Czym jest różyca? Objawy, przyczyny i leczenie

Czym jest różyca?

Różyca to choroba zakaźna wywoływana przez bakterię Erysipelothrix rhusiopathiae. To Gram-dodatnia pałeczka charakteryzująca się wyjątkową odpornością na niekorzystne czynniki środowiskowe, takie jak suszenie, solenie, wędzenie czy gnicie. Dzięki tym właściwościom bakteria może przetrwać w środowisku przez długi czas.

Zakażenie Erysipelothrix rhusiopathiae może prowadzić do wystąpienia poważnej choroby u świń, znanej jako róża świńska. Niestety, bakteria ta jest w stanie wywołać infekcje u innych zwierząt, w tym ptaków, gadów, ryb oraz ssaków morskich, takich jak foki i wieloryby. U ludzi natomiast prowadzi do charakterystycznych zmian skórnych, określanych mianem różycy.

Co wywołuje różycę?

Głównym źródłem zakażenia różycą u ludzi są chore zwierzęta, a w szczególności świnie domowe. Bakteria Erysipelothrix rhusiopathiae jest wydalana z moczem, kałem oraz wydzieliną dróg oddechowych zakażonych zwierząt, co stanowi potencjalne źródło infekcji dla człowieka.

Do zakażenia dochodzi najczęściej w wyniku bezpośredniego kontaktu ze skażonymi tkankami zwierzęcymi, np. podczas obróbki mięsa czy ryb. Szczególnie narażone na infekcję są osoby zawodowo związane z hodowlą lub ubojem zwierząt, czyli np. rolnicy, weterynarze, rzeźnicy, kucharze oraz rybacy. Możliwe jest również zakażenie w wyniku zranienia kością lub ością chorego stworzenia.

Bardzo rzadko spotyka się postać jelitową różycy. W tym przypadku włoskowcem można się zarazić po zjedzeniu zakażonego mięsa wieprzowego. Pojawiają się wówczas – podobnie jak w przebiegu choroby układu pokarmowego – biegunka, nudności i wymioty. Warto jednak podkreślić, że różyca nie jest chorobą przenoszoną z człowieka na człowieka, a ryzyko zakażenia dotyczy wyłącznie kontaktu z materiałem odzwierzęcym.

Czym objawia się różyca?

Różyca u ludzi najczęściej przybiera postać skórną, która jest stosunkowo łagodna. Charakterystycznymi objawami są:

• zmiany rumieniowo-obrzękowe na skórze, najczęściej zlokalizowane na grzbietowych powierzchniach rąk;
• ostro odgraniczone od zdrowej skóry wykwity, które mogą rozprzestrzeniać się obwodowo;
• pojawianie się zmian skórnych następuje zwykle w ciągu 3–7 dni od momentu zakażenia;
• brak towarzyszących objawów ogólnoustrojowych, takich jak gorączka;
• dolegliwości bólowe, świąd oraz pieczenie w obrębie zmian skórnych.

W niektórych przypadkach różyca może mieć postać przewlekłą, z nawrotami zmian skórnych oraz bólem kości i stawów. Rzadziej występuje postać posocznicowa, która charakteryzuje się ciężkim przebiegiem, zapaleniem wsierdzia i wysoką śmiertelnością. Bardzo rzadko spotykana jest postać jelitowa oraz anginowa różycy, gdzie dochodzi do infekcji gardła.

Jak diagnozuje się różycę?

W przypadku wystąpienia zmian skórnych, które mogą wskazywać na różycę, konieczna jest konsultacja z dermatologiem. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad, zwracając uwagę na:

• obecność charakterystycznych wykwitów na skórze, głównie na dłoniach i palcach;
• szybką progresję zmian skórnych bez objawów ogólnych;
• informacje na temat możliwego skaleczenia kością lub ością.

Ostateczne potwierdzenie rozpoznania różycy jest możliwe na podstawie pobrania krwi i badania mikrobiologicznego, podczas którego wykrywa się obecność bakterii Erysipelothrix rhusiopathiae w materiale biopsyjnym. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić również badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, w celu oceny ewentualnych powikłań choroby.

Rzadsza jest postać posocznicowa różycy (sepsa), w przypadku której konieczna jest szybka interwencja lekarska i kompleksowe badania.

Jak wygląda leczenie różycy?

Leczenie różycy opiera się na zastosowaniu antybiotykoterapii. Najczęściej stosuje się preparaty z grupy penicylin lub erytromycynę, które podaje się przez 6–8 dni. W łagodnych przypadkach leki mogą być podawane doustnie, ale w cięższej postaci choroby konieczna jest hospitalizacja i leczenie dożylne.

Oprócz tego zalecane jest stosowanie na zmiany skórne okładów zawierających ichtiol, który wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Należy pamiętać, że różyca, pomimo leczenia, może utrzymywać się przez kilka tygodni, a po wyleczeniu nie pozostawia odporności na ponowne zakażenie.

Różyca a inne choroby odzwierzęce

Różyca nie jest jedyną chorobą, która może przenieść się ze zwierząt na ludzi. Istnieje wiele innych schorzeń odzwierzęcych, które stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka. Należą do nich m.in.:

• włośnica – choroba wywoływana przez pasożyty Trichinella, które mogą znajdować się w mięsie, zwłaszcza wieprzowym;
• bruceloza – bakteryjna choroba przenoszona przez zakażone zwierzęta, najczęściej przez bydło, owce i kozy;
• tularemia – choroba znana również jako „gorączka zajęcza”, wywoływana przez bakterię Francisella tularensis;
• anizakioza – choroba pasożytnicza spowodowana przez nicienie z rodzaju Anisakis, występujące w rybach.

Regularne badania, przestrzeganie zasad higieny oraz unikanie narażenia na potencjalne źródła zakażenia są kluczowe w zapobieganiu tego typu schorzeniom.