Strach przed lataniem, czyli Awiofobia – jak skutecznie zwalczyć lęk?

Lęk jest jedną z wszechobecnych i najważniejszych emocji. Uprzedza nasze ciało przed potencjalnym zagrożeniem i mobilizuje organizm do poradzenia sobie z nim. Wiele osób doświadcza nieuzasadnionego, nadmiernego lęku, który powoduje cierpienie. Ten silny, irracjonalny, trudny do opanowania lęk wywoływany przez przedmioty, pomieszczenia lub sytuacje zewnętrzne to lęk fobiczny. Nasilenie tego lęku (fobii) może prowadzić do odczuwania silnego niepokoju, przerażenia wywołującego napad paniki. Fobia jest zaburzeniem lękowym polegającym na trwałym odczuwaniu intensywnego nieproporcjonalnego, irracjonalnego strachu. Zazwyczaj takim zachowaniom towarzyszą silne objawy fizjologiczne.

Lęk przed lataniem – AWIOFOBIA 

Skąd bierze się lęk przed lataniem? Z badań wykonywanych pośród pasażerów na polskich lotniskach wynika, że 18% z nas obawia się niewykrytej na ziemi usterki maszyny, 16% nagłej niewyjaśnionej awarii podczas lotu, a 14% – silnych turbulencji. Boimy się też niesprzyjających warunków meteorologicznych podczas lotu, nieodpowiedzialnego zachowania innych podróżnych i sytuacji, w której mogłoby zabraknąć paliwa. Z danych Instytutu Badania Opinii Publicznej, aż połowa z nas, podróżując samolotem, odczuwa dyskomfort, a 30% osób towarzyszy lęk. Znacznie bardziej boimy się latać niż jeździć samochodem – choć o wypadkach drogowych słyszymy niemal codziennie, to pojedyncze katastrofy lotnicze najdłużej tkwią nam w pamięci.

Awiofobia może dawać fizjologiczne objawy, wśród których wymieniamy: – przyspieszone bicie serca, przyspieszone tętno, – drżenie rąk, zimne dłonie, – dreszcze, – duszności, płytki oddech, – uczucie dławienia, – pocenie się,- suchość w ustach, – nudności i wymioty

Objawy lękowe pojawić mogą się na samą myśl o lataniu, przy wejściu na lotnisko, wsiadaniu do samolotu, podczas lotu. Odczuwane przez osobę emocje oraz towarzyszący im dyskomfort często doprowadza do unikania kolejnych podróży lub wybierania innych środków transportu. Dłuższy lub mniej komfortowy przejazd nie jest tak uciążliwy jak odczuwany lęk. Lęk może być nieuzasadniony, może także wynikać z negatywnych doświadczeń związanych z lataniem. Strach pojawia się często na skutek stresujących przeżyć podczas lotu (np. turbulencje, zły stan zdrowia podczas lotu). Strach przed lataniem może pojawić się także u osób, które nigdy nie podróżowały samolotem. Często jest on spowodowany brakiem kontroli nad sytuacją i własnym losem w sytuacji zagrożenia, co przyczynia się do obniżenia poczucia bezpieczeństwa.

Jak skutecznie zwalczyć lęk przed lataniem? 

Do radzenia sobie z lękiem możemy stosować różne metody relaksacyjne, możemy starać się zmieniać swoje nastawienie, racjonalizować lęk. Ważnym elementem jest zrozumienie dlaczego strach się pojawia i czego dokładnie się boimy. W pokonaniu strachu przed lataniem istotna jest wiedza, która pomoże pozbyć się irracjonalnych myśli. Jeśli boisz się turbulencji, zgłębienie informacji na jej temat, może pomóc ci poczuć się spokojniej.

W poradzeniu sobie ze strachem i lękiem przed lotem, mogą również pomóc ćwiczenia technik głębokiego oddychania i świadomego wyzwalania napięcia mięśni. Dobrym przykładem jest Trening oddechowy Jacobsona – nazywany progresywną relaksacją mięśni. Polega on na napinaniu i rozluźnianiu poszczególnych partii mięśniowych od głowy aż po palce stóp, zapamiętywaniu tego stanu rozluźnienia, które należy starać się zachować w sytuacjach stresogennych.

