Badanie poziomu witaminy B12

Badanie poziomu witaminy B12 – dla kogo?

Badanie witaminy B12 wskazane jest u osób znajdujących się na diecie wegetariańskiej. Produkty pochodzenia zwierzęcego są najlepszym źródłem tego związku. Ich ograniczenie lub wykluczenie z diety wiąże się z ryzykiem zbyt niskiej podaży tej witaminy, a tym samym jej niedoboru. Nieprawidłowy poziom wit. B12 związany jest z zaburzeniem funkcjonowania układu krwiotwórczego i nerwowego, dlatego oznaczenia związku wymagają osoby zmagające się z tego typu schorzeniami. Oznaczenie stężenia witaminy B12 wskazane jest u pacjentów przed rozpoczęciem i w trakcie suplementacji tym związkiem. Kiedy zbadać poziom witaminy B12? Do sprawdzenia go powinny skłonić następujące symptomy:

• niski poziom krwinek czerwonych stwierdzony w morfologii krwi;
• drętwienie kończyn;
• zapalenie języka;
• pogorszenie odczuwania smaku;
• uczucie pieczenia na języku;
• zmiany zachowania, nastrój depresyjny;
• utrata apetytu;
• spadek masy ciała;
• zawroty głowy;
• zaburzenia równowagi i koncentracji;
• uczucie ciągłego zmęczenia;
• pogorszenie sprawności umysłowej;
• wzdęcia, zaparcia lub biegunka.

Wskazania do wykonania badania poziomu witaminy B12

Badanie poziomu witaminy B12 wykonuje się profilaktycznie i dla potwierdzenia lub wykluczenia choroby. Znajomość poziomu witaminy B12 jest istotna w diagnostyce i leczeniu:

• anemii,
• chorób układu pokarmowego (np. choroby Leśniowskiego-Crohna, operacji przewodu pokarmowego, celiakii),
• zaburzeń neurologicznych (np. neuropatii, otępienia starczego, choroby Alzheimera).

Służy także do kontroli leczenia preparatami tej witaminy, aby móc odpowiednio modyfikować stosowaną farmakoterapię oraz do monitorowania skuteczności leczenia niedoborów kwasu foliowego.

Wskazaniami do oznaczania tego związku są:

• ocena stanu odżywienia,
• przewlekłe nadużywanie alkoholu,
• AIDS,
• wiek po 50. roku życia, zwłaszcza jeśli występują objawy takie jak refluks czy zgaga,
• stosowanie takich leków jak inhibitory pompy protonowej, metformina, kwas acetylosalicylowy i sulfasalazyna.

Lekarz może zlecić badanie poziomu witaminy B12 w surowicy, jeśli rutynowe profilaktyczne badania krwi wykażą niedokrwistość.

Jak przebiega badanie poziomu witaminy B12?

Jak zbadać poziom witaminy B12? Materiałem do oznaczenia stężenia tego związku jest krew żylna. Pobiera się ją zazwyczaj z naczynia krwionośnego w dole łokciowym. Z reguły badanie wykonywane jest w pozycji siedzącej. Wyjątek stanowią osoby szczególnie wrażliwe – w ich przypadku krew pobiera się w pozycji leżącej.

Pacjent zgłasza się na badanie witaminy B12 na czczo – ostatni posiłek powinien zostać spożyty do godziny 18.00 dzień przed badaniem. Oznaczenie stężenia witaminy B12 musi odbyć się z rana po całonocnym wypoczynku (najlepiej w godzinach 7.00–10.00).

Przed badaniem pacjent powinien wypić szklankę niegazowanej wody. Należy też ograniczyć spożywanie używek na 2–3 dni przed badaniem, unikać intensywnego wysiłku fizycznego na ok. 12 godzin wcześniej, a bezpośrednio przed badaniem wypoczywać co najmniej kwadrans. Dodatkowo pacjenci przyjmujący leki lub suplementujący witaminę B12 powinni omówić ze specjalistą kierującym na badanie konieczność ich odstawienia. Wynik należy skonsultować z lekarzem prowadzącym, który w oparciu na posiadanej wiedzy podejmie odpowiednie kroki diagnostyczne lub lecznicze.

Jakie choroby wykrywa badanie poziomu witaminy B12?

Wyniki badania mogą wskazywać na jej niedobór, nadmiar lub prawidłowy poziom. Zbyt niskie stężenie witaminy B12 jest najczęściej związane z nieprawidłowo zbilansowaną dietą. Ludzki organizm nie może samodzielnie wyprodukować tej witaminy. Związek jest dostarczany przede wszystkim z pożywieniem. Dieta bez mięsa i nabiału sprzyja niedoborom. Zbyt niski poziom obserwuje się też u osób zmagających się z chorobą alkoholową. Wśród innych możliwych przyczyn niedoboru witaminy B12 wymienia się m.in.:

• niedobór transkobalaminy II;
• choroby przebiegające z zaburzeniem wchłaniania z przewodu pokarmowego (np. przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka, przewlekłe zapalenia jelit – choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, stan po usunięciu żołądka, choroba trzewna);
• choroby autoimmunologiczne;
• niektóre leki (podtlenek azotu, fenytoina, inhibitory reduktazy tetrahydrofolianowej, metformina, inhibitory pompy protonowej);
• niedobór czynnika Castle’a (np. w chorobie Addisona-Biermera, czyli niedokrwistości złośliwej).

Potencjalne przyczyny zbyt wysokiego poziomu witaminy B12 stanowią:

• nieprawidłowa suplementacja tego związku;
• źle zbilansowana dieta – nadmiar produktów pochodzenia zwierzęcego;
• ostre i przewlekłe choroby wątroby, w tym przerzuty nowotworowe do tego narządu;
• przewlekła białaczka szpikowa;
• chłoniak Hodgkina;
• zespoły mieloproliferacyjne (MDS).