Malaria, znana również jako zimnica, to jedna z najgroźniejszych chorób tropikalnych, która od wieków stanowi poważne zagrożenie dla ludzkiego zdrowia. Wywoływana jest przez pasożyty, a jej przebieg może być łagodny, jak i skrajnie niekorzystny, prowadząc do ciężkich powikłań, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Co roku na całym świecie odnotowuje się miliony przypadków zachorowań, a malaria stanowi szczególne zagrożenie w rejonach tropikalnych i subtropikalnych. W tym artykule dowiesz się, czym jest malaria, gdzie występuje, jak ją rozpoznać i jak zapobiegać zakażeniom.
Spis treści
Malaria – czym właściwie jest?
Malaria to choroba tropikalna wywoływana przez pasożyty z rodzaju Plasmodium. Ta choroba jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie, a jej rozprzestrzenianie się jest ściśle związane z obecnością odpowiednich wektorów przenoszących zarodźce pasożyta – komarów. W wyniku ukłucia przez komary zakażone pasożytami, zarodźce przedostają się do ludzkiego organizmu, gdzie ich cykl rozwojowy przebiega w wątrobie oraz w czerwonych krwinkach.
Zarodziec malarii należy do pierwotniaków, a do tej pory rozpoznano pięć głównych gatunków, które mogą wywoływać chorobę u ludzi. Są to:
- Plasmodium falciparum – zarodziec sierpowaty,
- Plasmodium vivax – zarodziec ruchliwy,
- Plasmodium malariae – zarodziec pasmowaty,
- Plasmodium ovale – zarodziec owalny,
- Plasmodium knowlesi – zarodziec małpi.
Chociaż większość przypadków malarii wywoływana jest przez Plasmodium falciparum, to właśnie ten gatunek bywa najgroźniejszy, ponieważ może prowadzić do ciężkich powikłań i zgonu, szczególnie przy braku szybkiego leczenia. Pozostałe gatunki również mogą wywoływać chorobę o poważnym przebiegu, choć w zdecydowanej większości przypadków objawy są łagodniejsze.
Zakażenie może nastąpić nie tylko poprzez ukąszenie przez komara, ale także przez przetoczenie zarażonej krwi lub w wyniku transmisji wertykalnej (z matki na dziecko podczas porodu). Najczęściej jednak to komary z rodzaju Anopheles są odpowiedzialne za rozprzestrzenianie się tej choroby.
W jakich rejonach występuje zimnica (malaria)?
Malaria jest chorobą występującą przede wszystkim w rejonach tropikalnych i subtropikalnych. Największe ryzyko zakażenia występuje w Afryce Subsaharyjskiej, a także w niektórych częściach Azji, Ameryki Środkowej i Południowej oraz na wyspach południowo-zachodniego Pacyfiku. W tych regionach komary, które przenoszą zarodźce malarii, są szczególnie powszechne i aktywne, co zwiększa ryzyko zakażenia.
Chociaż malaria w Europie nie występuje w formie endemicznych (rodzimych) przypadków, wciąż istnieje możliwość zarażenia się tą chorobą, szczególnie po podróży do obszarów o wysokim ryzyku. Z tego powodu zaleca się szczególną ostrożność i profilaktykę w czasie podróży do krajów tropikalnych. W Polsce każdego roku choroba malaria występuje u kilkudziesięciu osób po podróżach egotycznych. Niestety zdarzają się zgony spowodowane zimnicą z powodu zbyt późnego rozpoznania i leczenia.
Malaria – objawy. Jak rozpoznać chorobę?
Malaria charakteryzuje się szeregiem objawów, które często przypominają symptomy grypopodobne. Wczesne rozpoznanie choroby jest kluczowe, ponieważ w przypadku jej ciężkiego przebiegu może dojść do poważnych powikłań zdrowotnych, a nawet śmierci.
