmów, które mogą zmienić kolor moczu. Przykładami są jeżyny, buraki i rabarbar.

Na 2–3 dni przed badaniem moczu należy unikać nadmiernego wysiłku fizycznego. Wskazana jest wstrzemięźliwość seksualna na dobę przed badaniem. W dniu badania Pacjent powinien najpierw umyć dokładnie ręce wodą i szarym mydłem, następnie dokładnie umyć okolicę ujścia cewki moczowej. Higiena powinna być przeprowadzona ciepłą wodą bez środków myjących i dezynfekujących. Ciało osusza się jednorazowym ręcznikiem papierowym,. Niewskazane jest wykonywanie badania u kobiet na 2 dni przed i 2 dni po krwawieniu miesiączkowym. Rodzice pobierający próbkę do badania moczu od dziecka powinni zadbać nie tylko o higienę intymną dziecka, lecz także dokładnie umyć ręce. W przeciwnym razie mogą zanieczyścić próbkę.

Jakie choroby wykrywa badanie moczu?

Badanie moczu stanowi element diagnostyki chorób nerek i układu moczowego. Wykonywane jest przy podejrzeniu m.in. ostrego i przewlekłego zapalenia nerek, kamieni nerkowych, zakażenia układu moczowo-płciowego lub innych chorób o charakterze zapalnym w obrębie nerek i pęcherza moczowego.

Warto wspomnieć, że w przypadku podejrzenia podłoża bakteryjnego zapalenia zalecane jest badanie bakteriologiczne moczu – posiew materiału biologicznego i antybiogram. Złe wyniki badania moczu przy obecności niepokojących objawów są wskazaniem do badania urodynamicznego. To test przepływu moczu i dynamiki pracy pęcherza. Badanie ogólne moczu jest pomocne w rozpoznaniu nieprawidłowości przemian metabolicznych organizmu, głównie powodowanych cukrzycą i schorzeniami wątroby.

Zobacz także: Męskie zdrowie – jak zapobiegać i diagnozować raka prostatym jest badanie moczu?