Higiena jamy ustnej – najważniejsze zasady

Specjaliści podkreślają, że jama ustna stanowi odzwierciedlenie ogólnej kondycji organizmu. Choroby zębów i przyzębia nie pozostają bez wpływu na inne części organizmu człowieka, sprzyjają powstaniu szeregu patologii nawet w odległych narządach czy układach. Dlatego też tak ważna jest dbałość o zdrowie zębów i otaczających je tkanek. Podpowiadamy, jak robić to prawidłowo i na co zwrócić uwagę.

Dlaczego trzeba mieć zdrowe zęby?

Nie ma zdrowia ogólnego bez zdrowej jamy ustnej. Zdrowy, piękny uśmiech to podstawa wysokiej samooceny, poczucia pewności siebie, dobrych relacji interpersonalnych. Z kolei schorzenia jamy ustnej mogą prowadzić do izolacji społecznej i unikania kontaktów międzyludzkich oraz ograniczać takie podstawowe zachowania jak wysławianie się czy przyjmowanie pokarmów. Dodatkowo mogą doprowadzić do infekcji i stanów zapalnych w innych obszarach organizmu. Podnoszą ryzyko chorób serca, cukrzycy czy zapalenia płuc. W związku z tym prawidłowa higiena jamy ustnej odgrywa istotną rolę w zachowaniu dobrego stanu zdrowia i samopoczucia oraz zdrowia ogólnego.

Jakie czynności składają się na właściwą higienę jamy ustnej?

Podstawa to mycie zębów

Podstawą zdrowia zębów jest ich codzienne mycie. Wskazane jest szczotkowanie zębów dwa razy dziennie – po śniadaniu i po ostatnim wieczornym posiłku. Dokładnie należy umyć wszystkie zęby, jednak szczególną uwagę należy zwrócić na okolice ujścia ślinianek (od policzka przy zębach szóstych i od strony językowej zębów siecznych dolnych), bo tam gromadzi się najwięcej resztek pokarmowych i odkładają złogi kamienia nazębnego.

By należycie zadbać o jamę ustną, warto wybrać odpowiednią szczoteczkę. Włosie średniej twardości będzie dobre dla każdego. Wyjątkiem są osoby zmagające się ze stanem zapalnym dziąseł lub chorobami przyzębia, a także pacjenci po zabiegach w obrębie jamy ustnej (np. po założeniu implantu czy ekstrakcji zęba) – wówczas stosuje się szczoteczkę o miękkim włosiu. Do mycia zębów polecana jest pasta z fluorem, który wpływa korzystnie na szkliwo – wzmacnia je i uodparnia na działanie kwasów. Pozostałe składniki pasty do zębów to

• środki ścierne, m.in. związki glinu, węglany, krzemiany,
• środki zapachowe zapewniający świeży oddech,
• środki pieniące usuwające resztki pokarmowe i zapobiegające wysychaniu pasty przy myciu zębów.

Należy pamiętać, że żadna szczoteczka do zębów nie oczyści przestrzeni międzyzębowych, w których gromadzą się bakterie i płytka nazębna. Dlatego też należy je oczyszczać za pomocą nici dentystycznych, taśm lub szczoteczek cylindrycznych. Dodatkowym uzupełnieniem codziennej higieny jamy ustnej jest używanie płukanek, które zawierają fluor lub środki antyseptyczne. Można je stosować od 6 roku życia. Warto też pamiętać o czyszczeniu języka. W tym celu stosujemy szczoteczkę o specjalnej powierzchni lub skrobaczkę do języka.

Profesjonalne zabiegi higienizacyjne

Ważnym elementem troski o zdrowy uśmiech są profesjonalne zabiegi higienizacyjne. Dzięki nim możliwe jest usunięcie twardych złogów kamienia nazębnego, nieestetycznych osadów oraz zastosowanie specjalnych preparatów zawierających fluor, który wzmacnia strukturę szkliwa zębów i uodparnia je na działanie szkodliwych kwasów. Wskazane zabiegi to fluoryzacja, np. lakierowanie zębów lub aplikacja związków fluoru w postaci pianki, polerowanie, scaling i piaskowanie.

Edukacja zdrowotna i wizyty kontrolne

Zadaniem higienistki stomatologicznej i lekarza dentysty jest edukowanie i zachęcanie do dbałości o higienę jamy ustnej i regularnych kontroli stanu jej zdrowia . Średnio raz na pół roku powinno się odwiedzać gabinet dentystyczny w celu sprawdzenia kondycji uzębienia. Specjalista powinien przeprowadzić również instruktaż higieny jamy ustnej i pokazać pacjentowi prawidłowy sposób dbania o stan zębów i przyzębia. Taki instruktaż to kwestia niezwykle indywidualna. Każdy pacjent może wymagać innego zestawu działań higienizacyjnych, np. różnych metod szczotkowania, past, szczoteczek.

Dieta a higiena jamy ustnej

Mówiąc o prawidłowej higienie jamy ustnej, warto wspomnieć o diecie. Nie chodzi tu tylko o żucie bezcukrowej gumy po posiłku, ale i dostarczanie składników oddziałujących korzystnie na zęby. Aby zapewnić odpowiednie pH jamy ustnej, wskazane są cztery posiłki dziennie i unikanie podjadania pomiędzy nimi. Warto unikać słodzonych gazowanych napojów oraz dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, co ma wpływ m.in. na konsystencję śliny. Niektóre składniki przyjmowanych pokarmów mają wpływ na zdrowie zębów – wapń i fosfor na mocne kości, witamina D wspierająca przyswajanie minerałów oraz witamina C wzmacniająca dziąsła. Wskazane produkty sprzyjające zdrowiu jamy ustnej to m.in. orzechy, jaja, warzywa, nabiał i ryby.

Istnieją również pokarmy szkodliwe dla zębów. Są wśród nich te o kwasowym odczynie (słodkie gazowane napoje, kwaśne soki owocowe, sosy vinegret), które mogą powodować tzw. erozję szkliwa, która polega na tym, że szkliwo traci minerały, jest rozmiękczone i przez to bardziej podatne na ścieranie. Aby ograniczyć ich negatywne działanie, należy stosować gumę bezcukrową do żucia, która przywróci pH jamy ustnej do właściwego poziomu, zakończyć posiłek produktami neutralizującymi spożyte kwaśne pokarmy (np. kawałkiem twardego sera) i dopiero po 40 minutach po ich spożyciu, kiedy zostanie przywrócona w jamie ustnej równowaga kwasowo-zasadowa powinno się umyć zęby. Warto ponadto unikać produktów bogatych w cukier, który sprzyja namnażaniu bakterii i próchnicy oraz silnie barwiących, jak kawa czy mocna herbata.