Do najczęstszych objawów malarii należą:
- gorączka, która może wystąpić w cyklicznych napadach, często z dreszczami i poczuciem silnego zimna, a następnie przechodzi w obfite poty. Z tego powodu zimnicę określało się w przeszłości jako trzeciaczka i czwartaczka. Aktualnie zaobserwowano, że w większości wypadków nie występuje zjawisko cykliczności objawów,
- bóle głowy i mięśni,
- ogólne złe samopoczucie, osłabienie, senność,
- nudności i wymioty,
- biegunka,
- żółtaczka,
- suchy kaszel, duszność,
- zawroty głowy, splątanie.
Okres wylęgania choroby zależy od gatunku zarodźca. Dla Plasmodium falciparum objawy mogą pojawić się już po 7 dniach od zakażenia, natomiast w przypadku innych gatunków (np. Plasmodium vivax) czas ten może wynosić od 12 do 35 dni.
Cykliczność objawów malarii wynika z procesu uwalniania merozoitów z rozpadających się krwinek czerwonych, co wyzwala napady gorączki. Przerwy pomiędzy poszczególnymi napadami gorączki bywają różne w zależności od rodzaju zarodźca.
W przypadku ciężkiej postaci malarii mogą wystąpić poważne objawy, takie jak:
- głęboka anemia spowodowana rozpadem erytrocytów,
- zaburzenia świadomości, napady drgawkowe prowadzące nawet do śpiączki,
- niewydolność nerek i wątroby,
- niewydolność oddechowa,
- obrzęk płuc,
- wstrząs,
- nasilone krwawienia.
Choroba ta może prowadzić do śmierci, zwłaszcza w przypadku braku odpowiedniego leczenia.
Profilaktyka malarii
Najskuteczniejszą formą ochrony przed malarią jest zapobieganie ukąszeniom komarów. Jeśli planujesz podróż do rejonu, gdzie malaria jest powszechna, skonsultuj się z lekarzem medycyny podróży, który doradzi Ci, jak przygotować się do wyjazdu i zaleci odpowiednią profilaktykę oraz szczepienia ochronne przydatne w danym rejonie świata. Stosowanie repelentów, noszenie odpowiedniej odzieży oraz unikanie wychodzenia po zmierzchu to podstawowe zasady ochrony przed ukąszeniami komarów.
Dodatkowo warto pamiętać, że podróżujący do stref ryzyka, w niektórych przypadkach i pod kontrolą lekarza, mogą rozpocząć stosowanie profilaktycznych leków przeciwmalarycznych przed wyjazdem i kontynuować je przez kilka tygodni po powrocie. Więcej informacji na temat profilaktyki można znaleźć na stronach poświęconych zdrowiu w podróży.
Malaria – diagnostyka. Co robić, gdy podejrzewasz zimnicę?
Jeśli podejrzewasz, że mogłeś mieć kontakt z osobą zarażoną malarią lub przebywałeś w regionie o wysokim ryzyku zakażenia, natychmiast skonsultuj się z lekarzem. Diagnostyka malarii opiera się głównie na dokładnym wywiadzie z pacjentem oraz wykonaniem badań laboratoryjnych.
Podstawową metodą diagnostyczną zimnicy jest pobranie próbki krwi, najczęściej z opuszka palca, która następnie poddawana jest badaniu mikroskopowemu. Przeprowadza się cienki rozmaz (gruba kropla), co umożliwia wykrycie obecności zarodźców w krwi. Niektóre szpitale w państwach, gdzie występuje malaria, posiadają szybkie testy w kierunki antygenu pasożyta, które pomagają w szybkiej diagnostyce.
Poza samą diagnostyką w kierunku malarii wykonuje się również inne powszechniejsze badania krwi, w których obserwuje się anemię, małopłytkowość, hipertransaminazemię, podwyższony poziom bilirubiny, a w ciężkim przebiegu występują kolejne odchylenia od normy.
Malaria – jak wygląda leczenie?
Leczenie malarii zależy od ciężkości przebiegu choroby oraz gatunku zarodźca odpowiedzialnego za zakażenie. W przypadku lżejszych postaci choroby wystarczy leczenie doustne lekami przeciwmalarycznymi. Jednak w przypadku ciężkiej malarii, szczególnie wywołanej przez Plasmodium falciparum, leczenie często wymaga stosowania leków dożylnych w szpitalu. Leki przeciwmalaryczne obejmują m.in. artemizyniny, chlorochinę, oraz atowakwon-proguanil.
