Leczenie zwyrodnienia plamki żółtej związane z wiekiem AMD

Postacie kliniczne AMD

Klinicznie wyróżnia się dwie postacie tej choroby: AMD suche (występujące u 80% chorych) oraz bardziej niebezpieczne – AMD mokre (wysiękowe). AMD suche postępuje powoli (przez okres wielu lat) i zwykle nie upośledza widzenia w znacznym stopniu. Polega na stopniowo rozszerzającym się zaniku receptorów wzrokowych plamki żółtej. Często, jeśli dotyczy jednego oka, jest niezauważane przez Pacjentów.

We wczesnym stadium obydwu form pojawiają się punktowe złogi w plamce żółtej, tak zwane druzy. Okuliści rozróżniają kilka typów druzów, jednak najbardziej istotny jest podział na druzy twarde i miękkie. Twarde druzy wiążą się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia suchej formy AMD, natomiast miękkie druzy z ryzykiem rozwoju postaci wysiękowej AMD. Obecność druzów w plamce oka jest więc wskazaniem do częstszych wizyt u okulisty.

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem - niepokojące objawy:

• zniekształcone widzenie linii prostych i ich falowanie wywołane przez płyn pod siatkówką i obrzęk
• trudności w czytaniu
• problemy z widzeniem centralnym (środka obrazu) – ciemna plama przed okiem w miejscu, na którym skupiamy wzrok
• rozmycie krawędzi oglądanych przedmiotów
• trudności w rozróżnianiu kolorów.

W przypadku wątpliwości lub niepokojących objawów wymienionych powyżej należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem okulistą, który skieruje na dalszą diagnostykę i leczenie.

Prostym testem pozwalającym rozpoznać wczesne stadium choroby jest test Amslera (siatka linii poziomych i pionowych), który można samemu przeprowadzać w domu.

Obecnie lekarze dysponują metodami powstrzymania rozwoju choroby, ale końcowy efekt leczenia
w znacznej mierze zależy od stopnia jej zaawansowania, a tym samym stopnia nieodwracalnego uszkodzenia siatkówki. Im dłużej trwa choroba, tym gorszy ostateczny poziom widzenia, mimo odpowiedniego leczenia. Efekt leczenia zależny jest od stopnia zniszczenia elementów odbierających wrażenia wzrokowe, stąd tak ważne jest wczesne wykrycie zmian i leczenie profilaktyczne.

Wszystkim osobom po 50–60 roku życia zaleca się okresowe badania okulistyczne raz w roku, szczególnie w przypadkach obecności czynników ryzyka rozwoju tej choroby.

Czynniki ryzyka rozwoju AMD

Schorzenie to zalicza się do wieloczynnikowych, z których prawdopodobnie wielu jeszcze nie znamy. Najważniejsze poznane czynniki ryzyka to:

• wiek – jest to podstawowy czynnik ryzyka rozwoju AMD
• nieprawidłowe odżywianie – brak w diecie naturalnych składników chroniących siatkówkę przed działaniem szkodliwych czynników (luteina i zeaksantyna – naturalne barwniki siatkówki, witaminy z grupy E i C, składniki mineralne takie jak cynk i selen oraz nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3)
• palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, otyłość i wysoki poziom cholesterolu, a więc czynniki upośledzające prawidłowe ukrwienie plamki żółtej
• promieniowanie ultrafioletowe – narażenie na długotrwałe działanie bezpośredniego światła słonecznego
• płeć (częściej chorują kobiety, u których powyżej 75 roku życia dwa razy częściej występują zmiany początkowe AMD i aż siedem razy częściej zmiany zaawansowane niż u mężczyzn w tym samym wieku)
• rasa biała
• czynniki genetyczne – przypadki AMD w rodzinie
• niebieski kolor tęczówek
• dalekowzroczność.

Niektóre z tych czynników można wyeliminować, np. palenie tytoniu, niewłaściwa dieta – stąd obecnie duży nacisk kładzie się na profilaktykę AMD. Badania kliniczne dowiodły, że można znacznie ograniczyć rozwój choroby poprzez substytucję wymienionych czynników ochronnie działających na siatkówkę.

Na czym polega leczenie zwyrodnienia plamki żółtej?

W zwyrodnieniu plamki żółtej nie ma leczenia przyczynowego. Dostępne metody polegają na łagodzeniu objawów i zapobieganiu postępowi choroby. Sposób leczenia zależy od postaci choroby. W przypadku mokrej formy wykorzystywana jest terapia lekami anty-VEGF, których zadaniem jest hamowanie powstawania i rozwoju nieprawidłowych naczyń pod siatkówką. Preparaty te podawane są poprzez iniekcję wewnątrzgałkową. Po znieczuleniu oka kroplami lekarz wstrzykuje w nie substancję przy użyciu cienkiej igły. Pacjent może odczuć jedynie niewielki ucisk podczas podawania leku.

Inną metodą leczenia postaci mokrej jest terapia fotodynamiczna, która polega na podaniu dożylnie leku, następnie aktywowanego w plamce żółtej przy użyciu światła laserowego. Jest to jednak sporadycznie stosowane rozwiązanie i wymaga specjalnego przygotowania przez pacjenta. W przypadku suchej postaci jak dotąd nie ma skutecznej metody leczenia.

Chorym z objawami zwyrodnienia plamki żółtej zaleca się właściwą dietę i suplementację luteiną, zeaksantyną, antyoksydantami oraz kwasami omega-3. Dla osób z zaawansowaną postacią choroby przeznaczone są różnego rodzaju środki, które mogą poprawić funkcjonowanie, w tym m.in. pomoce w poruszaniu się i orientacji, pomoce optyczne (soczewki) i nieoptyczne (powiększalniki telewizyjne, książki na taśmach, systemy komputerowe). Nie ma obecnie żadnych metod leczenia pozwalających cofnąć efekty suchego zwyrodnienia plamki żółtej. Zdrowy styl życia i stosowanie dobranego przez okulistę zestawu witamin, minerałów I przeciwutleniaczy może spowolnić postęp choroby i hamować przejście formy suchej w wysiękową.  

Czytaj także: Nowoczesny laser mikropulsowy w Centrum Medycznym MAVIT w Warszawie