Autyzm wysokofunkcjonujący i autyzm niskofunkcjonujący – charakterystyka i różnice
Udostępnij na:
W zdecydowanej większości przypadków diagnoza autyzmu stawiana jest u dzieci, głównie między 3. a 10. rokiem życia. Zdarza się jednak, że dopiero w wieku dorosłym dana osoba decyduje się na wizytę u psychologa. Nie oznacza to jednak „nabycia choroby”, tylko brak odpowiedniej diagnozy w wieku dziecięcym. Jak objawia się autyzm u osób dorosłych? Dowiedz się więcej.
Spis treści
Autyzm wysokofunkcjonujący i niskofunkcjonujący, czyli spektrum zaburzeń
Symptomy zaburzeń ze spektrum autyzmu są zróżnicowane – u jednych osób bardziej nasilone, a u innych mniej. W języku potocznym pojawiają się określenia takie jak autyzm wysokofunkcjonujący (ang. high-functioning autism, HFA) oraz autyzm niskofunkcjonujący (ang. low-functioning autism, LFA). Ten pierwszy bywa utożsamiany z zespołem Aspergera, jednak wielu naukowców nie jest zgodnych co do tego uproszczenia. W ICD-10 pojawiły się takie jednostki chorobowe jak autyzm atypowy, autyzm dziecięcy oraz właśnie zespół Aspergera. Nie ma natomiast wspomnianych wcześniej dwóch pojęć nawiązujących do funkcjonowania. Tym samym terminy te nie są używane w języku profesjonalnym.
Czym charakteryzuje się autyzm wysokofunkcjonujący?
Autyzm wysokofunkcjonujący to pojęcie odnoszące się do osób, które co prawda cierpią na zaburzenia ze spektrum autyzmu, jednak relatywnie dobrze radzą sobie w codziennych sytuacjach i potrafią samodzielnie funkcjonować w społeczeństwie. Jeśli chodzi o różnice pomiędzy HFA oraz LFA, dotyczą one przede wszystkim nasilenia objawów. Przykładowo często w przypadku HFA można mówić o dobrze rozwiniętej komunikacji werbalnej oraz introwertyzmie, natomiast u osób z LFA o braku mowy (lub komunikacji alternatywnej) oraz lęku społecznym.
Do najważniejszych objawów autyzmu wysokofunkcjonującego można zakwalifikować:
- problemy z nawiązywaniem relacji i kontaktów społecznych, w tym na przykład niechęć do poznawania nowych osób, a także zachowania aspołeczne,
- chęć do samodzielnego wykonywania zadań i przebywania w samotności, indywidualizm,
- przejawianie talentu, zwykle tylko w konkretnej jednej dyscyplinie,
- zaburzenia ekspresji i mimiki, nieporadność ruchowa.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że symptomy te różnią się w zależności od danej osoby. Dodatkowo iloraz inteligencji w przypadku autyzmu wysokofunkcjonującego najczęściej jest całkowicie w normie. Nie zachodzą więc poważne problemy z nauką, pracą czy też ogólnym funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Czym jest autyzm niskofunkcjonujący?
Autyzm niskofunkcjonujący cechuje się szerszą gamą objawów, które mogą w znacznym stopniu utrudniać codzienne życie. Do symptomów można zakwalifikować:
- zaburzenia mowy, problemy z wypowiadaniem zdań, rozmową, a także trudność ze zrozumieniem metafor lub sarkazmu,
- problemy z zaakceptowaniem zmian,
- trudności w zakresie sensoryki,
- powtarzalne zachowania, na przykład tupanie nogą,
- unikanie kontaktów towarzyskich,
- może pojawić się wrażliwość na bodźce takie jak hałas lub światło.
Objawy autyzmu niskofunkcjonującego są więc bardziej nasilone niż wysokofunkcjonującego. Wiąże się to z problemami w nauce, pracy, nawiązywaniu relacji międzyludzkich. Zdarza się również, że iloraz inteligencji osoby autystycznej znajduje się poniżej normy, chociaż nie stanowi to reguły.
Diagnostyka i leczenie autyzmu
Diagnostyka spektrum autyzmu u dzieci ma szczególne znaczenie, ponieważ na jej podstawie podejmuje się decyzje o dalszym leczeniu i działaniach umożliwiających lepsze codzienne funkcjonowanie. Pomóc może nie tylko psycholog, lecz także pedagog, logopeda czy psychiatra. Ten ostatni specjalista najbardziej potrzebny jest w przypadku niskofunkcjonującego autyzmu i zaburzeń współwystępujących, takich jak depresja, lęk lub traumy. Oczywiście wykonywana bywa również diagnostyka spektrum autyzmu u dorosłych, a więc u osób, które wcześniej nie zostały prawidłowo zdiagnozowane i wobec których nie zostało podjęte odpowiednie leczenie.
Podstawą w przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu jest terapia poznawczo-behawioralna. Podejmuje się ją w celu zmiany dotychczasowych zachowań, postaw oraz skryptów myślowych. Sprawdza się również psychoedukacja, a więc uczenie dzieci i dorosłych najważniejszych symptomów autyzmu oraz metod radzenia sobie z lękiem w trakcie podejmowania kontaktów międzyludzkich lub w innych trudnych sytuacjach. Dobre rozwiązanie stanowi również trening umiejętności społecznych.
Udostępnij na:
Zobacz także
Czym jest trauma pokoleniowa? Jaki jest jej wpływ na zachowanie i podejmowanie decyzji?
„Trauma pokoleniowa” to określenie odnoszące się do pewnych doświadczeń lub przekonań przekazywanych z jednej generacji na drugą, wiążących się z negatywnymi konsekwencjami. W psychologii pojęcie to nazywane jest również traumą transgeneracyjną i ma związek z długotrwałym procesem, a nie z jednorazowymi sytuacjami. Czym dokładnie charakteryzuje się trauma pokoleniowa i jak wpływa na kolejne generacje? Dowiedz się więcej na ten temat.
DDA a związek – jak przeszłość dorosłych dzieci alkoholików wpływa na relacje?
Dorosłe dzieci alkoholików, w skrócie DDA, to osoby, które w swoim życiu mogą napotkać wiele różnego rodzaju trudności i problemów, skorelowanych z dzieciństwem oraz z doświadczeniami ze środowiska, w którym wyrastały. Jednym z poważnych problemów jest sposób nawiązywania głębszych relacji, w tym również związków romantycznych oraz przyjaźni. Dowiedz się więcej o tym, jak wygląda budowanie związku z osobami DDA.
Czym jest epizod maniakalny? Jakie są jego objawy i przyczyny?
Choć mogłoby się wydawać, że depresja i epizod maniakalny nie mają ze sobą nic wspólnego, to jednak oba te przypadki należą do zaburzeń nastroju. Tak jak epizod depresyjny, epizod maniakalny jest pewnego rodzaju stanem psychologicznym i fizjologicznym, w którym znajduje się pacjent. Co więcej, w większości przypadków występują łącznie – przeplatają się, głównie w ramach choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD), której rozpowszechnienie w skali światowej wynosi 2–5% i występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Przebieg ChAD charakteryzujący się wyłącznie nawrotami manii jest niezwykle rzadki. Większość pacjentów w całościowym przebiegu choroby, niezależnie od jej podtypu, doświadcza więcej epizodów depresyjnych.