W przypadku wystąpienia gorączki w rejonie występowania malarii i braku możliwości pomocy lekarskiej w ciągu najbliższej doby należy rozważyć samodzielne przyjmowanie leków przeciwmalarycznych.
Pacjenci z ciężką malarią wymagają intensywnej opieki medycznej, która może obejmować:
- nawadnianie dożylne,
- leczenie przeciwgorączkowe i przeciwdrgawkowe,
- przetoczenie krwi w przypadku ciężkiej niedokrwistości,
- hemodializę w przypadku niewydolności nerek,
- wspomagane oddychanie w przypadku niewydolności oddechowej,
- leczenie wstrząsu i zaburzeń krążenia.
Zobacz także: Kiedy należy zaszczepić się przed podróżą?
Podsumowanie
Malaria jest poważną chorobą pasożytniczą, której objawy mogą zagrażać życiu, zwłaszcza w przypadkach ciężkich postaci infekcji. Warto pamiętać, że skuteczna profilaktyka i szybkie leczenie mogą zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym. Osoby planujące podróże do regionów, w których występuje zimnica, powinny szczególnie dbać o swoje zdrowie, stosując odpowiednie środki ochrony i konsultując się z lekarzem w kwestii profilaktyki i leczenia.
Udostępnij:
Zobacz także
Najczęstsze choroby tropikalne. Na co uważać na egzotycznych wakacjach?
Wakacje w tropikach to dla wielu osób wymarzony sposób na spędzenie urlopu, jednak podróż do egzotycznych krajów wiąże się z ryzykiem kontaktu z chorobami tropikalnymi, które mogą być groźne dla zdrowia, a niektóre z nich nawet zagrażają życiu. Przed wyjazdem warto poznać najczęstsze tropikalne choroby zakaźne występujące w danym rejonie świata oraz dowiedzieć się, jak się przed nimi chronić, aby podróż nie zakończyła się nieprzyjemnym wspomnieniem. W poniższym artykule poznasz czym są, gdzie występują oraz jak chronić się przed chorobami tropikalnymi.
Cholera – choroba zakaźna niebezpieczna dla podróżujących w tropiki
Cholera to poważna choroba zakaźna, która może stanowić realne zagrożenie dla osób podróżujących w tropikalne regiony świata. Wywoływana przez bakterię Vibrio cholerae, potrafi szybko rozprzestrzeniać się w warunkach złej higieny i braku odpowiednich standardów sanitarnych. Objawy, takie jak wodnista biegunka, wymioty i szybkie odwodnienie organizmu, mogą prowadzić do śmierci w ciągu zaledwie kilku godzin, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie środki zaradcze.
Warto dowiedzieć się, gdzie występuje cholera, oraz jakie są jej przyczyny, jak się przed nią chronić i jak ją leczyć. W tym artykule omówimy najważniejsze aspekty dotyczące cholery i jej profilaktyki, aby pomóc podróżnym uniknąć niebezpieczeństwa związanego z tą chorobą.
Błonica szczepienie dorosłych – kiedy warto się szczepić?
To ciężka choroba zakaźna, dlatego szczepienie dorosłych na błonicę jest również zalecane. Kiedy w wieku dorosłym warto doszczepić się na błonicę i kto może być narażony na ciężki przebieg choroby? Wyjaśniamy.
Błonica to choroba zakaźna o ciężkim przebiegu wywoływana przez bakterie maczugowca błonicy. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, a także przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub nosicielem, a pierwsze objawy błonicy pojawiają się zazwyczaj po 2-5 dniach od zakażenia.
Mimo że choroba najczęściej pojawia się krajach Afryki, Azji czy na Bliskim Wschodzie, również w Polsce w ostatnich dniach odnotowano dwa nowe przypadki błonicy – u dziecka i osoby dorosłej.
