Psychoonkolog

Czym zajmuje się psychoonkolog?

Psychoonkolog to najczęściej psycholog, który skończył studia w zakresie psychoonkologii, czyli interdyscyplinarnej, dość młodej dziedziny nauki. Jej początków należy szukać w 1984 roku. To właśnie wtedy powstało Międzynarodowe Towarzystwo Psychoonkologiczne. Analogiczne stowarzyszenie w Polsce (Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne) rozpoczęło swoją działalność w 1992 roku.

Psychoonkolodzy pracują w szpitalach i poradniach, a zakres ich działań obejmuje następujące obszary:

• pomoc psychologiczna pacjentom onkologicznym i ich rodzinom – polega na łagodzeniu bólu psychicznego po diagnozie, przedstawieniu obiektywnego obrazu choroby, próbie jej zaakceptowania i wypracowania własnej strategii radzenia sobie z nią. Bliscy mogą liczyć na wsparcie psychologiczne oraz pomoc w pozytywnej komunikacji z chorym członkiem rodziny. Psychoonkolog może poprowadzić zarówno psychoterapię indywidualną, jak i terapię z udziałem całej rodziny;
• profilaktyka przeciwnowotworowa – to suma wszystkich inicjatyw, które mają podnieść społeczną świadomość na temat chorób nowotworowych oraz metod ich zapobiegania;
• edukacja personelu medycznego na oddziałach onkologicznych – psychoonkolog pomaga lekarzom, pielęgniarkom i studentom medycyny wypracować prawidłowy wzór komunikacji z pacjentem chorym na nowotwór.

Na pomoc psychoonkologa mogą liczyć wszyscy pacjenci onkologiczni, bez względu na rodzaj i stadium choroby.

Kiedy udać się do psychoonkologa? Wskazania

Do psychoonkologa warto zgłosić się w następujących przypadkach:

1. Tuż po otrzymaniu diagnozy choroby nowotworowej – dla wielu osób rak jelita grubego czy szyjki macicy to przede wszystkim szok. Informacja często wywraca życie do góry nogami, a psychoonkolog może pomóc zaakceptować chorobę, „oswoić się z nią” i podejść do niej bez lęku.
2. W trakcie obciążającego leczenia, bez względu na to, czy jest to długotrwała chemioterapia, czy np. leczenie raka endometrium nieco łagodniejszymi metodami, zarówno pacjent, jak i jego rodzina mogą mieć chwile zwątpienia. Rozmowy z psychoonkologiem pomogą odnaleźć motywację do aktywnego zaangażowania się w proces zdrowienia.
3. W trakcie nawrotu choroby – aby na nowo wypracować metody radzenia sobie z nią, „oswoić” lęk.
4. W okresie remisji choroby – psychoonkolog pomoże odnaleźć się w nowej sytuacji, jaką jest życie bez objawów choroby i nauczy, jak spokojnie obserwować swój organizm i bez paniki reagować na niepokojące symptomy.
5. Przed operacją, kiedy często następuje eskalacja stresu zarówno u chorego, jak i u jego rodziny.
6. W jakiejkolwiek sytuacji, gdy pojawi się apatia, marazm lub zwątpienie związane z chorobą nowotworową.

Przeczytaj także: Jak wspierać chorego onkologicznie?

Co leczy psychoonkolog?

Psychoonkolog to specjalista, który ma bardzo konkretne zadanie – wspiera chorego w procesie zdrowienia, odpowiadając na potrzeby jego psychiki. Nie od dziś wiadomo, że nastawienie człowieka ma ogromny wpływ na leczenie chorób – jeśli jest dobre, proces leczenia może przebiegać szybciej i łatwiej, a jeśli pojawia się marazm czy zniechęcenie, terapia często nie przynosi oczekiwanych skutków.

Jeśli psychoonkolog jest psychologiem, nie ma uprawnień do wystawiania skierowań i recept. Potrafi jednak świetnie rozpoznać objawy depresji. A ta choroba – niezależnie od terapii nowotworu – wymaga konsultacji z psychiatrą i ustalenia bezpiecznego leczenia farmakologicznego.

Psychoonkolog dąży również do poprawy relacji w rodzinie chorego. Choroba nowotworowa dotyka nie tylko jednostkę, lecz także cały system rodzinny – bliskich chorego, rodziców, dzieci, małżonków i partnerów. Oni też chcą odnaleźć się w nowej sytuacji i dowiedzieć się, jak właściwie wspierać swojego bliskiego. W tym sensie psychoonkolog może „leczyć” relacje rodzinne.

Jak przebiega konsultacja u psychoonkologa?

Pomoc psychologiczna jest przede wszystkim dostosowana do indywidualnych potrzeb chorego. Różni się w zależności od tego, w jakiej sytuacji znajduje się obecnie pacjent – czy to etap diagnozy, etap przedoperacyjny, pooperacyjny, leczenie długotrwałe, remisja itd.

Podczas pierwszej konsultacji psychoonkolog przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem, zadaje mu pytania o największe trudności i obawy związane z chorobą nowotworową. Podczas kolejnych spotkań – na które chory może zgłosić się sam lub z członkami rodziny – specjalista nadal uważnie słucha i prezentuje metody radzenia sobie ze stresem i trudnymi emocjami.

Przeczytaj także: Depresja osób starszych.

Ile trwa konsultacja u psychoonkologa?

Konsultacja psychoonkologiczna trwa zazwyczaj ok. 50 min, a zdecydowaną większość tego czasu zajmuje rozmowa. Najlepsze efekty przynosi terapia, która składa się z ok. 10–12 regularnych spotkań. Czas trwania leczenia zależy od indywidualnych potrzeb chorego.

Jak przygotować się do wizyty u psychoonkologa?

Aby dobrze przygotować się do wizyty u psychoonkologa, pacjent może zanotować wszystkie trudności oraz psychiczne dolegliwości, jakie odczuwa w związku z chorobą nowotworową. Podczas pierwszej wizyty warto mieć przy sobie dokumentację medyczną, aby psychoonkolog zobaczył, na jakim etapie jest pacjent i z jakimi problemami zdrowotnymi się zmaga