Innymi sposobami radzenia sobie będzie podejmowanie działań, które pomogą zneutralizować lęk i pomogą lepiej przygotować się do lotu.

Co można zrobić?

– przyjedź na lotnisko wcześniej, oszczędź sobie dodatkowego napięcia i stresu, nie bądź „na ostatnią chwilę”, pozwól sobie oswoić się z miejscem;

– odwróć swoją uwagę od lotu: słuchaj ulubionej muzyki, pooglądaj serial, rób coś co może sprawić Ci przyjemność;

– zadbaj o dobre samopoczucie w dniu lotu; wyśpij się, zjedz lekki posiłek – prawidłowy poziom glukozy we krwi obniża napięcie;

– przed lotem unikaj środków pobudzających takich jak kawa i alkohol, które dodatkowo mogą nasilać dyskomfort związany ze zmianami ciśnienia w samolocie;

– zapoznaj się wcześniej z procedurami obowiązującymi na lotnisku

Powyższe strategie mogą zadziałać w przypadku osoby z nieklinicznym lękiem przed poruszaniem się samolotem lub łagodną awiofobią.

Co zrobić, gdy lęk jest silniejszy? Czy awiofobię da się leczyć?

Fobia jest zaburzeniem lękowym diagnozowanym przez specjalistów: psychologa diagnostę oraz lekarza psychiatrę. Najczęściej problemem tym zajmuje się psycholog. Lęk w postaci fobii leczony jest również farmakoterapią, w tym przypadku należy wybrać się do lekarza psychiatry. Podczas spotkań specjalista na podstawie wywiadu oraz odpowiednich testów psychologicznych ocenia stan pacjenta i planuje odpowiednie działania. Farmakoterapia może być włączona do leczenia fobii, ale odgrywa ona rolę raczej wspomagającą, nie stanowi jedynej formy leczenia. Skuteczne w leczeniu fobii są leki z grupy SSRI stosowane w leczeniu depresji i stanów lękowych. Do terapeutycznego leczenia lęku przed lataniem stosuje się m.in. psychoedukację pacjenta.

Psychoedukacja polega na wyjaśnianiu przyczyn lęku oraz sposobów jakich można użyć w celu jego uregulowania. W leczeniu stosuje się terapię i/lub leki. Najskuteczniejszą i powszechnie stosowaną terapią do leczenia fobii przed lataniem jest psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT). Terapia pomoże w zmianie sposobu myślenia, wyeliminowaniu przyczyn powstawania lęku i uświadomieniu sobie, że nasze obawy związane z lataniem samolotem są wyolbrzymione i nieracjonalne. Podczas pracy behawioralnej przełamujemy lęk związany z przebywaniem na terenie lotniska, myśleniem i rozmawianiem o podróży samolotem. Ponadto w czasie terapii nabywamy umiejętności związane z opanowaniem nieprzyjemnych odczuć płynących z naszego ciała – uczymy się technik oddechowych i relaksacyjnych, które można wykorzystać podczas stresującej sytuacji. Skupiamy się na zmianie nieadaptacyjnych schematów myślenia i zachowań.

W ramach terapii poznawczo-behawioralnej używana jest terapia ekspozycyjna, która polega na tym, że ludzie konfrontują się z budzącą lęk sytuacją, dopóki nie zmniejszy się ich poziom niepokoju lub gdy nie zostanie on przerwany. Jest to dobrze zbadana i silnie ugruntowana licznymi badaniami naukowymi metoda leczenia zaburzeń lękowych. Ekspozycja jest metodą, która konfrontuje nas z lękiem. Dzięki profesjonalnej pomocy terapeuty osiągniecie celów i poradzenie sobie z lękiem jest możliwe.

Autorka: Sara Gałęzowska