Czym jest choroba dwubiegunowa?

Objawy choroby dwubiegunowej

Ogromny wpływ na pojawienie się i rozwijanie się choroby afektywnej dwubiegunowej mają czynniki społeczne, środowiskowe i psychiczne. Z badań wiemy, że pierwszy epizod choroby bardzo często łączy się z konkretnym przeżyciem o dużym ładunku stresowym. Może to być wypadek, śmierć w rodzinie, a w przypadku kobiet – ciąża i poród. Istotnym czynnikiem są również uszkodzenia układu nerwowego – choroby neurodegeneracyjne i uszkodzenia spowodowane np. nadużywaniem alkoholu czy innych substancji psychoaktywnych. Warto jednak zauważyć, że nawet u osób, które nie doświadczyły żadnego z opisywanych traumatycznych wydarzeń, choroba może się rozwinąć samoistnie. Warto wiedzieć jak rozpoznać rozwijającą się chorobę, jak jej przeciwdziałać i ją leczyć.

Epizod depresyjny w chorobie jest dość łatwo rozpoznać. Możemy zaobserwować m.in. znaczący spadek nastroju, brak wiary w siebie, nawracające lęki, niezdolność do wykonywania najprostszych czynności, w skrajnych przypadkach nawet mycia się czy wstania rano z łóżka. Osoba doświadczająca objawów depresji może być zahamowana psychoruchowo – nie ma wtedy szansy na nawiązanie z nią kontaktu wzrokowego i słownego. Jest ciągle senna, ma obniżony popęd seksualny, nie ma ochoty jeść, ciągle odczuwa lęk. Bardzo często depresja w chorobie dwubiegunowej kończy się myślami samobójczymi, a nawet czynami samobójczymi.

Drugą stroną choroby są epizody maniakalne. Osoba doświadczająca ich często zachowuje się „jak w cudownym śnie”. Wydaje się jej, że wszystko może, jest niesamowicie zdolna i aktywna. Osoba taka jest przekonana, że nie musi jeść, spać, odpoczywać, odczuwa nadmiar sił, pomysłów, wiary w siebie i swoją moc sprawczą. Zdarza się, że uznaje się za super kreatywną – potrafi rozwiązać dowolny problem – również taki, z którym ludzkość nie poradziła sobie do tej pory. Ponieważ osoby doświadczające manii często mają rozbuchane libido, często zdarzają się im przypadkowe romanse, nieplanowane ciąże, a potem idące za tym problemy. Trzeba tutaj mocno podkreślić, że mania nie jest stanem pozytywnym. Osoba w stanie maniakalnym szybciej myśli, szybciej mówi i wszystko robi „lepiej” niż inni. Za tym pojawia się rozdrażnienie wynikające z niezrozumienia przez otoczenie. Nierzadko osoby w manii zachowują się impulsywnie, tracąc dużą ilości pieniędzy lub ryzykując życie swoje i innych. Zaczynają również przesadzać z alkoholem lub innymi używkami, a także eksponować swój nastrój za pomocą stroju i zachowania.

Lżejszą postacią manii jest hipomania, która wiąże się z mniejszą ilością objawów i ich nasileniem. Na co dzień można ją łatwo pomylić po prostu z dobrym humorem i nastrojem. Osoby z hipomanią podejmują się zadań, których nie kończą. Ich działania są lekkomyślne, jednak częściowo kontrolowane – zupełnie inaczej niż w manii. Podczas hipomanii mniej śpimy, mamy podwyższoną aktywność i energię życiową. Wszystko co sobie zaplanujemy musi zostać wykonane „tu i teraz”. To często prowadzi do frustracji i rozdrażnienia kiedy plan się nie powodzi. Dość często występują naprzemiennie okresy głodzenia się i obżarstwa.

Diagnoza choroby dwubiegunowej

Diagnoza choroby afektywnej dwubiegunowej nigdy nie jest łatwa. Często pacjenci trafiają do specjalisty albo w stanie głębokiego epizodu depresyjnego, albo odwrotnie – w stanie silnej manii. Przez to w wywiadzie może umknąć zmienność lub skłonność do stanów przeciwnych. Szczególnie trudno diagnozuje się ChAD kiedy występuje jego typ 2 – z przewagą hipomanii. Wówczas pacjent trafia do specjalisty w epizodzie depresyjnym i często przez pewien czas jest leczony właśnie na depresję.

Właściwie zdiagnozowaną chorobę afektywną dwubiegunową z powodzeniem leczy się obecnie przez kombinację trzech czynników: farmakoterapię, psychoterapię i psychoedukację. Celem leczenia jest doprowadzenie do remisji – czyli do stanu, w którym nie występują objawy żadnego ze wspomnianych epizodów. 

Leczenie choroby dwubiegunowej

Obecnie skuteczną metodą farmakoterapii jest leczenie za pomocą tak zwanych stabilizatorów nastroju. Działają one przeciwdepresyjnie, przeciwmaniakalnie i profilaktycznie. Wspomagająco działa psychoterapia, dzięki której osoba dotknięta tą chorobą uczy się rozpoznawać objawy epizodów i skutecznie sobie z nimi radzić. Psychoterapię wspiera psychoedukacja – czyli informacja na temat tego, co osoba chora może i powinna robić, żeby jak najdłużej pozostawać w okresie remisji choroby – czyli w stanie ustąpienia objawów.

Chociaż radzenie sobie z chorobą dwubiegunową nie zawsze jest łatwe, można nauczyć się z nią żyć. Aby jednak skutecznie radzić sobie z ChAD, trzeba nauczyć się dokonywać mądrych wyborów. Styl życia i codzienne nawyki mogą mieć znaczący wpływ na nastrój, a nawet zmniejszyć zapotrzebowanie na leki. Pomaga aktywność fizyczna, wsparcie psychologiczne i społeczne, a także samokontrola stresu – na przykład za pomocą technik relaksacyjnych. 

 Autor: Szymon Niemiec, psycholog, coach